لبخند را دست‌به نقد بخرید

گروه شهاب عباسی که تهیه‌کنندگی، کارگردانی و سرپرست نویسندگی دست به نقد را خودش برعهده دارد و سیاوش مفیدی هم در کارگردانی همراه اوست، با 20 قسمت آماده و روانه آنتن کردند و حالا با پخش 40 قسمت و اندی از این اثر همچنان مشغول تصویربرداری قسمت‌های باقی‌مانده هستند.

در واقع می‌توان گفت که فاز اول این مجموعه پخش شده است و آنها می‌توانند با ارزیابی بازخوردهای بینندگان نسبت به کار طراحی آیتم‌های جدیدی را در دستور کارشان قرار دهند.

درست در مقطعی که همین اتفاق در حال انجام است، یزدان فتوحی چند روزی است که بازی اش شروع شده و مقابل دوربین رفته است، به پشت صحنه این سریال در بوستان ولایت سری می‌زنم.

تا رسیدن به مقصد در ساعات ترافیک شهر همیشه شلوغ تهران 45 دقیقه‌ای طول می‌کشد. تعدادی سوله در ضلع جنوبی پارک دکورهای دست به نقد را در بر گرفته است. دکورهای «شهر موش‌ها» هم در کنار آن قرار دارد.

با الهه علیزاده روابط عمومی این سریال به محل ضبط آیتم‌ها می‌رویم. برایم توضیح می‌دهد که امروز تصویربرداری آیتم واکسی آغاز خواهد شد و چهار قسمت از آن را ضبط خواهند کرد.

بعد از سلام و علیک با مسعود انتظاری مدیر تولید پروژه و جواد اصلانی کارگردان تلویزیونی گروه به محل ضبط می‌رویم. در نگاه اول دکور اتوبوس را می‌بینم، بعد از آن به دفتر کار برمی‌خورم. در گوشه دیگری از سوله دکور یک کفاشی طراحی شده است و میانه آن هم دکور جدیدی برای شبیه‌سازی برنامه خندوانه که هنوز کامل نیست.

شهاب عباسی، حامد تهرانی، میثم رستگاری و نویسندگان سریال در اتاقی نشسته‌اند و مشغول دورخوانی متن‌ها هستند.

عباسی بر ادای درست آنها و لحن بازیگران اصرار دارد و مواردی را بیان می‌کند. ساعت 17 است و صحنه برای ضبط اولین آیتم امروز آماده شده است.

خنداندن مردم ایران خیلی سخت است

در این فاصله با حامد تهرانی صحبت می‌کنم. او درباره علت همکاری‌اش با دست به نقد می‌گوید: مثل بسیاری دیگر از پروژه‌ها در این سریال هم با شهاب عباسی همکاری کرده‌ام.

دوستی برای من در این انتخاب پررنگ‌تر بوده است. ضمن این‌که همه‌مان می‌خواستیم که کار خوب و مخاطب‌پسندی بسازیم.

او درباره این‌که چرا بعد از آن‌که این گروه به این نتیجه رسیدند که خنده بازار را پایان بدهند، دوباره به سراغ آیتم‌سازی رفته‌اند، می‌گوید: خیلی سخت است پروژه‌ای چهار سال روی آنتن باشد و با یک کیفیت و با در نظر گرفتن سلیقه مردم شرایط خود را حفظ کند.

هم طناز باشد و نقد کند و هم اوج و فرود داشته باشد. نقدش هم به‌گونه‌ای باشد که به کسی برنخورد. اتفاقا من فکر می‌کنم سری دوم و سوم خنده بازار نسبت به اولی بهتر بودند، اما قبول دارم آخرین خنده بازار کیفیت قبلی‌ها را نداشت.

آن هم به‌خاطر جدا شدن سیاوش مفیدی بود یا حالا هم در دست به نقد تعدادی از همکاران قبلی، در کنارمان نیستند، سر کار دیگری بودند یا فرصت همکاری شان فراهم نشد.

تهرانی ادامه می‌دهد: اگرچه بازیگران جدید و بااستعدادی اضافه شدند و شهاب عباسی هم همیشه به جوان‌ترها اعتماد می‌کند و به آنها میدان می‌دهد.

اساسا دوست دارد بازیگر معرفی کند. چنانچه این اتفاق برای خود من هم افتاد. باید بپذیریم که هر کار جدیدی برای جذب مخاطب نیاز به زمان دارد. خنده بازار هم از قسمت‌های 30 و 40 به بعد خیلی گرفت و بین مردم شناخته شد.

او درباره این‌که به نظرش چرا شوخی با چهره‌ها برای مردم جذابیت دارد، می‌گوید: خنداندن مردم ایران خیلی سخت است. زیرا آنها خود روحیه طنازی دارند. به محض آن‌که اتفاق کوچکی می‌افتد شبکه‌های اجتماعی پر از جوک می‌شود.

این نشان می‌دهد آنها طنز یا بهتر بگوییم کمدی را خوب می‌شناسند. حال اگر بخواهیم همین شوخی‌ها را به مدیوم تلویزیون بکشانیم، قطعا با محدودیت‌هایی روبه‌رو خواهیم بود.

مثلا اگر قرار است با مابه‌ازاها شوخی کنیم، باید مفهوم را در اولویت قرار دهیم یا اگر از فلان بازیگر یا ورزشکار حرف می‌زنیم، حتما نقدی به عملکرد او داشته باشیم.

تهرانی که آهنگسازی این مجموعه را هم برعهده دارد، درباره ویژگی‌های آن توضیح می‌دهد: من تیتراژ یک و دو دست به نقد و وله‌های آن را طراحی کردم. به دلیل این‌که آیتم‌های خاص و ثابتی در این کار نداریم طراحی هایمان مبتنی بر آیتم نیست.

جنس موسیقی انتخاب شده برای این برنامه از سبک کانتری پیروی می‌کند و از موسیقی ایرانی دور است، اما در شکرآباد سریال قبلی این تیم، فضا فرق می‌کرد.

بعد از پایان گفت‌وگویم با حامد تهرانی و با شنیدن سه، دو، یک کارگردان به سراغ اتاق مجاور می‌روم. محل ضبط آیتم واکسی. یزدان فتوحی و میثم رستگاری پیش‌بند مشکی رنگی بسته‌اند.

بندهای رنگی از دیوار آویزان است. مشتریان باید روی سکویی که در ارتفاعی بالاتر از کفاش‌ها قرار دارد، بنشینند. به گونه‌ای که تنها تصویر کفش‌هایشان در کادر قرار می‌گیرد. مونیتور بیرون از اتاق قرار دارد.

سیاوش مفیدی از راه می‌رسد و کنار شهاب عباسی می‌نشیند. او تاکید می‌کند که مقوا حتما باید در کفش‌ها قرار بگیرد. کفاش 1 در پاسخ به اعتراض مشتری که چرا واکس قهوه‌ای به کفش مشکی زده است، شروع می‌کند: کجای این واکس قهوه‌ایه؟

کفاش 2: راست می‌گه دیگه تو با کور رنگیت داری مارو پیر می‌کنی.

مشتری دیگری می‌آید. از بین نفراتی که چمدان به دست در فرودگاه تردد می‌کنند. مشتری دوم با مشتری اول وارد گفت‌وگو می‌شود. درباره این‌که کفش او تولید چین است و باید حواسش باشد که واردات بی‌رویه به صنعت کشورمان و تولید ملی ضربه می‌زند.

از یک موقعیت ساده به گفت‌وگویی کلان و جدی در این آیتم می‌رسیم و با توجه به توضیحات کارگردان گویا قرار است که دیالوگ‌هایی جدی در این بستر رد و بدل شود.

بازی 80 تیپ در شکرآباد اعتماد به نفسم را بالا برد

چند باری کات داده می‌شود و من هم با فرشته ترابی از بازیگران اصلی سریال که در تیپ‌های مختلفی بازی دارد و در سریال شکرآباد هم 80 تیپ را ایفا کرده است، گپ می‌زنم.

او درباره تجربه بازی تیپ‌های مختلف در این اثر می‌گوید: بندرت پیش می‌آید که خانم‌ها تمایل داشته باشند تیپ‌های مختلفی از کولی گرفته تا پیرزن را بازی کنند.

بعضی از بازیگران زن تمایل دارند تا در نقش‌های خاصی دیده شوند یا اگر احیانا تیپ می‌گیرند، این تیپ جنس بازیشان را تحت‌تاثیر قرار ندهد، اما من در دست به نقد به این موضوع توجه نکردم. در همکاری قبلی‌ام با این تیم یعنی سریال شکرآباد حتی نقش مکانیک را هم بازی کردم.

ترابی ادامه می‌دهد: اصولا این جنس بازی را دوست دارم. ممکن است از نظر زمانی یک دقیقه در یک آیتم بازی داشته باشم، اما برای بازی در همان زمان کوتاه هم طراحی می‌کنم.

ترابی با اشاره به این‌که تجربه تیپ‌های مختلف در شکرآباد، در دست به نقد هم به او کمک کرده است، می‌گوید: بازی در حدود 80 تیپ در سریال شکرآباد به من اعتماد به نفس بیشتری داد و مقدمه‌ای شد برای حضور در دست به نقد.

او همچنین درباره این‌که آیا تیپ مشابه یا یکسانی از سریال شکرآباد در دست به نقد با بازی‌‌اش تکرار شده است، می‌‌گوید: تاکنون این اتفاق نیفتاده است. زیرا فضاهای دست به نقد کاملا با شکرآباد متفاوت است.

او همچنین درباره چگونگی ورود خود به دنیای بازیگری توضیح می‌دهد: من در رشته حسابداری تحصیل کردم. مدیر فنی یک دفتر هواپیمایی هم هستم، اما بازیگری را سال‌ها قبل کاملا تجربی در خانه نمایش کودک با گروه نمایش پاکان شروع کردم.

در کنار این فعالیت می‌نوشتم و وقتی استقبال مخاطبان از نمایش‌های این گروه را دیدم، انرژی‌ام برای حضور در این حرفه بیشتر می‌شد، اما هیچ‌وقت کلاس بازیگری یا آموزشگاه هنری نرفتم.

هر آیتم یک یا دو جمله کلیدی می‌خواهد

وقتی صحبت‌هایم با ترابی به پایان می‌رسد که وقفه‌ای کوتاه هم در ضبط سریال برای روتوش گریم‌ها، تغییر زاویه دوربین و همین‌طور دورخوانی دوباره بازیگران در نظر گرفته شده است.

سیاوش مفیدی در این تمرین حاضر است و نکاتی را با بازیگران در میان می‌گذارد. ساعت به 19 نزدیک می‌شود و تمرین این آیتم هم به پایان.

با مفیدی کارگردان دست به نقد چند دقیقه‌ای گفت‌وگو می‌کنم. او که در چند آیتم از این کار بازی هم می‌کند، معتقد است عمر آیتم‌سازی هیچ‌وقت تمام نمی‌شود و می‌گوید: این جنس کار نوعی نمایش است که می‌توان سال‌ها آن را ادامه داد.

برای مثال اگر سریال خنده بازار دیگر ادامه نمی‌یابد به خاطر سوژه‌هایی است که امکان ادامه دادنشان نیست. همچنین نوشتن این نوع کارها خیلی سخت است.

حالا هم که ما دوباره سراغ ساخت این نوع کارها رفته‌ایم، احساس می‌کنیم که می‌توان مردم را با سوژه‌های موجود خنداند و به نظرم نتیجه خوبی هم تاکنون داشته است.

این بازیگر همچنین درباره دشواری‌های آیتم‌سازی می‌گوید: بازی، نوشتن و طراحی آیتم کار بسیار سختی است. باید آن و لحظه‌هایی را در آن پیاده کنی که جذاب باشد.

در یک آیتم چهار دقیقه‌ای شاید تنها یک یا دو جمله کلیدی است که باعث خنداندن شود و نوشتن آن جمله‌ها دشوار است. او با اشاره به تغییرات پیش‌روی سریال توضیح می‌دهد: دست به نقد کارش را ابتدا با یکسری آیتم که دکورهایی خاص داشت، شروع کرد تا بعدها آیتم‌ها و دکورهای جدیدی به آن اضافه شود.

زیرا قاعدتا نمی‌توان اثری 90 قسمتی را در دکورهای واحدی ساخت. اداره، مرده‌شورخانه، دفترقبرستان و... را تاکنون دیده‌ایم و حالا دکورهایی جدید با بازیگران و موقعیت‌های طنز جدید خواهیم دید.

دوره اعتراض است و دیوار کمدین‌ها کوتاه

بعد از این مصاحبه شاهد ضبط آیتم دیگری از کفاشی می‌شوم. این‌بار مشتریان کلکی سوار کرده‌اند تا خودشان را واکسی جا بزنند و پلیس فرودگاه واکسی‌های واقعی را به‌جای آنها دستگیر کند.

در دنیای طنز همه ناممکن‌ها ممکن است و آنها هم موفق می‌شوند. همراه با علیزاده روابط عمومی سریال به سوله مجاور می‌رویم تا استراحت کوتاهی کنیم. چهار ساعتی از حضورمان در محل ضبط پروژه می‌گذرد.

شهاب عباسی هم آنجا حاضر است. گفت‌وگویم را با او شروع می‌کنم. تهیه‌کننده، کارگردان و سرپرست نویسندگان دست به نقد معتقد است آیتم چارچوبی دارد که هر زمانی می‌توان به سراغ آن رفت و بدون تاریخ مصرف است. او همچنین می‌گوید:

در آیتم‌سازی باید به‌طور مستمر خوب عمل کرد و اگر نوسان کیفی وجود داشته باشد مخاطب را پس می‌زند، اما در سریالی که 25 سکانس دارد، می‌توان با سه سکانس خوب مخاطب را حفظ کرد. حال آن‌که این نسبت در اثری با پنج آیتم، باید شامل چهار آیتم خوب و دیدنی باشد.

کارگردان خنده بازار درباره این‌که چرا به سراغ گزینه‌های دیگری در میان بازیگران کمدی نرفته است، ادامه می‌دهد: من در زمان شروع دست به نقد بشدت دنبال بازیگر بودم، اما متاسفانه همه بازیگران مورد نظر سر کارهای دیگری بودند.

عارف لرستانی تئاتری شروع کرد و نیمی از بازیگران در آن بازی کردند. تعدادی از بازیگران خانم سر سریال یادداشت‌های یک زن خانه‌دار حاضر شدند.

البته این خوشحال‌کننده است که بازیگران پرکار هستند و آرزوی من هم برای آنها این است، اما شانس بد من بود که در این برهه زمانی محله گل و بلبل شروع شد و ابراهیم شفیعی، آرش امیراحمدی و شهرام خلج در آن کار حاضر شدند.

خوشبختانه تاکنون کار خوب پیش رفته است. تعدادی چهره جدید به کار اضافه شدند و رفته‌رفته پروژه دارد جا می‌افتد. اگر نقاط ضعفی وجود دارد ما سعی می‌کنیم آنها را برطرف کنیم.

از عباسی درباره نگاه و رویکرد شبکه نسیم نسبت به این سریال می‌پرسم و توضیح می‌دهد: اگر سریالی سرگرم‌کننده باشد و بخنداند، در اولویت است و بعد از آن انتقاد موضوعیت دارد، اما همین خنداندن کار بسیار سختی است.

به هر حال ما هم محدودیت‌هایی داریم و نمی‌توانیم به هر قیمتی مخاطبان را بخندانیم. کمدی ساختن خیلی سخت‌تر از سال‌های قبل است و متاسفانه دیوار کمدین‌ها فعلا کوتاه است و دوره، دوره اعتراض است.

حضورم در پشت صحنه این سریال حالا حالا‌ها ادامه دارد. سکانس دیگری در حال برداشت است. از سری آیتم‌های کفاشی و این بار باز هم موضوعی دیگر مطرح می‌شود. بعد از ضبط آن گروه برای صرف شام به سوله شماره 2 می‌روند.

عده‌ای می‌گویند آیتم‌سازی کار ساده‌ای است

پیش از آن از یزدان فتوحی که تازه دست به نقدی شده است، می‌خواهم که گفت‌وگویی کوتاه درباره حضورش در این کار داشته باشیم.

او می‌گوید: زمانی که من وارد این گروه شدم، در آیتم‌های جدیدی بازی کردم که آنها را خیلی دوست داشتم. از جمله آیتم دفتر مدیران که یکسری کارشناس دور هم می‌نشینند و درباره مسائل مختلف حرف می‌زنند.

فتوحی ادامه می‌دهد: در آیتم واکسی هم به همراه میثم رستگاری بازی دارم و به دلیل این‌که آیتم جدیدی است، حتما در آینده پخته‌تر خواهد شد و ریتم آن روی غلتک خواهد افتاد.

معمولا آیتم‌ها از چنین روندی عبور می‌کنند. این آیتم هم قابلیت دیده شدن دارد و فکر می‌کنم بعد از سری چهار به بعد پخته‌تر شود و براساس تکیه‌کلام، رفتارها یا براساس توانایی‌های بازیگرانش نوشته می‌شود.

فتوحی همچنین به یکی از ویژگی‌های این اثر اشاره و می‌گوید: مهم‌ترین چیزی که در دست به نقد رعایت می‌شود، دکورزنی برای آیتم‌هاست و تاکنون فکر می‌کنم چنین تجربه‌ای برای کار 90 شبی نداشته‌ایم. اگرچه برای سریال‌های 90 شبی این اتفاق افتاده بود.

او می‌گوید: گاهی دست به نقد را از نظر آیتمی بودن با سریال‌های مهران مدیری مقایسه می‌کنند که به نظرم کمی بی‌انصافانه است. زیرا بودجه این کار خیلی کمتر از آن سریال‌هاست و نویسندگان و بازیگران جوانی در این کار حضور دارند.

بهتر است به این فکر کنیم که گروهی دور هم جمع شده‌اند و تلاش دارند نقد کنند، مردم را بخندانند و برای اولین بار آیتم‌های 90 شبی را روی آنتن برده‌اند.

لازم است آنها هم از نظر مالی و هم از نظر معنوی حمایت و بستری فراهم شود تا آدم‌های دیگری هم پا به این میدان بگذارند.

اتفاق دیگر این است که عده‌ای فکر می‌کنند آیتم‌سازی ساده است، اما می‌تواند موجی را شروع کند که آیتم‌های 90 شبی از این به بعد پا بگیرد و من هم سعی می‌کنم با انرژی سر کار حاضر شوم.

فتوحی با سایر عوامل و بازیگران حاضر در لوکیشن خداحافظی می‌کنم. گزارش من از ساعاتی همراهی با این پروژه به پایان می‌رسد. اما پخش این مجموعه تا پاییز بینندگان را همراهی می‌کند. دست به نقد را می‌توانید هر شب ساعت 22 و 30 دقیقه و تکرار آن را 4 بامداد و 10 صبح و 16 عصر روز بعد ببینید.

فلامک جنیدی، وحید مهین‌دوست، مرتضی رستمی، کیوان ملک‌مطیعی، افشین قدیمی، منصور غنی‌جاهد، مهیار بریمانی، مژگان رستمی، تورج وثوقی، یوسف صیادی، حسین رفیعی و... از دیگر نقش‌آفرینان دست به نقد هستند که به قلم کیوان ملک‌مطیعی، شاهرخ باقری‌نژاد، حمزه صالحی و تعدادی دیگر از نویسندگان به سرپرستی شهاب عباسی به رشته تحریر درمی‌آید.

رکسانا قهقرایی - قاب کوچک