نام نکو؛ ارثیه‌ای که می‌ماند

تغییرنام در کشور به دو بخش تقسیم می‌شود؛ تغییرنام مناسب و نام نامناسب. افرادی که معنی نامشان نامناسب است، می‌توانند به شکل مستقیم به اداره ثبت احوال بروند و درخواست خود را مطرح کنند. به این ترتیب، هیات اختلاف به درخواست متقاضی رسیدگی می‌کند و اگر نام شخص براساس قوانین ثبت احوال نامناسب بود، برای تغییرنام او اقدامات لازم انجام می‌شود.

تغییرنام‌های نامناسب از ابتدا در صلاحیت سازمان ثبت احوال بوده و از طریق هیات حل اختلاف انجام می‌شود.

اواخر اردیبهشت 92 نیز تغییراتی در نحوه رسیدگی به درخواست‌های تغییرنام اتفاق افتاد، زیرا تا پیش از این تصمیم‌گیری بررسی تمام درخواست‌های تغییرنام در سازمان ثبت احوال پایتخت صورت می‌گرفت، اما با این تغییر رویکرد اختیارات لازم به ادارات استان‌ها نیز تفویض شد. به همین دلیل درخواست متقاضیان تغییرنام پس از این تصمیم‌گیری در اداره ثبت احوال محل زندگی شخص بررسی می‌شود.

14 گروه برای نام‌های نامناسب

براساس ماده 20 قانون ثبت احوال افرادی را که مجاز به تغییرنام خود هستند می‌توان به 14 گروه تقسیم کرد. در گروه اول افرادی جای می‌گیرند که نامشان سبب هتک حیثیت به مقدسات اسلامی می‌شود. عبداللات و عبدالعزی نمونه‌هایی از این نام‌ها به شمار می‌آید، زیرا لات و عزی نام دو بت در دوران قبل از اسلام است.

گروه دوم افرادی هستند که نامشان مرکب ناموزون است، اما براساس عرف یک نام محسوب می‌شود؛ ماننده سعید بهزاد یا شهره فاطمه.

اشخاصی که نامشان عناوین لشکری یا کشوری یا ترکیبی از اسم و عنوان است در گروه سوم جای می‌گیرند؛ سرتیپ، دکتر سروان، شهردار و سروان محمد تعدادی از این نام‌هاست که قابل تغییر است.

گروه چهارم را باید افرادی دانست که نامشان القاب ساده و مرکب است، مانند شوکت الملک یا حاجیه سلطان.

گروه پنجم نیز مربوط به افرادی با اسامی زننده و مستهجن است. این افراد نام‌هایی دارند که بر حسب زمان و مکان زننده به حساب می‌آید، مانند نام‌هایی که با ارزش‌های انسانی همخوانی ندارد؛ مثل گرگ یا قوچی. علاوه بر این نام‌هایی مانند لات و خونریز که با عرف و فرهنگ مغایر هستند، در این گروه قرار می‌گیرند. براساس قانون ثبت‌احوال نام‌هایی مانند وانوشکا، ژاکاردو و شاهدوست نیز که سبب ترویج فرهنگ بیگانه می‌شود و نام‌هایی را که سبب تحقیر افراد می‌شوند، باید در گروه پنجم قرار داد؛ مانند کنیز،گدا و صد تومانی.

نامی که با جنس نمی‌خواند

در گروه ششم، افرادی قرار می‌گیرند که نامشان با جنسشان متناسب نیست. گروه هفتم نیز به اشخاصی تعلق دارد که نام آنها با کلمات زائد و غیرضروری مانند قلی، غلام و زلف همراه است.

برخی مواقع نیز پیش می‌آید که نام افراد با اشتباه املایی ثبت می‌شود. این اشتباه بیشتر به دلیل آشنا نبودن ماموران ثبت احوال با لهجه‌های بومی رخ می‌دهد؛ مانند منیجه به جای منیژه.

علاوه بر این، هستند افرادی که همنام پدر، مادر یا خواهر و برادر خود هستند. ازاین افراد باید به عنوان گروه 10 و 11 یاد کرد که می‌توانند نام خود را تغییر دهند.

نام از شنبه تا جمعه

براساس مقررات، افرادی که نام آنها به صورت عربی نوشته شده، امکان تصحیح آن به فارسی را دارند. به عنوان مثال می‌توان به نام رحمن یا اسحق اشاره کرد که بعد از تصحیح به شکل رحمان و اسحاق نوشته می‌شود. در گروه دوازدهم نیز افرادی جای می‌گیرند که با تائید مراجع ذی‌صلاح به دین اسلام مشرف می‌شوند.

گروه 13 نیز به افرادی تعلق دارد که نام آنها نام ایام هفته است.

براساس مقررات، افرادی که تغییر جنسیت می‌دهند، با حکم دادگاه می‌توانند نام خود را در اسناد هویتی تغییر دهند. از این افراد می‌توان به عنوان گروه 14 یاد کرد که می‌توانند نام خود را تغییر دهند.

تغییرنام‌های مناسب

برخلاف افرادی که از معنی بد اسم خود به ستوه آمده و تصمیم به تغییرنام گرفته‌اند هستند افرادی که معنی نامشان مناسب است، اما قصد تغییر آن را دارند. براساس قانون تا مدتی قبل صلاحیت رسیدگی به چنین درخواست‌هایی برعهده محاکم عمومی بود، اما از سال 91 سازمان ثبت احوال مجاز به رسیدگی به درخواست‌های تغییرنام مناسب نیز شد. به همین دلیل اشخاص برای بررسی درخواست خود می‌توانند به ثبت احوال محل زندگی خود مراجعه کنند و راحت‌تر به هدف خود برسند. حارس و اسکندر، نمونه‌هایی از نام‌هایی است که معنای نامناسبی ندارد. هرچند چنین نام‌هایی در گذشته از فراوانی بالایی برخوردار بودند، اما در چند سال گذشته با اقبال مناسبی برخوردار نبوده‌اند. به همین دلیل در قوانین ثبت احوال به چنین اشخاصی اجازه تغییرنام داده شده است.

از صغری، کبری، اصغر و اکبر نیز می‌توان به عنوان اسامی مناسبی نام برد که امکان تغییر آنها وجود دارد. سازمان ثبت احوال به افرادی که چنین نام‌هایی دارند اجازه می‌دهد نام مذهبی دیگری برای خود انتخاب کنند. مثلا فاطمه یا زهرا به جای صغری و کبری یا علی و محمد به جای اصغر و اکبر.

نامی که در دهان نمی‌چرخد

کرم، عشرت و خرم نام‌هایی هستند که به قول معروف در دهان خوب نمی‌چرخند و در املا و تلفظ آنها ممکن است اشتباهی اتفاق بیفتد و معنای نامناسبی را تداعی کند بنابراین اشخاصی که چنین نام‌هایی دارند می‌توانند برای تغییرنام خود اقدام کنند.

افزون بر این، نام‌های دیگری هستند که تلفظ یا نوشتنشان به علت پردندانه یا پر نقطه بودن با پیچیدگی و دشواری همراه است. سیبویه و ذوالیمینین نمونه‌هایی از این نام‌ها هستند که براساس قوانین سازمان ثبت احوال امکان تغییر آنها وجود دارد.

در این میان، هستند افرادی که تمایل دارند واژه مناسبی به نام خود بیفزایند، مثلا امیر را به امیرمحمد یا امین را به محمدامین بدل کنند. این افراد نیز می‌توانند برای رسیدن به خواسته خود به ثبت احوال مراجعه کنند. علاوه براین، اشخاصی که کنیه مذهبی مانند ابوسعید و ابوحامد دارند می‌توانند نام مذهبی دیگری برای خود انتخاب کنند.

نامی که در شان نیست

کم نیستند افرادی که به ادارات ثبت احوال مراجعه می‌کنند و می‌گویند نامی که برای آنها انتخاب شده اکنون با شان و شخصیت اجتماعی، علمی، مذهبی و اداری آنها تناسب ندارد. این افراد چنانچه بتوانند برای ادعای خود سند ارائه کنند، به درخواستشان پاسخ داده می‌شود. به عنوان مثال، اگر پزشک جراحی نام خانوادگی‌اش قصاب باشد یا استاد دانشگاهی غضنفر نامیده شده باشد یا یک روحانی نامش کامران باشد، با ارائه مستندات می‌تواند نام مناسب دیگری برای خود انتخاب کند.

دردسرنام مشابه

هستند افرادی که در محل کار، تحصیل یا در میان بستگان خود نام کاملا مشابهی دارند و این تشابه برای آنها دردسرساز شده است. سازمان ثبت احوال برای این که مشکل چنین اشخاصی را حل کند، با درخواست تغییرنام آنها موافقت می‌کند.

اگر جزو افرادی هستید که دو نام دارید یعنی در میان دوستان و آشنایان خود به نام مذهبی که در شناسنامه شما ثبت نشده شهرت پیدا کرده‌اید، می‌توانید به ثبت احوال بروید و این نام را در شناسنامه خود ثبت کنید.

محمد؛ نامی برای همه مردان

سازمان ثبت احوال برای تمام آقایان این فرصت را در نظر گرفته که نام خود را به محمد تغییر دهند. این امکان پس از توهین به حضرت محمد فراهم شده است، به این ترتیب با بخشنامه ای که سازمان ثبت احوال در این خصوص ابلاغ کرده، همه آقایان می‌توانند در کمترین زمان ممکن با مراجعه به سازمان ثبت احوال محل زندگی خود نامشان را به محمد تغییر دهند.

اسامی فعلی را دوست ندارید؟‌اسم جدید بسازید

مینا مولایی

جامعه

انتخاب اسم کار سختی است ؛ در درستی این جمله شک نکنید؛ مخصوصا اگر جزو پدر و مادرهایی باشید که برای این کار وسواس زیادتری دارند آن وقت پروسه انتخاب اسم نوزاد برای شما، از زمان تعیین جنسیتش در ماه چهارم شروع می‌شود و تا فرصت 15 روزه ثبت احوال برای گرفتن شناسنامه بعد از تولد نوزاد ادامه پیدا می‌کند؛ انتخابی که در نهایت به ثبت یک اسم جدید در سازمان ثبت احوال منجر می‌شود .‌پدپده تک‌اسمی‌ها از همین علاقه و وسواس بعضی پدرومادرها به وجود آمده است؛ خانواده‌هایی که دوست دارند کمی خلاقیت و نوآوری هم چاشنی اسم فرزندشان کنند. درنتیجه دور تمام اسامی موجود با فراوانی‌های کم و زیاد را خط می‌کشند و با همفکری با همدیگر و صرف ساعت‌ها وقت و حوصله به کلمه جدیدی می‌رسند که از نظرشان می‌تواند اسم مناسبی برای نوزادی باشد که قرار است به دنیا بیاید؛ بهشتین، فلق، راستان، فاطمه نیکو، نیک صالح،آرشیناز، تیارام، آرامجان، محمد مرسل، ایلاف، سارینا زهرا و مهرشینا نمونه‌هایی از این اسامی جدید است که از خلاقیت پدرومادرهایی باحوصله و پیگیر سرچشمه گرفته و در سازمان ثبت‌احوال به عنوان اسامی جدید ثبت شده‌اند. ‌کاری که شاید در نگاه اول راحت به نظر برسد اما مطمئن باشید از انتخاب اسم از بین یکی از چندهزار اسمی که در ثبت احوال برای ایرانی‌ها ردیف شده،‌ سخت‌تر است. چون باید نکته‌های زیادی را مدنظر قرار بدهید تا اسم پیشنهادی شما در کمیته اسامی ثبت احوال رای مثبت بگیرد و از فیلترهای کمیته اسم ثبت احوال بگذرد و درنهایت به عنوان نامی جدید ثبت شود.

اسم‌هایی که رد شدند

اگر دوست دارید فرزندتان جزو تک اسمی‌های کشور باشد، حتما گذرتان به کمیته اسم ثبت احوال خواهد افتاد، پس اطلاعات بیشتر درباره این کمیته را از زبان مدیرکل ثبت احوال استان تهران بشنوید؛ محمدمهدی اعلایی در این باره به ایسنا می‌گوید: این کمیته ماهانه یک بار با حضور کارشناسان و زبان شناسان فارسی و عربی و همچنین کارشناسان سازمان ثبت احوال برگزار می‌شود و اسامی‌ای که برای اولین بار طی این مدت از سوی خانواده‌ها پیشنهاد شده، در کمیته مطرح و برای آنها تصمیم‌گیری می‌شود. از آنجا که این اسامی جدید در بانک نام ثبت احوال وجود ندارد به همین دلیل روی معنا، ریشه و ...آن بحث و بررسی کارشناسی می‌شود.مدیرکل ثبت احوال استان تهران با اشاره به این که کمتر از یک یا 2 درصد اسامی درخواستی خانواده‌ها که در کمیته مطرح می‌شود مورد تائید قرار نمی‌گیرد، می‌گوید: نام‌ها بیشتر به دلیل معنا یا استفاده از لغت غیر ایرانی و ریشه نادرست حذف می‌شود.

رد شدن اسامی پیشنهادی با این که ممکن است برای برخی پدرومادرها ناراحتی ایجاد کند، اما به مسأله مهمی اشاره دارد که معاون اسناد هویتی اداره کل ثبت احوال استان کرمانشاه درباره‌اش به ایسنا می‌گوید: از جمله موارد عمده‌ای است که موجب می‌شود نام انتخابی رد شود، مغایرت نام با جنسیت نوزاد، ترکیب ناموزون نام انتخابی، بی‌معنی یا مستهجن بودن یا خارجی بودن آن است.

برای مثال اسامی‌ای که در سال گذشته در کمیته نام اداره‌کل ثبت احوال استان کرمانشاه رد شدند شامل خَباک به معنی (مبارز و شورشگر)، ساندیا ‌(فاقد معنی)، ماه ثمین ‌(ترکیب نامتناسب)، آنیس (نام خارجی)، وصال ‌(عدم تناسب با جنسیت نوزاد)، روکن ‌(فاقد معنی) آشیل ‌(نام خارجی یونانی)، روحتاف ( روحی که به هیجان آمده) بوده است. ‌پس اگر از امکان جدید ثبت احوال برای ثبت اسامی جدید ذوق زده شدید، لطفا قبل از پیشنهاد اسم مورد نظرتان خوب فکر کنید و با بررسی معانی مختلف آن در گویش‌ها و زبان‌ها و ... اسمی را انتخاب کنید که نه تنها مجوز ثبت را بگیرد، بلکه زیبا و با معنی هم باشد چون سند این اسم برای اولین بار به نام شما خورده است!

مهدی آیینی

جامعه