پیری زودرس در‌انتظار پارس‌جنوبی

به گزارش جام جم، میدان گازی پارس جنوبی (یا گنبد شمالی در بخش قطری)، بزرگ‌ترین میدان گازی مستقل جهان است که با داشتن 2/34 تریلیون مترمکعب گاز استحصال پذیر، حدود ١٩درصد از کل ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است. این میدان گازی، علاوه‌بر ذخایر عظیم گاز طبیعی، حدود ١٦ میلیارد بشکه میعانات گازی استحصال پذیر، نفت و مقادیر زیادی هلیوم دارد.

ذخیره نیمی از گاز کشور در پارس جنوبی

میدان گازی پارس جنوبی، حدود ۵۰ درصد ذخایر گازی ایران را تشکیل می‌دهد. برآورد می‌شود، سهم ایرانی پارس جنوبی حدود ۸ درصد ذخایر گازی جهان را در خود جای داده است. ذخیره بخش ایرانی این میدان 3/13 تریلیون مترمکعب گاز درجا و 19 میلیارد بشکه میعانات گازی (۹ میلیارد بشکه قابل برداشت) تخمین زده می‌شود. میدان گازی پارس جنوبی، در ١٠٥ کیلومتری سواحل ایران قرار دارد.

ارزش پارس جنوبی برابر با 120 سال فروش نفت‌خام

ارزش اقتصادی میدان پارس جنوبی با ارزش 120 سال فروش نفت‌خام صادراتی ایران برابری می‌کند و توسعه کامل این میدان به 110 میلیارد دلار درآمدزایی سالانه منجر خواهد شد. اگر نفت‌خام نیز در این میدان به تولید برسد، رقم درآمدزایی سالانه آن به 130 میلیارد دلار افزایش خواهد یافت.

به گفته مدیرعامل شرکت نفت و گاز پارس 17 فاز پارس جنوبی تکمیل یا در حال تکمیل شدن است.

اگر ارزش هر متر مکعب گاز را به طور متوسط 25 سنت بدانیم، کشور از هر فاز پارس جنوبی درآمد سالانه‌ای حدود 8/3 میلیارد دلار کسب خواهد کرد، در حالی که 17 فاز پارس جنوبی تکمیل یا در حال تکمیل شدن است و با تکمیل 17 فاز پارس جنوبی، کشور هر سال درآمدی بیش از 5/64 میلیارد دلار کسب خواهد کرد.

پیش‌بینی می‌شود، با اتمام همه فازهای پارس جنوبی، میزان تولید گاز کشور از حدود 600 میلیون مترمکعب فعلی به یک میلیارد مترمکعب در روز افزایش یابد.

جلو افتادگی قطری‌ها

به گزارش جام‌جم، با وجود اهمیت فراوان پارس جنوبی در اقتصاد کشور، متاسفانه سال‌های گذشته به دلایل مختلف، توسعه این میدان عظیم گازی به‌خوبی پیش نرفته و کشور قطر، بسیار جلوتر از کشورمان قرار گرفته است.

میدان گازی پارس جنوبی (در قطر، گنبدشمالی نامیده شده است) سال 1971 کشف و سال 1991، نخستین بار توسط قطر برداشت گاز از این میدان آغاز شد. گاز تولیدی این میدان با تشکیل شرکت گاز مایع قطر به ال.ان.جی تبدیل و محموله‌های ال.ان.جی به خارج صادر می‌شود.

نشریه اقتصادی مید در گزارشی از بهره‌برداری قطر از میدان پارس جنوبی که بین این کشور و ایران مشترک است، نوشت: برداشت قطر از میدان شمالی از سال 2000 رشد قابل توجهی داشته است. این کار به همراه سرمایه‌گذاری گسترده در بخش تولید ال.ان.جی انجام شده است.

نشریه مید با اشاره به افزایش 15 برابری برداشت قطر از میدان گازی مشترک با ایران طی 18 سال، میزان تولید گاز قطر از میدان مذکور در سال 2012 را 157 میلیارد مترمکعب اعلام و پیش بینی کرد، این رقم سال 2015 به 237 میلیارد مترمکعب برسد.

پایان عمر پارس جنوبی در سال 2033

عقب‌ماندگی ایران از کشور قطر در برداشت از پارس جنوبی زمانی اهمیت می‌یابد که بدانیم پایان عمر این میدان عظیم گازی نزدیک است و به‌تدریج این میدان دچار افت فشار شده، روند استخراج گاز از آن با دشواری‌هایی مواجه خواهد شد.

هر میدان گازی، پس از مدتی به دلایل مختلف دچار افت فشار می‌شود و میزان برداشت گاز از آن کاهش می‌یابد که این سرانجام در انتظار میدان پارس جنوبی نیز خواهد بود. بر اساس برخی گزارش‌ها، اگر روند برداشت از این مخزن به صورت فعلی ادامه داشته باشد، برداشت از این مخزن مشترک تا سال 2023 میلادی به‌راحتی امکان‌پذیر است، اما از سال 2023 فشار خروجی چاه با فشار خطی که باید گاز را به خشکی منتقل کند، برابر می‌شود و برای برداشت گاز باید از کمپرسور استفاده کرد؛ بنابراین از سال 2023 تا 2033 برداشت با استفاده از کمپرسور ممکن خواهد بود. طبق برآوردهای موجود، سال 2033 میلادی پایان عمر مخزن پارس جنوبی است، مگر آن که با تکنولوژی‌های جدید، امکان برداشت بیشتر از این مخزن فراهم شود.

فازهای 35 ماهه باعث فرصت‌سوزی شدند

در میان عواملی که باعث کند شدن و فرصت‌سوزی در توسعه پارس‌شمالی شدند، نقش کلنگ‌زنی فازهای موسوم به فازهای 35 ماهه پررنگ است. کلنگ‌زنی چندین فاز جدید در پارس جنوبی در دوره فعالیت وزیر اسبق نفت ـ که به فازهای 35 ماهه موسوم بود ـ باعث شد برنامه توسعه پارس جنوبی تغییر اساسی کند و با پراکنده کردن بودجه محدود و امکانات فنی میان فازهای قدیم و جدید، زمان بهره‌برداری از فازهایی که کار ساخت آنها زودتر شده بود، با تاخیر چندین ساله مواجه شود.

بدون توجه به ظرفیت و توان داخلی و بدون در نظر گرفتن محدودیت‌های بودجه، در اقدامی احساسی و سیاسی، خرداد سال 89 کلنگ اجرای فازهای13،14،19،20،21،22،23 و 24 موسوم به فازهای 35 ماهه به زمین زده شد.

طبق قرارداد باید در خرداد ماه سال 92 تولید زودهنگام از این هشت فاز آغاز می‌شد، اما این مساله در تاریخ اعلام شده محقق نشد و حتی نگاهی به وضع پیشرفت نشان داد که این فازها در آن مقطع تنها 50 تا 60 درصد پیشرفت داشته‌اند.

نکته قابل توجه این که در زمان امضای پر سروصدای قرارداد فازهای 35 ماهه، کارشناسان صنعت نفت هشدار می‌دادند، راه‌اندازی فازهای 35 ماهه اقدامی احساسی است و با واقعیت صنعت نفت همخوانی ندارد. آغاز فازهای 35 گانه کمکی به پیشرفت پارس جنوبی نکرد، بلکه با بلعیدن بودجه هنگفت، مانع اتمام به موقع پروژه‌های قدیمی پارس جنوبی شد. در سال‌هایی که ایران درگیر توسعه لاک‌پشتی فازهای 35 ماهه پارس جنوبی بود، قطر توانست با تکیه بر منابع مالی فراوان و فناوری شرکت‌های بین‌المللی، میزان برداشت گاز از این میدان مشترک را به طور چشمگیر افزایش دهد.

منتفی شدن احداث برخی سکوها

افت فشار، مدتی است سراغ این میدان گازی آمده و شنیده می‌شود به دلیل این افت، قرار است برخی طرح‌های توسعه در فازها و سکوها تغییر کند که از‌جمله آنها می‌توان به طرح احداث سکوی چهارم در فاز 12 و سپس منتفی شدن آن اشاره کرد.

تاکنون سه سکوی این فاز به بهره‌برداری رسیده و قرار بود برای سکوی چهارم، چاه‌های توصیفی حفاری شود تا مکان دقیق استقرار آن مشخص شود اما اخیرا، مدیر پیگیری پروژه‌های پتروپارس از احتمال منتفی شدن احداث این سکو خبر داده و گفته است: به دلیل شرایط خاص فاز 12 و نبود امکان تولید گاز بیشتر، احتمال دارد استقرار سکوی چهارم در این میدان منتفی شود. سیدهادی میرباقری با بیان این که فاز 12 در گوشه میدان گازی پارس جنوبی واقع شده و امکان تولید بیشتر از آن وجود ندارد، افزود: به نظر می‌رسد حداکثر تولید گاز فاز 12 پارس جنوبی 5/2 میلیارد فوت مکعب در روز باشد.

آرش فراهانی

جام جم