در این فاجعه آنچه قطعی است این که مقصر اصلی، رژیم حاکم بر حجاز است زیرا همواره خودش را تنها متولی اداره حرم و خادم حرمین معرفی کرده و در مدیریت همین رژیم بوده که هر سال ما جانباختگان فراوانی را در حج داریم و این افتضاح مدیریتی، امسال به اوج خود رسیده است.
شاید اگر این مراسم در یک کشور بسیار عقبافتاده برگزار میشد چنین اتفاقاتی که در اوج بیتدبیری و بیادبی رژیم حاکم بر حجاز رخ داده است، پیش نمیآمد. سپردن این کار بزرگ به دست آدمهای کوچک و نادان و نالایق، به خودی خود ظلم بسیار بزرگی است. تمام این افرادی که جان باختهاند از عطش و بیآبی و حرارت بالای منطقه کشته شدهاند و کافی بود فقط به این افراد که کشته شدهاند آب میرساندند و اگر آب میرساندند این اتفاق نمیافتاد.
فاجعه منا را از جنبههای مختلف میتوان بررسی کرد، چه قبل از وقوع حادثه که نشاندهنده بیتدبیری و بیبرنامگی محض رژیم حاکم بر حجاز است، چه در حین بحران که باز هم در این مقطع اوج جهالت، غفلت و بیتدبیری خودشان را نشان دادند و نتوانستند مدیریت بحران کرده، قضیه را جمع کنند. آنها اگر برنامهریزی صحیح داشتند میتوانستند طوری مدیریت کنند که از دماغ کسی خونی ریخته نشود، ولی با غرور و تکبر که از ویژگیهای ممتاز این جاهلان است، برخورد کردند. نیروهای امدادی رژیم سعودی به جای کمک به افرادی که از تشنگی در حال مرگ بودند با پوتینهای خود روی سر و گردن این جنازهها و افرادی که از هوش رفته بودند راه رفتند و افراد بیحال، کمحال و جانباخته را همگی یکجا در یخچالها و کانتینرهای یخ ریختند و یکی از معضلاتی که الان در آنجا دارند و نمیتوانند کانتینرها را تخلیه کنند چسبیدن پیکر مطهر حجاج به یکدیگر است. کافی بود در این حادثه فقط امدادرسانی کنند و آب برسانند و کمک کنند حجاجی که زمین افتاده بودند، بلند شوند و روی پای خودشان بایستند، اما این کار را نکردند.
زشتتر از ضعف مدیریت قبل از حادثه، ضعف و فاجعه مدیریتی حین اتفاق بود و زشتتر از هر دوی اینها مدیریت بعد از واقعه است.
به جای این که رژیم بیعرضه، مسئولیت این کار را بپذیرد و از تمام مسلمانان جهان عذرخواهی کند با آن تکبری که در آنها هست گناه را به گردن حجاج تلف شده میاندازد و مدعی است آنها بیانضباطی کردهاند، در حالی که مدیریت ماجرا به عهده مسئولان مراسم بوده و آنها راه را بسته بودند.
علاوه بر چنین رفتار زشتی اجازه نمیدهند هیچ گروه امدادرسانی از کشورهای دیگر برای امدادرسانی وارد عربستان شوند. تا همین امروز هنوز نتوانستهاند آمار دقیقی از کشتهها ارائه کنند و تمامی کشورهای مسلمان تعداد زیادی زائر دارند که نمیدانند میان مجروحان هستند یا کشته شدهها.
مسئولان رژیم سعودی میگویند این اتفاق ناشی از قضا و قدر بوده است و اجازه نمیدهند گروههای ما وارد منطقه شده و بررسی و رسیدگی کنند و چنین عملکردی بعد از فاجعه، واقعا زشتترین اقدامی است که رژیم سعودی میتواند انجام دهد.
به اعتقاد من واقعه منا لکه ننگ ابدیای شد بر پیشانی وهابیهای صهیونیست حاکم بر حجاز. امیدوارم واقعیت همچنان که برای مردم ایران مشخص است برای مردم دنیا هم مشخص شود و در پی آن در یک اراده بزرگ، مردم جهان دست به دست هم دهند و برای آزادسازی خانه خدا و آزادسازی مسجد النبی و مکه و مدینه اقدام کنند و این مناطق به عنوان منطقه آزاد اسلامی تحت نظر علمای بزرگ جهان اسلام مدیریت شود.
علاوه بر این اهداف عالی، پیگیری حقوقی اقدامات رژیم سعودی نیز باید در دستور کار باشد و خانواده جانباختگان این فاجعه،NGO ها، حقوقدانان جهان اسلام و دولتهای اسلامی باید کنار یکدیگر این موضوع را پیگیری کنند.
منصور حقیقتپور
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد