گزینه‌های روی میز مرد پرتغالی

اگر صعود به جام جهانی 1998 را مدیون خداداد عزیزی و آن گل به یادماندنی‌اش به استرالیا بدانیم، در مورد جام جهانی 2014، همین احساس را نسبت به رضا قوچان‌نژاد داریم. با این حال تفاوت‌های زیادی وجود دارد میان شرایط فعلی خط حمله تیم ملی فوتبال ایران با شرایط آن روزها.

کد خبر: ۸۴۱۴۹۶

حدود دو دهه پیش پیکان هجومی تیم ملی در سال‌های منتهی به جام جهانی 1998 و بعد از آن در قبضه علی دایی و خداداد عزیزی بود و این دو به واسطه همین تداوم حضور در مجموع بیش از 200 بازی ملی انجام دادند، اما حالا در فاصله یک سال و دو ماه پس از جام جهانی 2014، مهاجمانی زیادی هستند که داعیه پوشیدن پیراهن تیم ملی را دارند. صحبت از نسل تازه مهاجمان فوتبال ایران است؛ نسلی جوان، پرقابلیت و آینده‌دار.

وقتی کارلوس کی‌روش در بازی با ترکمنستان از مسعود شجاعی، رضا قوچان‌نژاد، سردار آزمون، وحید امیری، مهدی طارمی و مهدی ترابی به عنوان شش عنصر تهاجمی در ترکیب تیم ملی استفاده کرد، مشخص بود برنامه‌های زیادی برای آینده فاز هجومی تیم ملی در سر دارد. به این جمع شش نفره باید سجاد شهباززاده و کریم انصاری فرد را هم اضافه کرد؛ همچنین احسان حاج صفی، اشکان دژاگه و سعید عزت‌اللهی را که می‌توانند در کارهای هجومی نقش داشته باشند.

تیم ملی بازی با ترکمنستان را نبرد تا انتقادهای زیادی بشنود؛ اما برای کی‌روش، نه آن انتقادها ناراحت‌کننده بود و نه آن تساوی غیرمنتظره. او به آینده‌ای فکر می‌کرد که می‌تواند با این همه استعداد تهاجمی برای تیم ملی ایران رقم بزند.

بهتاش فریبا:

فوتبال ما الان بیش از هر زمان دیگر نیازمند هافبک‌های خلاقی است که مهاجمان را صاحب موقعیت کنند

حضور این تعداد مهاجم با انگیزه در صف مدعیان پوشیدن پیراهن تیم ملی را باید به فال نیک گرفت. بهتاش فریبا، مهاجم دهه 50 و 60 تیم ملی ایران با اشاره به این تغییر نسل طلایی در خط حمله تیم ملی به جام‌جم گفت: من واقعا از همزمانی حضور این تعداد مهاجم بااستعداد خوشحالم و آن را یک اتفاق خوب می‌دانم. البته مشروط به این که از تمام این ظرفیت به بهترین شکل استفاده شود. در زمان ما فوتبالیست‌های خوب زیادی بودند که به دلیل ماندن پشت‌سر ستاره‌های آن روز تیم ملی سوختند. آن زمان این تعداد زیاد مهاجم یک آفت بود، چراکه مربیان معمولا در استفاده بهینه از همه پتانسیل‌های موجود دچار مشکل بودند.

بهتاش فریبا افزود: اگر شما مهاجمانی در استانداردهای علی دایی و خداداد عزیزی داشته باشید تکلیف روشن است، اما در شرایطی که چهار یا پنج مهاجم طراز اول دارید که هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند، این به هنر سرمربی مربوط می‌شود که از آنها در بازی‌های مختلف بازی بگیرد. به عنوان مثال وقتی با عمان بازی داریم، باتوجه به این که می‌دانیم خط دفاعش کند است، اما در توپ‌های هوایی موفق عمل می‌کند، می‌توانیم از کسانی در خط حمله استفاده کنیم که از سرعت بالا و قدرت حمل توپ خوب برخوردارند یا وقتی دفاع حریف سرعت خوبی دارد اما در توپ‌های هوایی ضعف عمل می‌کند، می‌توانیم از مهاجمانی استفاده کنیم که سرزن‌های خوبی هستند. البته چینش مهاجمان با توجه به شرایط تیم حریف واقعا کار سخت و ظریفی است. با این حال فکر می‌کنم به تناوب باید از این مهاجمان استفاده شود تا هم انگیزه این نفرات در سطح بالایی قرار بگیرد و هم این طور نباشد که فکر کنند دیده نمی‌شوند یا قرار است تا مدت‌ها پشت نفرات اصلی باقی بمانند. اما چگونه می‌توان به بهترین شکل از این ظرفیت استفاده کرد. فریبا به نکته ظریفی اشاره دارد: چیزی که اهمیت دارد این است که بستر را برای درخشش این مهاجمان آماده کرد. منظورم از بسترسازی، پیدا کردن آن نفراتی است که در خط میانی باید پاس آخر را به مهاجمان بدهند؛ پاس‌هایی از جنس پاس‌های محرم نویدکیا یا مجتبی جباری که مهاجم با یک ضربه توپ را به گل تبدیل کند. الان به نظر من فوتبال ما باید برود به دنبال پرورش چنین هافبک‌هایی. من مسابقات باشگاهی را هم دنبال می‌کنم و هنوز کسی را ندیده‌ام که با دقت بالا و با کمترین درصد خطا، مهاجمان تیمش را صاحب موقعیت کند. فوتبال ما الان بیش از هر زمان دیگر نیازمند هافبک‌های خلاقی است که وقتی در یک‌سوم دفاعی تیم حریف صاحب موقعیت می‌شود، با پاس‌های زمینی یا به اصطلاح طلایی بتواند مهاجمان را صاحب موقعیت کند. وقتی چنین هافبک‌هایی باشند، مهاجمان تیم ملی هم در گلزنی راحت‌تر خواهند بود.

نکته مهم؛ تزریق اعتماد به نفس

مهاجمان این روزهای فهرست کی‌روش با توجه به این که عمدتا جوان هستند و کم‌تجربه، قبل از هر چیز باید از اعتماد به نفس کافی برخوردار باشند. علی‌اصغر مدیرروستا، دیگر مهاجم اسبق فوتبال ایران که خود در سال‌های 1990 تا 1998، 32 بار با پیراهن تیم ملی به میدان رفت، با ابراز خوشحالی از ترافیک ایجاد شده در خط حمله تیم ملی به جام‌جم گفت: این که ما در چنین مقطعی این تعداد مهاجم آماده و انرژیک داریم واقعا خوب است، اما همه چیز برمی‌گردد به سیستم بازی تیم ملی. انتظار ما این است با توجه به این مهاجمان، کی‌روش حداقل در بازی‌های مقدماتی جام جهانی و در مقابل حریفان نسبتا آسان‌تر تیمش را با سه مهاجم به زمین بفرستد و شرایطی فراهم کند که این نفرات فرصت حضور در ترکیب تیم ملی را به دست بیاورند و از اعتماد به نفس لازم برخوردار شوند.

علی‌اصغر مدیرروستا:

کمبود بازی تدارکاتی ملی یکی از دلایلی است که باعث شده بسیاری از مهاجمان ما فقط در سطح باشگاهی خوش بدرخشند

وی در پاسخ به این پرسش که چگونه می‌توان در سطح ملی بیشترین بهره را از حضور این تعداد مهاجمان خوب برد، گفت: ما در این سال‌ها مهاجم خوبی داشتیم، اما متاسفانه شرایطی فراهم نبوده که آنها بتوانند در عرصه ملی خودی نشان دهند. شاید کمبود بازی‌های تدارکاتی ملی یکی از دلایلی است که باعث شده بسیاری از مهاجمان ما فقط در سطح باشگاهی خوش بدرخشند. ما نفراتی چون رضا عنایتی، فرهاد مجیدی، آرش برهانی یا کریم انصاری فرد را داشتیم که در سطح باشگاهی فوق‌العاده بودند، اما گاه در تیم ملی فروغ چندانی نداشتند. وقتی چهار پنج مهاجم در یک سطح هستند سرمربی چگونه باید عمل کند؟ مدیرروستا در این باره می‌گوید: اگر سلیقه‌ای عمل نشود و رقابت سالم در کنار رفاقت باشد، هر کس که در طول تمرینات و رقابت‌های باشگاهی بهتر عمل کند باید در ترکیب اصلی تیم ملی قرار بگیرد. این رقابت کارایی مهاجمان را بالا می‌برد. در زمان ما متاسفانه تا حدودی سلیقه‌ای رفتار می‌شد و بازیکنانی که فیکس بودند تحت هر شرایط خیالشان بابت حضور در تیم اصلی تیم ملی راحت بود. همین موضوع باعث می‌شد انگیزه دیگر مهاجمان کاهش یابد.

نکته دیگر، فیکس بازی کردن این مهاجمان در تیم‌های باشگاه‌های‌اش است. مدیرروستا با اشاره به این موضوع می‌گوید: ملاک کادر فنی تیم ملی بهتر است فیکس بازی کردن و آمار گلزنی مهاجمان باشد تا تیمی که در آن توپ می‌زند. من منکر زحمات لژیونرهای فوتبال ایران نیستم، اما به عنوان مثال اگر یکی از لژیونر‌های ما بنا به دلایلی فرصت بازی پیدا نمی‌کند، نباید به مهاجمی که در ایران بازی می‌کند و در تمام بازی‌ها در ترکیب اصلی قرار دارد ترجیح داده شود. یادم می‌آید زمانی بازیکنانی چون علی دایی، کریم باقری یا خداداد عزیزی برای این که جایگاهشان را در تیم باشگاهی از دست ندهند حتی در برخی اردوهای تیم ملی حضور پیدا نمی‌کردند که این اهمیت حضور در ترکیب اصلی تیم‌های باشگاهی را نشان می‌دهد. آن زمان اگر شما در تیم باشگاهی خود ذخیره بودی در تیم ملی هم جایگاهی نداشتی، اما الان کمتر به این موضوعات توجه می‌شود.

23 مهاجم و 9 تورنمنت مهم

در 20 سال گذشته، تیم ملی با 23 مهاجم مختلف در سه دوره از مسابقات جام جهانی و شش دوره جام ملت‌های آسیا حضور داشته است.

جام ملت‌های 1996 امارات

مهاجمان تیم ملی: علی دایی (27)، خداداد عزیزی (25)، علی میرزا استواری (23)، علی موسوی (22) و مهدی مهدوی‌کیا (19)

جام جهانی 1998 فرانسه

مهاجمان تیم ملی: دایی (29)، خداداد عزیزی (27)، بهنام سراج (27) و علی لطیفی(22)

جام ملت‌های 2000 لبنان

مهاجمان تیم ملی: علی دایی (31)، خداداد عزیزی (29) و وحید هاشمیان (24)

جام ملت‌های 2004 چین

علی دایی (35)، رضا عنایتی (28) و آرش برهانی (21)

جام جهانی 2006 آلمان

علی دایی (36)، وحید هاشمیان (30)، رضا عنایتی (30)، رسول خطیبی (28)، جواد کاظمیان (25) و آرش برهانی (23)