فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی در مسیر رونق

این در حالی است که کارشناسان معتقدند گسترش دسترسی به دنیای مجازی توانسته در این زمینه نقش بسزایی ایفا کند و روند رشد خرید‌ و تجارت الکترونیکی را تسریع کند. براساس تحقیقاتی که موسسه مطالعاتیIBIS سال گذشته میلادی انجام داده است، خریداران استرالیایی به واسطه تغییر سبک زندگی و البته گرفتاری‌های روزانه خود در پنج سال آینده 10 میلیارد دلار بیش از سال قبل خرید اینترنتی خواهند داشت. این تحقیقات مشخص کرده است، تجارت الکترونیک در استرالیا سالانه نزدیک به 6‌/‌8 درصد رشد را تجربه خواهد کرد، اما در آن سوی کره خاکی یعنی سرزمینی که بیشتر تجارت‌های الکترونیکی در آن پایه‌گذاری شده است، می‌بینیم که آمریکایی‌ها طی سال 2014 میلادی رقمی بالغ بر 7‌/‌248 میلیارد دلار خرید اینترنتی انجام داده‌اند و این رقم رو به رشد است، به صورتی که 10 درصد رشد سالانه در پنج سال آینده در این زمینه ایجاد خواهد شد.

خرید اینترنتی در ایران

اگر به تعداد کاربران اینترنت یا همان دنیای مجازی با تمام صفر ویک‌هایش در کشورمان توجه داشته باشیم و با توجه به آن، گوشه چشمی به تعداد کسب و کارهای اینترنتی بیندازیم، درخواهیم یافت فاصله معنا‌داری در این زمینه مشهود است. به عبارت بهتر و با وجود راه‌اندازی فروشگاه‌های اینترنتی که برخی از آنها مشهور شده و جاافتاده‌اند، هنوز فرهنگ خرید اینترنتی در ایران و میان مردم جا باز نکرده است.

رضا الفت‌نسب، دبیر انجمن کسب و کار‌های اینترنتی در این‌باره به جام‌جم گفت: اگر به رشد چشمگیر تجارت الکترونیکی در کشورمان بخصوص در خرید اینترنتی از فروشگاه‌های مجازی توجه داشته باشیم، درخواهیم یافت صرفا سال 1393 مردم نزدیک به 50 هزار میلیارد تومان خرید اینترنتی داشته‌اند و پیش‌بینی می‌کنیم این روند تقریبا سالانه نزدیک به 60 درصد افزایش یابد.

این مقام صنفی به جایگاه ایران در زمینه فروشگاه‌های اینترنتی اشاره کرد و افزود: برقراری ارتباط مالی تاجران با مشتریان خود در کشورمان در رده 17 داخلی قرار دارد و جایگاه بین‌المللی ایران در این زمینه را تقریبا باید در رده‌های آخر و سه رقمی در میان کشورهای جهان جستجو کرد، در حالی که جایگاه این نوع فروش در ایران می‌تواند بسیار بالاتر از آن باشد که اکنون به آن توجه داریم.

وی درباره اهمیت توسعه کسب و کارهای اینترنتی نیز تصریح کرد: بدون تردید اکثر ما درباره اهمیت توسعه کسب و کارهای اینترنتی در ابعاد مختلف بخصوص در بحث کاهش آلودگی‌ هوا و ترافیک شنیده‌ایم، اما نباید فراموش کنیم این تنها یک مزیت کوچک است و باید به ابعاد دیگر آن نیز توجه داشته باشیم چون در بسیاری موارد خریدهای اینترنتی می‌تواند بسیار اقتصادی‌تر از خرید حضوری از فروشگاه‌ها باشد. وی با اشاره به بیشترین خرید‌های اینترنتی در ایران افزود: براساس آمار موجود، اکنون بیشترین فروش اینترنتی در میان فروشگاه‌های فعال مربوط به شارژ‌های تلفن همراه است و پس از آن نوبت کالاهای دیجیتال مانند تلفن همراه، دوربین و ضبط صوت می‌رسد.

فروشگاه‌های اینترنتی ایرانی و چالش اعتماد

اگر به تعداد فروشگاه‌های موفق و معتبر فروش اینترنتی در ایران نگاه کنیم، درخواهیم یافت تعداد محدودی توانسته‌اند به اهداف از پیش تعیین شده خود دست یابند و بقیه ناموفق بوده‌اند. علت چیست؟

به عقیده دبیر انجمن کسب و کار‌های اینترنتی، یکی از مهم‌ترین مشکلات مربوط به مدیران و سرمایه‌گذاران این‌گونه سایت‌هاست، چون برخی از آنها بدون هیچ پیشینه و تجربه‌ای صرفا از روی گفته ‌دیگران گام در این راه گذاشته‌اند و نادانسته نه‌تنها زمینه زیان مالی خود را فراهم می‌کنند، بلکه گروهی از خریداران را نیز با مسائل ناخوشایندی مواجه خواهند کرد.

در همین حال اساس کار فروشگاه‌های اینترنتی بر مجازی بودن آنها و البته اعتماد است، اما این فضای نامتناهی صفر و یکی باعث شده تا افراد سودجو برای انواع سوءاستفاده نقشه کشیده و به فکر در دام‌انداختن افراد ناآگاه باشند.

الفت‌نسب در این زمینه تصریح کرد: اخبار ناخوشایندی درباره سودجویی برخی فضای مجازی و فروشگاه‌هایش شنیده‌ایم، اما از این پس متقاضیان خرید کالا در این دنیای غیرواقعی باید به نماد اعتماد به عنوان عاملی برای اعتمادسازی و خرید مطمئن تکیه کنند و با خیال راحت خرید خود را انجام دهند. براساس اعلام پلیس فتا، کمتر از 2 درصد تخلف‌های فروشگاه‌های مجازی مربوط به فروشگاه‌های مجاز و دارای نماد اعتماد است و مابقی در بخش‌های غیرمجاز جای دارد.

نماد اعتماد راچگونه بشناسیم

این مقام صنفی درباره نحوه شناسایی نماد اعتماد افزود: با توجه به این‌که نماد اعتماد هم از سوی برخی سوداگران مورد سوءاستفاده قرار گرفته، کاربران باید به این موضوع واقف باشند که نماد اعتماد در فروشگاه‌های اینترنتی باید قابلیت کلیک‌خوردن داشته باشد، نه این‌که صرفا به صورت عکس باشد. بنابراین وقتی کاربران با موشواره روی این نماد حرکت می‌کنند، می‌توانند به صفحه‌ای که حاوی اطلاعات کاملی از مالک فروشگاه همراه با مجوزهای مربوطه است، هدایت ‌شوند که در این صورت اصالت نماد غیرقابل انکار است.

وی درباره تعداد فروشگاه‌های مجاز دارای نماد اعتماد گفت: اکنون بین 17 تا 20 هزار فروشگاه‌ اینترنتی دارای نماد اعتماد، مشغول ارائه خدمات به خریداران هستند با توجه به تسهیلات ارائه شده و البته فرهنگسازی صورت گرفته، روند رو به رشد این نوع فروشگاه‌های مجاز را شاهد هستیم. این در حالی است که متقاضیان دریافت خدمات یا خرید کالا از فروشگاه‌های مجازی بهتر است برای اطمینان از نام فروشگاه مورد نظرشان در فهرست مجاز‌ها به سایت www.enamad.ir مراجعه کنند.

راه و رسم خرید از فروشگاه‌های اینترنتی

تاکنون حداقل یک بار سابقه خرید از فروشگاه‌های مجازی یا اینترنتی را داشته‌اید. تجربه‌ای که ممکن است برایتان گران تمام شده باشد یا خاطره‌ای شیرین از انتخابی مطمئن به شما هدیه داده باشد. جزو هر گروه که باشید، بد نیست بدانید خرید از فروشگاه‌های مجازی همانند خرید از فروشگاه‌های سطح شهر، آداب و رسومی دارد که باید برایش خوب برنامه‌ریزی کنید چون در غیر این صورت ممکن است شما هم جزو آن گروه از متضرر‌ها باشید که خرید از فروشگاه‌های مجازی را نفی می‌کنند.

بخرم یا نخرم

ممکن است با این مقدمه کمی به فروشگاه‌های اینترنتی بدبین شده باشید، اما فراموش نکنید اگر کمی با دقت در این فروشگاه‌ها به دنبال خرید باشید، کم‌کم با امتیازات آن آشنا می‌شوید. فراموش نکنید اهمیت این نوع از فروشگاه‌ها صرفا در نوع خدماتشان نیست، چون مهم‌ترین امتیاز رونق این فروشگاه‌های صفر و یکی در این است که هرگز تعطیلی ندارند و شما می‌توانید در سرد و گرم روزگار با خیالی آسوده از محل کار یا منزل خود کالای مورد نظرتان را خرید کنید و در منزل تحویل بگیرید.

سرزده وارد نشوید

اولین قانون یا طلایی‌ترین قانون در زمینه خرید از فروشگاه‌های اینترنتی این است که سرزده و بدون مطالعه وارد درگاه فروش نشوید، چون بدون تردید بی‌نهایت گزینه متفاوت و مناسب‌تر برایتان تدارک دیده شده که باید برای به دست آوردن آنها بدون عجله زمان بگذارید. اگر قصد خرید از دنیای مجازی را دارید و می‌خواهید با اطمینان کالای مورد نظرتان را تحویل بگیرید، باید برای یافتن بهترین گزینه کمی وقت بگذارید و از میان انبوهی از پیشنهادها بهترین و مناسب‌ترین را برای خود انتخاب کنید.

تخفیف‌های مناسب

برخی فروشگاه‌های اینترنتی با استفاده از امتیاز عقد قراردادهایی متفاوت و بلند‌مدت با تولیدکنندگان کالا؛ امکان ارائه قیمت‌های مناسب‌تری را به متقاضیان خود دارند. این امتیاز می‌تواند به روش‌های متفاوتی به خریداران ارائه شود.

به‌عنوان مثال در روزها یا ساعت‌هایی خاص اگر اقدام به خرید از فروشگاه مذکور کرده باشید، می‌توانید از درصد مناسبی تخفیف یا همان بن‌های تخفیف استفاده کنید.

از این‌رو توجه به ارائه پیشنهادهای ویژه یا حتی تخفیف‌های گوناگون می‌تواند به شما این امکان را بدهد که برای دیدن قیمت‌های باورنکردنی برنامه‌ریزی کنید چون در دنیای مجازی هر چیزی ممکن است.

پرداختی مطمئن

اکنون پس از گشت و گذار در فروشگاه‌های مجازی و انتخابی اقتصادی، نوبت سفارش کالا رسیده و باید دست به جیب شویم. درحالی که این‌بار خبری از پول کاغذی نیست چون همه چیز بر مبنای صفر و یک‌ مجازی طراحی شده و باید از کارت‌های بانک خود استفاده کنید، اما همین موضوع می‌تواند عاملی برای سوءاستفاده باشد.

هرچند امروز بسیاری از فروشگاه‌های اینترنتی امکان پرداخت صورتحساب را هنگام تحویل کالا فراهم کرده‌اند، اما هنوز تعدادی از آنها ابتدا مبلغ را دریافت می‌کنند و پس از آن سفارش را برای ارسال آماده خواهند کرد که مشکل دقیقا در این نوع شیوه پرداخت ایجاد شده و بخش عمده‌ای از کلاهبرداری‌ها در این میان صورت می‌گیرد.

بهترین گزینه برای جلوگیری از سوء‌استفاده‌ احتمالی این است که برای درج اعداد مورد نیاز تا مرحله‌ نهایی از صفحه‌کلیدهایی که خود سایت‌ها کنار گزینه‌های خرید تدارک دیده‌اند، استفاده کنید و تاجایی که امکان دارد، از استفاده از صفحه‌کلید رایانه خودداری کنید. با این روش می‌توانید ضریب اطمینان مناسبی برای خرید خود در نظر داشته باشید و بدون نگرانی کلید پرداخت را فشار دهید چون کسی غیر از خود شما نمی‌تواند از این اعداد آگاهی یابد.

موانع موجود در راه رونق کسب و کار اینترنتی درایران

همه بر اهمیت توسعه تجارت الکترونیکی در اقتصاد کشورمان اعتقاد داریم اما با توجه به نوپا بودن این نوع کسب وکار صفر و یکی در ایران هنوز شاهد کمبودهای بسیاری در این زمینه هستیم؛ مشکلاتی که هرکدام می‌تواند به‌عنوان مانعی اساسی در افق‌های توسعه‌ای این موضوع باشند.

اگر قصد تقسیم‌بندی مشکلات و معضلات کسب و کارهای اینترنتی داشته باشیم، در راس آنها نبود قوانین مناسب در این زمینه است و در پی آن به مانع بزرگ زیرساخت‌های اصولی وفنی خواهیم رسید.

در این راستا به‌عنوان اولین مانع کسب و کار اینترنتی، نبود قوانین مناسب و یکپارچه مهم‌ترین نکته‌ای است که خودنمایی می‌کند. درواقع نبود قانون دقیقی و مشخصی که بتواند وظایف ارگان‌های متفاوت و درگیر این نوع کسب و کار را زمینه مشخص کند، معضلی اساسی است؛ مشکلی که اکنون از آن به‌عنوان موازی‌کاری در زمینه رونق کسب و کارهای اینترنتی یاد می‌شود.

بسیاری از صاحبان مشاغل این چنینی درباره موازی‌کاری‌های موجود معتقدند این روند نه تنها بر توسعه کسب و کار آنها تاثیرگذار بوده بلکه باعث شده در پاره‌ای موارد مخاطراتی کل سرمایه‌گذاری را تهدید کند. به‌عنوان مثال همین موضوع باعث شده تا گاهی اوقات فروشگاه‌های بزرگ و معتبر به دلیل سوءتعبیر ارگان یا نهادی که اعمال قدرت می‌کند، فیلتر شده در حالی که سازمان یا نهاد دیگری مشکل را نادیده گرفته و به یک تذکر شفاهی بسنده کرده است. درحالی که براساس متن قانون تنها مرکز توسعه تجارت الکترونیک به‌عنوان نهاد مسئول و برنامه‌ریز در این زمینه معرفی شده و باید تمام تصمیم‌گیری‌ها از سوی این نهاد باشد که اکنون چنین نیست.

همچنین سرعت پایین اینترنت کشورمان مانعی دیگردر رونق کسب و کاراینترنتی است که باید برایش راهکاری مناسب درنظر بگیریم. چون پیش‌نیاز اصلی هر نوع کسب و کار الکترونیک به سرعت تبادل داده‌ها و اطلاعات بستگی کاملی دارد. اما اکنون نه‌تنها این پیش‌نیاز مهیا نیست بلکه سرعت غیراصولی و نامناسب اینترنت مانعی اساسی در این باره است.

مانع دیگر ی که بر سرراه رونق کسب و کار اینترنتی در کشورمان وجود دارد، کمبود فرهنگ استفاده از تجارت الکترونیک است که همانند معادله‌ای بردبرد باید آن را همگانی کنیم چون در یک سوی معادله توسعه اقتصاد و کسب و کارهای اینترنتی و در نهایت جریان پول و سرمایه خواهیم داشت در سوی دیگر هم خدمات مناسب برای خریداران.

‌گروه اقتصاد

عماد عزتی