ابهاماتی پیرامون نسخه خطی تازه شناسایی شده از قرآن کریم
آنچه این روزها در بسیاری از رسانه‌ها مورد توجه قرار گرفته، یک فیلم خبری کوتاه است و نمی‌توان گفت این نسخه خطی از قرآن کریم به طور قطع روی چرم نوشته شده است. اگرچه با دیدن تصویر این طور به نظر می‌رسد، اما من معتقدم این نسخه خطی روی کاغذ ضخیم سمرقندی نوشته شده است. البته آنهایی که از نزدیک این نسخه خطی از قرآن را دیده‌اند، ادعا می‌کنند این آیات روی چرم یا پوست نوشته شده است.
نکته دیگری که باید مورد توجه قرار داد، این است که این تاریخ‌گذاری بر اساس پوستی که آیات روی آن نوشته شده یا براساس مرکبی که در نوشتن آیات استفاده شده، صورت گرفته است. اگر تاریخ‌گذاری یا آزمایش‌های رادیو کربن بر اساس چرم یا پوست این نسخه خطی انجام شده باشد، نمی‌توان نتایج را مبنای تاریخ کتابت در نظر گرفت. ممکن است این آیات یک سده بعد از این تاریخ روی پوست نوشته شده باشد. حتی ممکن است این پوست یا چرم چندین بار شست‌وشو یافته و پس از صیقل دادن مجدد برای نوشتن آماده شده باشد.
یکی از مواردی که موجب ابهام و تردید بسیاری از مورخان و پژوهشگران است، تاریخ‌های اعلامی براساس آزمایش‌های رادیو کربن این نسخه‌های خطی یافت شده از قرآن است. یکی از دیگر نکات جالب توجه این است که محدوده زمانی تاریخ نسبی تعیین شده یعنی از سال 568 تا 645 میلادی یک بازه زمانی حدود 80 ساله را شامل می‌شود. در تاریخ‌های اعلام شده باید چند نکته مهم را مورد توجه قرار داد؛ نخست این که اگر گفته می‌شود قدمت این نسخه خطی به سال 568 میلادی می‌رسد، باید در نظر داشت سال 568 میلادی دو سال پیش از تولد پیامبر اسلام است. براساس اسناد و مدارک تاریخی موجود، پیامبر اسلام سال 570 میلادی متولد شده‌اند.
اگر تاریخ دوم را مبنای اصلی کتابت این نسخه در نظر بگیریم به این نتیجه می‌رسیم که نسخه 13 سال بعد از وفات پیامبر نوشته شده است.
ما به یقین می‌دانیم آیات قرآن از 40 تا 62 سالگی پیامبر اسلام (ص) و در یک دوره زمانی 22 ساله بر ایشان نازل شده است. در حقیقت نزول قرآن از سال 610 تا 632 میلادی ادامه داشته است. پس نمی‌توان قدمت این نسخه خطی را به سال‌های پیش از 610 میلادی نسبت داد. بر این اساس می‌توان تاریخ در نظر گرفته شده برای تعیین قدمت این نسخه خطی کشف شده را حیرت‌انگیز و مشکوک دانست. موضوع دیگر این که اگر سال 645 میلادی آخرین تاریخ در نظر گرفته شده برای قدمت این نسخه باشد، این نسخه از قرآن باید 13 سال بعد از فوت پیامبر جمع‌آوری شده باشد. این درحالی است که براساس آثار مورخان اسلامی گفته می‌شود قرآن به طوررسمی پیش از این تاریخ جمع‌آوری شده است.
از سوی دیگر طبق اعتقادات شیعه جمع‌آوری قرآن نخستین بار از طریق حضرت علی(ع) و در زمان خلافت ابوبکر انجام شده است. بر این اساس تاریخ‌های اعلام شده تا حدی شک‌برانگیز به نظر می‌رسد. نکته مهم تری که موجب تردید می‌شود، این است که این اسناد به یک کشیش کلدانی متولد عراق نسبت داده می‌شود.
اگرچه این تاریخ دوره حیات پیامبر را در بر می‌گیرد، اما نمی‌توان این ادعاها را پذیرفت. این ادعاها بیشتر جنبه تبلیغاتی دارد و چه بسا روزی مدعی شوند این کتابت را معاویه انجام داده است! به عقیده من این کار بیشتر جنبه تبلیغی دارد، ضمن این که باید تاکید کرد نوع کتابت، قلم کتابت و نوع فرسودگی این نسخه نشان دهنده قدیمی بودن آن است. در این کتابت از نقطه و اعراب استفاده نشده و اینها نشانه‌هایی است که کتابت قدیمی این نسخه‌ها را تائید می‌کند، اما این یافته‌ها به این معنی نیست که این نسخه‌های خطی در زمان حیات پیامبر یا سه خلیفه اول کتابت شده است.
جمشید کیان‌فر
نسخه‌شناس و نسخه‌پژوه
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
سید رضا صدرالحسینی در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
لزوم کامل‌تر شدن حکم قابل تحسین دادگاه لاهه
دانشیار حقوق بینالملل دانشگاه تهران در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح کرد
تکرار اتهامات واهی علیه ایران
یک پژوهشگر روابط بینالملل در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح کرد
بازی اروپا در پازل اسرائیل | رای شجاعانه دادگاه کیفری بین‌المللی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
قطعنامه اتحادیه اروپا دست ایران را باز کرد
گفت و گو
در گفتوگو با امین شفیعی، دبیر جشنواره «امضای کری تضمین است» بررسی شد