کم‌فروشی ما و کرَم شما!

کم فروشی البته چیزی است که از قدیم‌الایام نیز به شکل و شیوه‌های مختلف وجود داشته است. فلذا همین الآن اختراع نشده و از قبلاً هم بوده؛ کسی سوء‌استفاده نکند. الان فقط شکل‌های اجرایی قضیه ممکن است فرق کرده باشد. خیلی لطیف عرض کنم؛ هر روز به رنگی بت عیار درآید!

پروسه کم‌فروشی: تجربه نشان داده است که صاحبان شرکت‌ها و کارخانجات تجاری و بازرگانی معمولاً از افزایش قیمت آشکار خوششان می‌آید و از این بابت و به خاطر صداقت و شفافیتی که دارند، مصرف‌کننده‌ها باید از آنها تشکر کنند. اما در مواقعی که علی‌رغم میل باطنی‌شان نتوانند آشکارا و روز روشن اقدام به این کار کنند؛ پس اقدام به آن کار می‌کنند؛ یعنی کم‌فروشی. رسیدن به این تصمیم بسته‌ای، معمولاً با عبور از مراحل حساس زیر اتفاق می‌افتد:

مرحله اول: دولت اعلام می‌کند که مثلاً در سال جاری، هیچ افزایش قیمتی در کار نخواهد بود. روزنامه‌ها این خبر خوش را تیتر درشت صفحات اول خود می‌کنند و مردم از خوشحالی کف می‌کنند.

مرحله دوم: دولت به مردم قول داده که افزایش قیمتی در کار نباشد، اما صاحبان شرکت‌ها و کارخانجات در بخش تولید که یک همچین قولی ندادند. پس دولت مجبور می‌شود که یک بخشنامه به بخش‌های خصوصی و دولتی درگیر امر تولید کالا و خدمات بفرستد و اکیداً دستور دهد که خودسرانه قیمت‌های خود را گران نکنند. شهر هرت که نیست.

مرحله سوم: صاحبان بخش تولید اکنون با دو معضل مواجه‌اند. از یک طرف افزایش هزینه‌های تولید و دستمزد کارگران و کارمندان؛ از طرف دیگر، دستور مؤکد دولت مبنی بر عدم افزایش قیمت کالا. پس به شدت تلاش می‌کند تا پیدا کند پرتقال فروش را. مشاوران را جمع می‌کند و دنبال دوربرگردان می‌گردند. بلکه بشود برخی چیزها را دور زد.

مرحله چهارم: نشست‌ها و مذاکرات بالاخره نتیجه می‌دهد. ضرب المثل معروف و قدیمی «کم ما و کرم شما» توسط مشاوران فرهنگی ـ اقتصادی مطرح می‌شود که مردم نیز نسبت به آن در طول تاریخ، واکنش منفی خاصی نداشتند. خودشان نیز عموماً وقتی در مواردی کم می‌گذارند، در مقام تعریف و تعارف می‌گویند:کم ما و کرم شما. پس فضا آماده است و دل‌های ملت نرم. به عوض افزایش آشکار قیمت‌ها، از وزن اجناس کاسته شود.

شگردهای کم‌فروشی: در این بخش، کارشناسان اقتصادی با گرایش آب بستن به محصول، وارد گود می‌شوند و طرح می‌دهند. از جمله شیوه‌های مجرّب و مشاهده شده برای کاستن از وزن کالا و جبران عدم افزایش نرخ آن، به شرح زیر است:

1ـ استفاده از باد ملی: در یکسری کالاها از قبیل پفک و چیپس و ذرت بوداده می‌شود مقداری و چندتایی از محصول را برداشت و به جایش بسته سربسته آن را از باد هوا پر کرد. گاهی این شکلی، ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند! این شکلی، بسته‌ها صدادار هم می‌شود و بچه‌ها از آن استقبال می‌کنند.

2- تغییر سایز و اندازه: در محصولاتی مثل نان یا مثلاً دستمال کاغذی که صحبت از اندازه آنهاست، براحتی و بدون آن که دولت و ملت بو ببرد، می‌توان چند سانتی از آن کم کرد. حالا کی حوصله دارد که یک برگه دستمال کاغذی را پس از درآوردن از شکاف جعبه، اندازه بگیرد؟ مردم بنده خدا آن قدر گرفتارند که به این خرده‌کاری‌ها نمی‌رسند.

3- سیاه‌نمایی بسته: بعضی محصولات مثل انواع لبنیات و ترشیجات و شوری‌جات، به قدری رنگ ظرف و بسته‌بندی‌شان شفاف و روشن است که شما با یک نگاه متوجه تمامی محتویات داخل آنها می‌شوید و این همیشه خوب نیست. می‌شود رنگ بسته را تیره و کدر ساخت و به نحو احسن سیاست کم‌فروشی را اعمال کرد.

4- آب بستن تاریخی: این شیوه، راحت‌ترین و سابقه‌دارترین شیوه تاریخی کم‌فروشی است. منتهی نه که بعضی‌ها داستان آن چوپان که به شیر گوسفندانش آب می‌بست را شنیده‌اند و اطلاع دارند که سرانجام یک روز سیل آمد و کل گوسفندان زبان بسته او را برد و متخصصان اعلام کردند آن سیل، نتیجه جمع شدن آن آب‌هایی بوده که داخل شیر می‌کرده؛ لهذا سعی می‌کنند کمتر از این شیوه استفاده نمایند. مگر در محصولاتی مثل گلاب و آبلیمو و شربت و... سایر محصولات آبکی که چاره‌ای نیست.

رضا رفیع - جام جم