مذاکرات در پیچ عهدشکنی

گفته می‌شود آنچه از روشنی چشم‌انداز توافق نهایی کاسته، تغییر موضع دولت ایالات متحده و زیرپا گذاشتن تفاهم سیاسی لوزان از سوی جان کری و هیأت همراهش است. چرخشی که به شکاف در میان اعضای 1+5 منتهی شده و تیم ایرانی نیز پاسخی قاطع به آن داده است. روزنامه ایندیپندنت در این باره نوشته است: «با نزدیک شدن به ضرب‌الاجل دستیابی به توافق جامع هسته‌ای در وین، اختلاف‌نظرها بین جان کری و محمدجواد ظریف افزایش یافته و طرف‌های مذاکره‌کننده از این دو مقام خواستند از شدت تنش‌ها بکاهند، زیرا همگان رفتارهای آنها را زیرنظر دارند.» این جر و بحث‌ها حتی قیمت نفت را هم بالا برده است. حسین موسویان دیپلمات پیشین کشورمان در گفت‌وگو با فرانس 24 درباره موانع توافق هسته‌ای گفت: ایران و قدرت‌های جهانی قبلا توافق کرده‌اند تمامی تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته خواهد شد. الان آمریکا تلاش می‌کند بخشی از تحریم‌های قید شده در قطعنامه‌های هسته‌ای سازمان ملل را حفظ کند. برخی رسانه‌ها پایبند نبودن واشنگتن به حفظ حقوق ایران و برخی دیگر موضوع تحریم‌های تسلیحاتی را دلیل اصلی تداوم مذاکرات دانسته‌اند.

ظریف: امیدواریم تا این دوشنبه همه‌چیز حل شود

مذاکرات هسته‌ای روز گذشته درحالی در هتل کوبورگ وین در سطح وزرای خارجه پی گرفته شد که با وجود انتظار افکارعمومی برای پایان مذاکرات در روز جمعه، محمدجواد ظریف از بالکن هتل کوبورگ در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران یادآور شد: مذاکرات درحال پیشرفت است اما مشکلاتی وجود دارد. وزیر امور خارجه کشورمان که روز گذشته برای چندمین بار در روزهای اخیر با همتای آمریکایی خود دیدار کرده بود، جلسه گفت‌وگو با جان کری را سازنده خواند و در پاسخ به پرسش خبرنگار که چقدر امیدوار هستید مسائل حل شود، گفت: ان‌شاءالله با اراده سیاسی موضوعات حل می‌شود. او که گفت‌وگوهای بالکنی‌اش با خبرنگاران، «دیپلماسی بالکن» خوانده می‌شود، در پاسخ به پرسش خبرنگار دیگری که پرسید «فکر می‌کنید تا آخر هفته (میلادی) وین هستیم»، گفت: این‌طور به نظر می‌رسد. مهم‌ترین موضوعات هنوز حل نشده است. می‌خواهیم به «بله» برسیم. او افزود: امروز بعید است توافق داشته باشیم. ولی داریم کار و پیشرفت می‌کنیم. یکی ازخبرنگاران پرسید: «تا دوشنبه ممکن است حل شود؟» که ظریف پاسخ داد: «امیدواریم تا این دوشنبه همه چیز حل شود.»

ساعاتی پس از این جمله محمدجواد ظریف، اتحادیه اروپا برنامه اقدام مشترک را تا سه روز دیگر (پایان روز دوشنبه) تمدید کرد که به معنی ادامه گفت‌وگوهای وین است.

خبرنگار دیگری هم در جریان مصاحبه بالکنی، از ظریف درباره مشکلات فنی سوال کرد که پاسخ شنید: ان‌شاءالله مشکلات فنی هم حل خواهد شد. یکی از خبرنگاران پرسید: چرا پایین نمی‌آیید؟ ظریف جواب داد: آمده‌ام هواخوری. هنوز باید کار کنیم.

ظریف همچنین پس از شرکت در مراسم شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان در مرکز امام علی(ع) شهر وین در جمع خبرنگاران با تاکید بر این‌که میز مذاکره را ترک نمی‌کنیم، تاکید کرد: شاهد تغییر مواضع، زیاده‌خواهی و هم شاهد این هستیم که چند کشور که در گروه 1+5 هستند هر یک مواضع متفاوتی دارند و اینها وضعیت را دشوار کرده است.

وزیر خارجه آمریکا نیز عصر دیروز در حضور خبرنگاران درباره مذاکرات هسته‌ای تاکید کرد: هنوز مشکلات بسیار مهمی لاینحل باقی مانده است.

به گزارش المانیتور، جان کری گفت: دو هفته گذشته بسیار دشوار بود. اطمینان می‌دهم که ما اینجا فقط صرفا برای مذاکره حضور پیدا نکرده‌ایم. ما در حال دستیابی به پیشرفت‌های واقعی هستیم اما در عین حال تا ابد بر سر میز مذاکره نخواهیم نشست.

ریشه‌های چرخش آمریکا

درباره دلایل تعویق توافق هسته‌ای حرف و حدیث‌های فراوانی وجود دارد. یک منبع آگاه ایرانی در این رابطه توضیح داده است: «ما شاهد تغییرات در موضوعات متعددی بوده‌ایم، بخصوص از پنجشنبه‌شب. مساله، تفسیر برخی از همکاران ما از تفاهم لوزان است. همه باید به مفاد آن تفاهم پایبند باشند.» مقام ارشد ایرانی افزوده است: «ما به تضمین‌های مطمئن از طرف غربی نیاز داریم که بدانیم آنها به تعهداتشان پایبند می‌مانند. احساس ما این است که همچنان تلاش می‌شود به جای عبور از تحریم‌ها، آنها حفظ شوند... برخی در آمریکا وابستگی احساسی به تحریم‌ها دارند و در تحریم‌ها گیر افتاده‌اند و نمی‌دانند چطور از آن خارج شوند.» همچنین علاءالدین بروجردی، رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس گفته «آمریکایی‌ها پنجشنبه‌شب با فشار صهیونیست‌ها صحنه را تغییر دادند. این موضوع نشان داد آمریکا همچنان استقلال تصمیم‌گیری برای یک توافق را ندارد. در صورت استمرار زیاده‌خواهی آمریکا، صورتحساب هرگونه عدم توافقی به نام آمریکا در تاریخ نوشته خواهد شد.»

درباره مصادیق چرخش آمریکایی، گفته می‌شود، درحالی که انتظار می‌رفت قطعنامه جدید شورای امنیت، قطعنامه ۱۹۲۹ را ملغی و تمام تحریم‌های تسلیحاتی را لغو کند، اما خبرگزاری روسی ایتارتاس به نقل از یک منبع غربی اعلام کرده است: تحریم‌های تسلیحاتی بر ضد ایران ممکن است به مدت دو تا هشت سال حفظ شود. شاید در واکنش به همین تغییر موضع طرف آمریکایی نسبت به تفاهم لوزان است که روز گذشته ولادیمیر پوتین تاکید کرد: مسکو خواستار رفع کامل و سریع همه تحریم‌های ایران است. امیدواریم در اسرع وقت توافق هسته‌ای با ایران امضا شود.

پاسخ میلیون‌ها ایرانی به دبه آمریکایی‌ها

اما مصادف شدن آخرین روزهای مذاکرات هسته‌ای با برپایی راهپیمایی روز قدس، باعث شد تا میلیون‌ها نفر از مردم ایران روز گذشته با حضور در این راهپیمایی پاسخی به چرخش واشنگتن در جریان گفت‌وگوهای وین دهند.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیداحمد خاتمی، خطیب جمعه تهران هم با اشاره به حضور باشکوه مردم در راهپیمایی روز قدس، ‌اظهار کرد: حضور باشکوه مردم در این راهپیمایی بار دیگر این پیام را به دنیا و گروه 1+5 داد که آنها با یک ملت یکپارچه، متحد و همیشه در صحنه و کسانی که از آرمان‌های خود عقب‌نشینی نمی‌کنند، مواجهند. علی لاریجانی رئیس مجلس هم در سخنان پیش از خطبه‌های نمازجمعه دیروز تهران در روز جهانی قدس، با بیان این‌که نتیجه به بن‌بست رسیدن مذاکرات به نفع غربی‌ها نخواهد بود، خاطرنشان کرد: همه نیروهای فعال در بخش هسته‌ای آمادگی دارند با سرعت بیشتری فناوری هسته‌ای را شتاب بخشند؛ بعد از سه سال مذاکره این‌گونه حرف‌زدن چانه‌زنی بلاوجه است.

پیش‌بینی بدعهدی آمریکا در فرمایشات رهبر معظم انقلاب