رشد ملایم، اما امیدوارکننده جمعیت

برای نمونه سیاست‌های جامع جمعیتی هنوز در مجلس تصویب نشده است؛ بنابراین اندک رشد امیدوارکننده جمعیت را باید مدیون هشدارهای نخبگان و ابلاغ سیاست‌های کلی جمعیت از سوی رهبر معظم انقلاب بود که سبب شده از سال 91 تاکنون نرخ موالید روند ملایم و امیدوارکننده‌ای را طی کرده و در پنج ماه امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته 1.8 درصد رشد را نشان دهد.

براساس آمار سازمان ثبت احوال، رشد سالانه نرخ موالید در سال 89 برابر با 1.1 درصد و سال 90 برابر با 1.4 درصد بود، اما از سال 91 این آمار با روند ملایمی افزایش پیدا کرد و به 2.9 درصد رسید، سال 92 نیز این شاخص روی 3.5 درصد ایستاد و سال 93 به 4.2 درصد رسید.

این در حالی است که اگر آمار پنج ماه امسال را با مدت مشابه سال گذشته مقایسه کنیم، رشد موالید 4.8 درصد رشد را نشان می‌دهد.

پایداری رشد ملایمی که از سال 91 اتفاق افتاده امیدوارکننده است؛ زیرا امسال نیز استمرار پیدا کرده بنابراین باید سیاست‌های حمایتی برای حفظ آن را هر چه زودتر اجرایی و با مطالعه و تحقیق نقاط قوت و ضعف را شناسایی کرد؛ برای نمونه باید مشخص شود در کدام منطقه کشور رشد جمعیت بیشتر بوده و چه سطوح اجتماعی این رشد را سبب شده‌اند تا به این شکل بتوان با رفع نقاط ضعف، کشور را از خطر کهنسالی نجات داد.

هرمزگان در صدر

در پنج ماه امسال هرمزگان با 11.4 درصد بیشترین میزان رشد موالید را داشته است. بعد از این استان قم با 9.2 درصد و یزد با 9.1 درصد در رده‌های بعدی قرار می‌گیرد.

افزون بر این در این بین دو استان آمارشان منفی است؛لرستان با 0.7- درصد و گیلان با 0.4- درصد استان‌هایی است که باید نسبت به کاهش رشد موالید در آنها هشدار داد.

بنابراین باید با مطالعه، جامعه‌های هدف را شناسایی کرد و برای رفع مشکل و دغدغه آنها راهکار ارائه داد، زیرا دست کم با تحقیق می‌توان از انگیزه و نبود انگیزه خانواده‌ها نسبت به فرزندآوری آگاهی یافت و برای رفع مسائل آنها اقداماتی را اجرایی کرد.

این در حالی است که شورای برنامه‌ریزی جمعیت ذیل برنامه ششم توسعه نیز تشکیل شده و دومین جلسه آن دیروز برگزار شد، باید یادآور شد ترکیب این شورا به شکلی باید باشد که نیاز‌های اجرایی کردن سیاست‌های کلی جمعیت را تامین کند و ترکیب آن همه‌جانبه و جامع نگر پیش برود. در واقع سیاست‌های کلی جمعیت باید به برنامه‌های میان‌مدت و بلندمدت اجرایی تبدیل شده و برای حل مشکلات به کار گرفته شود.

به عمل کار برآید

محمدجواد محمودی، رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی شورای انقلاب فرهنگی در گفت‌وگو با جام‌جم درباره علل رشد نرخ موالید در سال‌های اخیر عنوان می‌کند: تمامی این رشد نتیجه اطلاع‌رسانی و هشدار درخصوص پیر شدن جمعیت نیست؛ زیرا دراین بین باید به نسل دهه 60 (دوره‌ای که کنترل جمعیت نبود) نیز اشاره کرد که اکنون تشکیل خانواده داده و به فرزندآوری رسیده‌اند. البته چهار سال اخیر همزمان شده با هشدارهایی که رهبر معظم انقلاب و نخبگان نسبت به پیر شدن جمعیت و تبعات تک‌فرزندی داده‌اند.

وی یادآور می‌شود: برای افزایش جمعیت کشور عملا اقدامی جدی انجام نداده‌ایم، برای نمونه طرح جامع جمعیت هنوز در مجلس تصویب نشده، این در حالی است که با تصویب این طرح می‌توان دغدغه خیلی از افراد جامعه را نسبت به فرزندآوری برطرف کرد. در این مدت که هشدار‌ها نسبت به عواقب سالمندی جمعیت کشور به اوج رسیده فقط اقدامات محدود فرهنگی انجام شده و هنوز باید منتظر اقدام عملی توسط مسئولان بود.

به گفته محمودی، مطالعه‌ای انجام نشده است که رشد موالید تاچه اندازه به دلیل تشویق و هشدارها نسبت به پیری جمعیت اتفاق افتاده یا چه میزان از آن به دلیل فرزند آوری نسل دهه 60 است. رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی تاکید می‌کند: سیاست‌های کلی جمعیت نیز توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده، اما هنوز راهکارهای اجرایی برای آنها تهیه نشده است.

حمایت همه‌جانبه از تحکیم خانواده

محمودی درباره راهکارها برای رفع مشکل کهنسالی جمعیت در کشور می‌افزاید: باید همه حاکمیت یعنی دولت، مجلس و قوه قضاییه برای تحکیم ساختار خانواده حمایت جدی داشته باشند. وی یادآور می‌شود: تشویق به ازدواج و شناخت موانع ازدواج‌ها باید در دستور کار قرار گرفته و شرایطی را نیز برای تسهیل ازدواج در کشور ایجاد کرد.

این در حالی است که بعد از تشکیل خانواده باید برای فرزندآوری زوجین نیز برنامه‌هایی داشت، زیرا امروز نخبگان و افرادی که وضع مالی مناسبی دارند نیز تمایلی به فرزندآوری ندارند.

بنابراین باید بسته جامع حمایتی از خانواده تهیه و اجرایی شود تا رشد پایدار فرزندآوری را بتوان در کشور شاهد بود. علاوه بر این بحث جمعیت نباید به برنامه محدود شود، زیرا برای برون رفت از این تهدید باید استراتژی بلند مدت داشت.

آمار طلاق همچنان نگران‌کننده

در این بین درکنار توجه به رشد جمعیت باید به آسیب‌های دیگری مانند طلاق نیز توجه داشت،چون روند رشد آن در کشور نگران‌کننده است، براساس آمار سازمان ثبت احوال سال 88، رشد سالانه آمار ثبت طلاق 13.8 درصد بود، سال 89 این آمار به 9.1 درصد رسید و این آمار در سال 90 عدد 4.1 درصد را نشان داد.

سال 91 نیز این شاخص کمی رشد داشت و به 5.2 درصد رسید، این آمار سال 92 به 3.4 درصد و برای سال 93 به 5.3 درصد رسید.

این در حالی است که مقایسه پنج ماه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته از این حکایت دارد که در این مدت طلاق 11.5 درصد رشد داشته، اما با توجه به این‌که این آمار نوسان داشته و رفتارهای اجتماعی روی آن تاثیر می‌گذارد برای نتیجه گیری درباره روند رشد آن باید آمار کل سال 94 را بررسی کرد زیرا در مطالعات باید مشخص شود این نوسانات ناشی از سیاستگذاری‌هاست یا اتفاق‌های دیگری سبب رشد آن شده است.

طرح جامع جمعیت در انتظار تصویب

رئیس کمیته مطالعات و پایش سیاست‌های جمعیتی شورای انقلاب فرهنگی می‌گوید: برای افزایش جمعیت در کشور عملا اقدامی جدی انجام نداده‌ایم؛ چون طرح جامع جمعیت هنوز در مجلس تصویب نشده، این در حالی است که با تصویب این طرح می‌توان دست‌کم دغدغه خیلی از افراد جامعه را نسبت به فرزندآوری برطرف کرد.