بازار ترجمه «تاپ» می‌شود

به گزارش جام‌جم، در این مراسم، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به دوران باشکوه تمدن اسلامی که ترجمه نقش مهمی در آن ایفا کرد و جریان فرهنگی دو طرفه‌ای که بین فرهنگ‌های اسلامی و لاتین به‌وجود آمده بود، گفت: در قرون اخیر این روند ترجمه یک‌طرفه شده است.

ترجمه هدفمند

علی جنتی با بیان این‌که ترجمه را باید در حوزه روابط فرهنگی قرار داد به طرح این پرسش پرداخت که چرا آثاری که بومی‌تر به‌شمار می‌روند، جهانی‌تر می‌شوند؟ او بر اولویت ترجمه آثار بومی تأکید کرد و با بیان این‌که در گذشته ترجمه با علاقه و انگیزه شخصی صورت می‌گرفت، عنوان کرد: برای این‌که از آسیب‌های ترجمه دور شویم باید به شرایط علمی آن توجه کرد و تربیت مترجمان حرفه‌ای را در دستور کار قرار داد و برای پرهیز از لغزش‌های ترجمه، شیوه دوسویه با همکاری مترجمان ایرانی و خارجی می‌تواند راهی برای اعتلای ترجمه‌ها باشد. در این زمینه نقش نهادهای خصوصی و ناشران داخلی و خارجی باید پررنگ شود.

به گفته وزیر ارشاد، ترجمه مناسب آثار فارسی به زبان‌های خارجی، گسترش روابط فرهنگی را به دنبال دارد و در رفع شبهات در مورد اسلام و ایران مؤثر خواهد بود. او در ادامه بر ضرورت ترجمه آثار دفاع مقدسی تأکید کرد و گفت: با ترجمه این آثار جهانیان باید از هجوم ظالمانه صدام با حمایت همه‌جانبه قدرت‌های جهانی و ایستادگی ایران اطلاع یابند.

او در پایان به برشمردن چند راهکار اجرایی پرداخت و تصریح کرد: طرح تاپ برنامه‌ای برای برون‌سپاری ترجمه آثار فاخر ایرانی است.

اصلاح تصور نادرست غربی‌ها

در ادامه این مراسم غلامعلی حدادعادل، رئیس بنیاد سعدی با بیان این‌که ضرورت ترجمه آثار ایرانی اسلامی چند سال پیش در شورای عالی انقلاب فرهنگی مطرح شد و همان زمان برای پرهیز از تأسیس نهادی جدید و موازی‌کاری، انجام آن به سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی واگذار شد، از طرح تاپ استقبال کرد و با اشاره به تحولی که این طرح می‌تواند در وضعیت موجود ترجمه آثار ایرانی به خارجی پدید آورد، افزود: به نظرم اصطلاح انگلیسی این طرح (Translation of Persia) نامفهوم است و در صورت امکان مسئولان این طرح در این زمینه روشنگری کنند.

عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی به تصور نادرست شهروندان غربی از دین و انقلاب اسلامی اشاره کرد و گفت: تصور آنها از حکومت دینی بازگشت به حکومت کلیسا در قرون وسطی است. وظیفه ماست که با استفاده از ترجمه، مبانی و اصول خود را به زبانی روشن منتقل کنیم.

رئیس فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی به اهمیت انتخاب کتاب‌ها برای ترجمه اشاره و عنوان کرد: این مسأله نیاز به معیارهایی دارد که کارشناسان از هر دو فرهنگ باید درباره آن تصمیم بگیرند. به گفته حدادعادل، ترجمه‌ای موفق است که از زبان غیر به زبان مادری باشد، بر این اساس باید آموزش زبان فارسی به خارجی‌ها را در دستور کار قرار داد. به گمان حدادعادل، ترجمه دانشنامه جهان اسلام به زبان عربی که در بیروت و توسط عرب‌زبان صورت گرفته، از نمونه‌های موفق ترجمه آثار فارسی به زبان خارجی است.

نفوذ فرهنگی از طریق ترجمه

حسام‌الدین آشنا، مشاور رئیس‌جمهور در امور فرهنگی نیز از دیگر سخنرانان این مراسم بود که ترجمه را یکی از مظاهر تماس بین‌فرهنگی می‌داند. او با بیان این‌که نفوذ فرهنگی غرب نمونه‌ای موفق از تماس فرهنگی است، به استفاده از تجربه غربی‌ها در این زمینه اشاره کرد و گفت: ترجمه‌های ما تاکنون برایمان صورت حساب تولید کرده تا نفوذ پایدار فرهنگی.

او با بیان این‌که نفوذ فرهنگی آمریکا در ایران با انتشارات فرانکلین گره خورده است، عنوان کرد: امروزه با مطالعه تاریخ این انتشارات و تأثیری که مترجمانش در شکل‌گیری جریان روشنفکری در ایران داشت، باید به آسیب‌شناسی نهادهایی مانند انتشارات ‌الهدی پرداخت و در اصلاح روند ترجمه آثارمان به زبان‌های خارجی کوشید.

به گفته مشاور امور فرهنگی رئیس‌جمهور، هیچ جریان ترجمه‌ای در تاریخ بدون حمایت دولت‌های زبان‌های مبدا‌ء و مقصد موفق نشده است. آشنا به تجربه موفق ایران در لبنان اشاره کرد و افزود: آثار فارسی که در لبنان و توسط لبنانی‌ها ترجمه شده تأثیر بسزایی در شکل‌گیری فرهنگ مقاومت و شیعی در این کشور داشته است.

آشنا در پایان با استقبال از طرح تاپ، پیشنهاد داد که حمایت از ناشران داخلی برای برقراری ارتباط و همکاری با ناشران خارجی به عنوان نهادهای بخش خصوصی می‌تواند نتیجه مؤثرتری در ترجمه آثار ایرانی داشته باشد.

ترجمه هر صفحه کتاب 40 دلار هزینه دارد

در ادامه این مراسم رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان این‌که ترجمه معکوس بیشتر توسط کسانی که از کشور گریخته‌اند، صورت گرفته است، گفت: «برای نمونه، چپگراهایی که به شوروی پناه برده بودند، عمدتا آثار نویسندگان چپگرای ایرانی را به زبان روسی ترجمه کرده‌اند.

ابوذر ابراهیمی ترکمان، با اشاره به این‌که طرح تاپ نتیجه تصمیم شورای عالی انقلاب فرهنگی برای ترجمه آثار ایرانی به زبان‌های خارجی توسط سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است، افزود: ترجمه هر صفحه به زبان خارجی برای ما 25 دلار هزینه دارد و اگر هزینه‌های چاپ و توزیع را نیز در نظر بگیریم چیزی حدود 40 دلار باید برای هر صفحه هزینه کرد.

به گفته او، با طرح تاپ ما به مترجمان و ناشران در سراسر جهان فراخوان داده‌ایم که در امر ترجمه با ما مشارکت داشته باشند. ابراهیمی ترکمان با بیان این‌که در طرح تاپ ما برای ترجمه کتاب‌های ایرانی با تأمین 30 تا 70 درصد هزینه‌ها از ناشران خارجی حمایت می‌کنیم، گفت: 30 درصد برای کتاب‌هایی که خود ناشر به ترجمه آن علاقه دارد و 70 درصد برای کتاب‌هایی که مورد نظر ماست. البته ما به ناشران در مرحله اول پول نمی‌دهیم، بلکه کتاب را از ناشر می‌خریم و توزیع کتاب نیز بر عهده ناشر است.

به گفته رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در مقایسه با شیوه گذشته، اکنون می‌توانیم به جای یک کتاب هفت کتاب منتشر کنیم.

در حاشیه این مراسم رونمایی، برخی از آثاری که تاکنون به زبان‌های خارجی ترجمه شده به نمایش درآمده بود که می‌توان به آثار امام خمینی بنیانگذار انقلاب اسلامی و شهید مرتضی مطهری اشاره کرد.

استفاده از تجربه 42 کشور جهان

قهرمان سلیمانی، معاون پژوهشی و آموزشی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی که اجرای طرح تاپ را به عهده دارد، با بیان این‌که طرح تاپ به منظور تشویق مترجمان و ناشران خارجی از فارسی به انگلیسی است، افزود: برای تدوین این طرح از تجربه ۴۲ کشور دنیا استفاده شده است.

به گفته او، در قالب این طرح، سه گروه کلی تاریخ و تمدن و هنر ایرانی ـ اسلامی، ادبیات فارسی و فرهنگ اسلامی ایران و معارف اسلامی و گفتمان انقلاب اسلامی تعریف شده و در هر گروه کتاب‌هایی برای ترجمه معرفی شده‌اند که شامل ۴۲ عنوان در گروه نخست، ۸۲ عنوان در گروه دوم و ۱۰۹ عنوان در گروه سوم است.

کمیل انتظاری

فرهنگ و هنر