جانــی که آیات قــرآن به نقاشیخط می‌بخشد

صاحب‌نظران معتقدند آنچه در این هنر حرف اول را می‌زند، نه فرم و شیوه ارائه بلکه تاثیرگذاری محتوای آن است. از آنجا که خط و خوشنویسی ایرانی از بدو تولد میراث دار سنت‌ها و ارزش‌های اسلامی بوده و از آیات کریمه قرآن مجید تا احادیث پیامبر مهربانی و ائمه‌اطهار و نیز پند‌ و اندرزهای دینی ادیبان بر بال‌های این هنر به دست مردم اقصی نقاط دنیا رسیده است و اکثریت مطلق هنرمندان نقاشی خط پیشتر خوشنویسان سنتی بوده‌اند، جریان محتوای ارزشی در این هنر نوظهور هم امتداد یافته است و همین مضمون متعالی سبب شده علاقه‌ها به این هنر، چهره دیگری بیابد. این که بازارهای هنری اروپایی مستقر در دبی، دوحه و عمان هم با اشراف به چنین موضوعی به این هنر توجه خاص می‌کنند، ریشه در علم‌شان به این مهم دارد.

تازه‌ترین نمونه از نقاشیخط‌هایی که به لطف توجه شایسته به ارزش‌های دینی حائز موفقیت شده، آثار غلامرضا ماهرویی است که این روزها در گالری شکوه به نمایش درآمده است. جالب آن که این هنرمند که در خاستگاه خوشنویسی سنتی‌اش به مقام استادی در سه خط برجسته ایرانی و عربی رسیده است، خود افتخار کتابت قرآن در سبک و سیاقی فراموش شده را در کارنامه هنری‌اش دارد و قرار است بزودی روانه بازار نشر شود. ترکیب‌های بدیعی که ماهرویی با خطوط مختلف پدید آورده حاکی از شناخت گسترده او از ظرایف خطوط و حروف است و بازتاب آنها برای آیات شناخته شده کلام‌الله زمینه دلنشین‌تر شدن این آثار را فراهم آورده است. علاوه بر همه اینها این نمایشگاه دارای یک ویژگی خاص دیگری هم هست: نمایش آثار کمتر دیده شده یک استاد در کنار یک چهره تازه معرفی شده که نقطه وصل‌شان همچنان تلألو ارزش‌های دینی در قاب نقاشیخط است.

هویت مستقل آثار

غلامرضا ماهرویی ‌این روزها دوازده اثر نقاشیخط خود را در گالری شکوه به نمایش گذاشته است.‌ او در دنیای رنگ و خط پیوندی ایجاد کرده و برای هریک از تابلوها هویتی فردی را در نظر گرفته است. خوشنویسی‌های ماهرویی در این آثار هویت مستقلی یافته‌اند و هر کدام به عنوان فیگوری که حرفی برای گفتن دارند در میانه بوم خودنمایی می‌کنند.

ماهرویی درباره برپایی نمایشگاهش با عنوان «ترنم شکوه» می‌گوید: من پیش از این نقاشی رئال کار می‌کردم و منظره می‌کشیدم و همزمان در زمینه خوشنویسی هم حدود 30 سال است فعالیت دارم. چندی پیش به این فکر افتادم که این دو هنر می‌توانند همجنس هم باشند و می‌توانند در کنار هم قرار گیرند و محصول هنری جدید تولید کنند. همین فکر مرا به سمت ارائه آثار نقاشیخط کشاند.

هنرمند در خلق این آثار نه‌تنها به انتخاب مضامین توجه نموده، بلکه به فرم و رنگ‌گذاری‌ها نیز اهمیت ویژه‌ای داده است. آنچه علاوه بر درک مفاهیم مستتر در تابلوها از تماشای آثار ماهرویی در گالری شکوه برمی‌آید، اجرای تمیز و هوشمندانه هنرمند است که از کارگردانی عمیق هنرمند روی بوم خبر می‌دهد. به گفته هنرمند، تمام این آثار دیده نشده و جدید هستند که در طول سال 93 تاکنون خلق شده‌اند. او حدود یک سال روی موضوعات و انتخاب طرح‌ها فکر کرده و اجرای آنها نیز یک سال به طول انجامیده است. تکنیک این آثار رنگ روغن و اکریلیک روی بوم است و در بعضی تابلوها نیز از ورق طلا و مس استفاده شده است.

ماهرویی با اشاره به استفاده از مضامین قرآنی، اشعار و احادیث در این آثار چنین بیان می‌کند: معانی اشعاری که در آثارم به کار می‌گیرم اهمیت فراوانی برایم دارند. در واقع ترکیب کلمه‌ها، نوع قرار گیری‌شان در کار و همجنس بودن حروف بسیار مهم هستند. برای مثال در مصراع «همدلی از همزبانی خوش‌تر است» کلمات به نوعی همجنس هم هستند و زیبایی بیشتری به کار می‌دهند. ‌ در بعضی آثار او بافت‌های خاصی وجود دارد که باعث نوعی کهنه‌نمایی در کار شده است. او در این آثار از بافت ترک و رنگ‌های قهوه‌ای و زنگاری کمک گرفته و با لایه‌لایه کار کردن و بهره‌گیری از تکنیک خاصش سعی کرده گذر زمان را به این وسیله نشان دهد.‌ ماهرویی که ‌سال‌‌70 کتابت کل قرآن کریم را برای اولین بار روی کاغذ دست‌ساز انجام داده است، در مورد خلق این اثر می‌گوید: کتابت این اثر حدود هفت سال در اصفهان به طول انجامید، البته این کار در زمان 25 سال انجام شده است. بعد از کتابت آن مراحل تذهیب و تصحیح و سپس صحافی آن صورت گرفته است. مستندی در رابطه با مراحل کتابت و تذهیب این کار ساخته شده که بزودی پخش می‌شود.

تماشای «مرغ‌بسم‌الله» رضا مافی

در نمایشگاه ترنم شکوه خوشنویسی‌هایی کمتر دیده شده از استاد بزرگ این حوزه زنده یاد رضا مافی خودنمایی می‌کند. ده اثر از مافی که در سالن بالایی گالری شکوه می‌درخشد، تنوعی از کارنامه هنری این هنرمند را به تماشا گذاشته است. آرش میرزایی، نمایشگاه گردان ترنم شکوه درباره انتخاب آثار رضا مافی چنین توضیح می‌دهد: در نمایشگاه ترنم شکوه سعی کرده‌ایم آثاری از استاد مافی را به نمایش بگذاریم که تنوع زیادی به لحاظ شکل و فرم داشته باشد.

استاد مافی متنوع کار می‌کردند و تنها به یک سبک و فرم بسنده نمی‌کردند. شاید بیشتر افراد آثار کرم ـ قهوه‌ای استاد را دیده ‌ باشند، اما این تنها بخشی از آثار اوست، به همین دلیل در این نمایشگاه آثار متنوعی از این هنرمند فقید به نمایش گذاشته شده است که روی مقوا و ورق طلا کار شده‌اند و شامل اثر مرغ بسم‌الله، ستایش و چند اثر از خوشنویسی‌های استاد‌ بوده که دو اثر آن به زبان ترکی است.

او در مورد یکی از معروف‌ترین آثار زنده‌یاد مافی به نام مرغ بسم‌الله که در این نمایشگاه هم روی دیوار رفته و توجه زیاد مخاطبان را به خود جلب کرده است، اظهار می‌کند: این اثر روی ورق طلا کار شده و زبانزدترین اثر استاد مافی است. از این کار تنها دو یا سه اثر دیگر وجود دارد که در دست کلکسیونرهای خارج از کشور و یکی از آنها نیز متعلق به خانم لیلا حاتمی است.

بازتاب آیات‌الهی در‌آثار یک هنرمند

غلامرضا ماهرویی هنرمندی است که این روزها‌12 اثر نقاشیخط خود را در گالری شکوه به نمایش گذاشته است. این آثار نمایی از سه خط ثلث، نسخ و نستعلیق را در ابعاد بسیار بزرگ به تصویر کشیده‌اند. ماهرویی در خلق و ارائه این آثار سعی داشته با بهره‌گیری از خوشنویسی آثاری با فرم‌های متنوع و رنگ‌بندی‌های متفاوت، شامل آیات قرآنی، اسماء الهی و اشعاری از شعرای بزرگی چون حافظ و صائب تبریزی را بازتاب دهد.

سجاد روشنی

فرهنگ و هنر