شوش، پایتخت 3 هزار ساله ایران

اطلاعاتی که ما از شاهان ایلام داریم نشان می‌دهد آنها 2000 سال پادشاهی داشتند و پایتخت آنها شهر شوش بوده است که همین، اهمیت این شهر را به ما نشان می‌دهد که چقدر مورد توجه بوده و مرکزیت خاصی در ایران داشته که دیگر شهرها ندارند.

هیچ شهری در ایران چنین اهمیتی ندارد. واقعا مهم‌ترین شهر در ایران که این چنین تاریخی درازدامان دارد، شوش است.

این شهر تا حمله مغول مرکزیت خود را حفظ کرده و مردمان زیادی در آن زندگی می‌کردند و شهر بزرگی بوده است. بعد از حمله مغول بود که قابلیت سکونت شوش کمتر می‌شود و حالت قبلی خود را از دست می‌دهد.

با چنین مقدمه‌ای ثبت جهانی شهر تاریخی شوش اهمیت بسیاری دارد. اولین اهمیت آن این است حریمی که ثبت شده، سالم می‌ماند.

این را به آن جهت یادآوری می‌کنم که خیلی وقت‌ها برخی به زمین‌های این محوطه بزرگ که نزدیک 400 هکتار است، چشم طمع داشتند. دست‌کم می‌توانم از این نظر ابراز خوشحالی کنم که با ثبت شهر تاریخی شوش، این محوطه سالم می‌ماند و هوس دستبرد به آن دیگر به ذهن کسی خطور نمی‌کند.

دوم این‌که ثبت جهانی شوش، امکانی فراهم می‌کند که حفاری‌های آنجا دوباره شروع شود. ژان پرو باستان‌شناس بزرگ فرانسوی و آخرین حفار شوش گفته بود کاوش این محوطه 2000 سال کار دارد. پس ثبت جهانی آن می‌تواند باعث شود حفاری شوش دوباره شروع و بسیاری از ناشناخته‌های ما از تاریخ ایران و دوران هخامنشی آشکار شود.

اهمیت سوم ثبت جهانی شوش در این است که وقتی جایی ثبت جهانی شود، صنعت گردشگری در آنجا رونق خاصی می‌یابد و این موضوع باعث می‌شود خود شهر شوش رونق بیشتری بگیرد و با رونق آن، زندگی مردم هم بهبود پیدا کند.

اما حالا با ثبت جهانی شوش به نظرم وظیفه ما سنگین‌تر می‌شود. به این دلیل که باید در حفظ آن بکوشیم و آن را زنده نگه داریم و به آنجا رونق ببخشیم. مهم‌ترین نکته این است که بتوانیم شهر تاریخی شوش را حفظ کنیم.

برخلاف خیلی از تپه‌های خوزستان که روزبه‌روز از بین می‌روند باید تپه‌های باستانی شوش را حفظ کنیم.

تپه باستانی دهنو (بین شوش و شوشتر) هم به همین صورت اگر ثبت جهانی شود، می‌توانیم از تخریب آن جلوگیری کنیم. چون دهنو یک تپه باستانی و تاریخی است که احتمالا دومین زیگورات بزرگ ایران و خاورمیانه است.

با ثبت جهانی شهر تاریخی شوش و منظر فرهنگی میمند، تعداد آثار ثبت شده ایران به عدد 19 می‌رسد.

عده‌ای می‌گویند برای کشوری مثل ایران، این تعداد عدد کمی است اما باید توجه داشت کشورها هر سال پرونده‌های خود را حاضر و گزارش‌هایی آماده می‌کنند که باید مورد تائید کارشناسان یونسکو قرار گیرد بنابراین خواه‌ناخواه طول می‌کشد تا اثری ثبت جهانی شود.

با این حال من هم موافقم برای کشوری مثل ایران که این همه اثر باستانی و تاریخی دارد، این تعداد ثبت جهانی کم است و همه ما دوست داریم هر چه بیشتر آثارمان به ثبت جهانی برسد تا این بناها سالم‌تر بمانند.

پروفسور عبدالمجید ارفعی - متخصص زبان‌های باستانی