در یک قدمی پلوتو

فضاپیمای 478 کیلوگرمی که اکنون در فاصله چند میلیون کیلومتری پلوتو است، حدود 4700 میلیون کیلومتر از خانه پدری خودش دور شده است، در بیست و نهم دی 1384 با قدرت پیش رانش موشک اطلس راهی سفر دور و دراز خود شد تا نخستین تصاویر از یکی از دورترین دنیاهای شناخته شده در منظومه شمسی را به زمین مخابره کند. نیوهورایزنز درست یک هفته دیگر از فاصله 12 هزار و 500 کیلومتری از سطح پلوتو گذر خواهد کرد.

با نگاهی به مجموعه عکس‌هایی که تصویربردار شناسایی دور برد (LORRI) فضاپیمای نیوهورایزنز از هشتم تا بیست و نهم خرداد از پلوتو و بزرگ‌ترین قمرش به نام کارُن ارسال کرده است، افزایش اندازه پلوتو و کارن که ناشی از نزدیک‌تر شدن فضاپیمای نیوهورایزنز به آنهاست کاملا مشخص است. دانشمندان مشارکت‌کننده در این ماموریت در همین تصاویر نمایی نزدیک از نیمکره‌ای از پلوتو را که قرار است نیوهورایزنز از فراز آن بگذرد، مشاهده کرده‌اند. این دورترین تصویر حاوی جزئیات قابل تشخیص است که تا به حال از سیاره‌ای غیرگازی در دوردست‌های منظومه شمسی به زمین مخابره شده است؛ به طوری که حتی وجود یک ناحیه قطبی تاریک همچون منطقه‌ای اسرارآمیز در یکی از قطب‌های قمر کارن تشخیص داده شده است. دانشمندان از این مشاهدات هیجان‌زده‌اند، چون انتظار دیدن ناحیه‌ای تاریک در یکی از قطب‌های کارن را نداشتند. دانشمندان برای مشخص شدن جزئیات بیشتر در این تصاویر از فنون پردازش تصویر در نرم‌افزارها استفاده کرده‌اند. از آنجایی که ممکن است در ضمن پردازش تصویر جزئیات غیرواقعی هم در تصاویر به چشم بخورند،بنابراین تصاویر پردازش شده با تصاویر جدیدتر که در فاصله نزدیک‌تری گرفته می‌شوند و حاوی جزئیات بیشتری هستند به‌طور مداوم مقایسه می‌شود تا داده‌های نادرست از تصاویر قبلی حذف شود.

البته ظاهر غیرکروی پلوتو در این تصاویر واقعی نیست و در نتیجه ترکیب آثار ناشی از پردازش تصویر و تغییرات شدید در روشنایی سطحی پلوتو ایجاد شده است. با این حال آنچه از همین تصاویر برمی‌آید این است که نواحی سطحی پلوتو از لحاظ شکل و رنگ عوارض تنوع وسیعی دارند و اصلا سیاره یکدستی نیست. مثلا حاشیه روشنی که بر سطح پلوتو می‌بینیم ممکن است نمایانگر نواحی یخی باشند که مواد تشکیل‌دهنده‌اش پیش‌تر از کلاهک قطبی متصاعد شده بوده است. بنابراین تا بیست و سوم تیر که تصاویر نزدیک‌تری از پلوتو به زمین مخابره شود، قاعدتا شاهد طیف وسیع‌تری از مناظر گوناگون با جزئیات بیشتر بر سطح پلوتو خواهیم بود. تا آن موقع تازه‌ترین تصاویر و خبرهای دریافتی از نیوهورایزنز را می‌توانید در صفحه مخصوص این مأموریت در وبگاه ناسا به نشانی www.nasa.gov دنبال کنید.

کاظم کوکرم