تلاش برای بهینه سازی شیوه کشت حبوبات

با وجود این نامگذاری و اتخاذ تدابیری برای افزایش مصرف این محصول غذایی در جهان، اما در سال‌های اخیر مسائلی مانند کاهش سطح زیر کشت و تولید، نوسانات و رشد قیمت‌ها، بازار حبوبات را دچار اخلال کرده است. این در حالی است که پیش از این سالانه بخشی از حبوبات تولیدی کشور ما (به‌ویژه محصول نخود) به خارج صادر می‌شده است. در کشور ما نخود بیشتر در استان‌هایی نظیر کرمانشاه، لرستان، کردستان، ‌آذربایجان غربی و شرقی و خراسان رضوی و لوبیا هم در استان‌هایی چون لرستان، مرکزی، خوزستان، بختیاری و فارس کشت می‌شود. مهم ترین مناطق کشت و تولید عدس هم اردبیل، آذربایجان شرقی، زنجان و قزوین است. لوبیا در این میان یک محصول آب بر بوده که به صورت کشت آبی تولید می‌شود، اما نخود و عدس محصولاتی هستند که به صورت دیم و در بهار کشت می‌شوند، از همین رو میزان تولید آنها به میزان بارندگی در فصل بهار بستگی دارد و از آنجا که بهار امسال بارش چندان مناسبی در کشور نداشتیم، تولید این محصولات نیز با کاهش مواجه شده است.

کاهش تولید عدس و نخود

مدیرکل غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به این که امسال سطح زیرکشت لوبیا، 110 هزار هکتار، نخود 480 هزار هکتار و عدس 140 هزار هکتار بود، درخصوص میزان تولید هر یک به جام‌جم می‌گوید: از آنجا که کشت لوبیا به صورت آبی است و نه دیم، ولی میزان تولید آن امسال حتی اندکی بیشتر از تولید سال گذشته بود، به طوری که میزان تولید آن در سال زراعی جاری (94ـ 93)، از سطح 110 هزار هکتار، حدود 236 هزار تن بود، در حالی که در سال زراعی گذشته (93ـ92)، از سطح 116 هزار هکتار، 226 هزار تن برداشت شد. میزان تولید نخود و عدس، اما با کاهش مواجه شد، به گونه‌ای که تولید عدس از 79 هزار تن در سال زراعی گذشته به 73 هزار تن در سال زراعی جاری رسید و تولید نخود هم از 260 هزار تن در سال زراعی گذشته، به حدود 216 هزار تن در سال جاری کاهش یافت که البته این کاهش تولید در دو محصول نخود و عدس به دلیل خشکسالی و کم‌آبی در برخی مناطق کشت این محصولات بود.

کاوه خاکسار به برنامه‌های جهاد کشاورزی به منظور جلوگیری از کاهش تولید دو محصول دیم عدس و نخود به دلیل کم‌آبی و خشکسالی اشاره می‌کند و می‌افزاید: قرار شده کشت این دو محصول را به فصل پاییز منتقل کنیم تا هم از بارش‌های پاییز و زمستان برای آبیاری آنها استفاده کنیم و هم میزان عملکرد در واحد سطح را افزایش دهیم. برای شروع، حدود 81 هزار هکتار از اراضی زیرکشت نخود و عدس پاییز امسال و با اعلام به استان‌ها زیر کشت این محصولات می‌رود.

وی به برنامه جهاد کشاورزی درباره کشت لوبیا هم اشاره و تصریح می‌کند: کشت لوبیا نه‌تنها به صورت آبی در بهار صورت می‌گیرد، بلکه از محصولات بسیار آب بر هم است، برای همین قرار شده طبق برنامه ششم توسعه، بیش از 90 هزار هکتار از 137 هزار هکتار سطح زیرکشت لوبیا را تا سال 99 به سیستم آبیاری نوین و قطره‌ای مجهز کنیم تا شاهد کاهش تولید این محصول در آینده نباشیم.

مدیرکل غلات و محصولات اساسی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به نامگذاری سال 2016 به نام حبوبات توسط فائو به جایگاه کشور ما در زمینه تولید حبوبات اشاره می‌کند و می‌گوید: میزان تولید نخود و لوبیا در کشور ما تاکنون کافی و پاسخگوی نیاز داخلی بود؛ به طوری که اگر واردات داشتیم در کنار آن صادرات هم داشتیم، اما در تولید عدس هنوز به خودکفایی نرسیده‌ایم، از همین رو همچنان بخش کمی از نیاز داخل را از طریق واردات این محصول تامین می‌کنیم.

جابه‌جایی مناطق کشت لوبیا

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی استان آذربایجان شرقی نیز درباره وضعیت تولید دو محصول نخود و عدس این استان در سال زراعی جاری به جام‌جم می‌گوید: امسال به دلیل نامساعد بودن بارش‌ها در فصل بهار در استان و در مناطق کشت دیم عدس و نخود، عملکرد قابل قبولی در تولید این محصولات نداشتیم و با کاهش حدود 20 درصدی تولید آنها مواجه شدیم. درکل اگر بارندگی مناسب بود باید در هر هکتار حدود یک تن برداشت محصول می‌داشتیم. حال آن که امسال این میزان به حدود 500 تا 600 کیلو در هر هکتار کاهش یافت که فقط هزینه تولید کشاورزان از آن تامین شد.

ایوب ایرانی فام با اشاره به این که لوبیا نیز در مناطقی همچون اهر و مرند کشت می‌شود، می‌افزاید: از آنجا که این محصول آب بر است و کشت آن در شرایط کنونی بی‌آبی کشور به‌صلاح نیست، اولا قرار شده مناطق کشت آن جابه‌جا و به حاشیه رود ارس و مناطق پرآب و پربارش منتقل شود که درخصوص اراضی اطراف دریاچه ارومیه این جابه‌جایی صورت گرفته است و ثانیا مقرر شده اراضی زیرکشت لوبیا به آبیاری نوین و قطره‌ای مجهز شود، همان طور که تاکنون نیز حدود 50 درصد از اراضی کشت این محصول از این طریق در استان آبیاری می‌شود.

کاهش تولید لوبیا

در همین حال رحیم بادامی، کارشناس‌مسئول حبوبات اداره جهاد کشاورزی استان فارس نیز به عنوان یکی از استان‌های عمده تولیدکننده لوبیای کشور به جام‌جم می‌گوید: این استان امسال با تولید بالای 60 هزار تن در سطح 21 هزار هکتار، اولین جایگاه تولید لوبیا در کشور را به خود اختصاص داده است؛ هرچند این میزان تولید مربوط به امسال است که به دلیل کم‌آبی و خشکسالی با کاهش 30تا 40 درصدی تولید هم مواجه بودیم، در حالی که در سال‌های گذشته تولید این محصول در استان فارس به بیش از 80 هزار تن هم رسیده است.

فاطمه مرادزاده