افزایش حیرت‌انگیز روند مهاجرت در جهان

براساس گزارش سازمان ملل در نیمه نخست سال جاری 137 هزار پناهنده و مهاجر از دریای مدیترانه عبور کرده و جان خود را برای رسیدن به اروپا کف دستشان گذاشتند.

در گزارش آژانس پناهندگان سازمان ملل آمده است که اروپا اکنون به‌خاطر مهاجرت پناهندگان دریایی در بحرانی تاریخی قرار دارد و میزان مهاجرت‌ها در شش ماه نخست سال 2015 در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به میزان 83 درصد افزایش یافته است.

از سوی دیگر انتظار می‌رود این وضع در تابستان بدتر شود و قاچاقچیان افراد بیشتری را با سوار کردن بر قایق‌های زهوار دررفته از دریای مدیترانه به اروپا برسانند.

براساس گزارش دفتر آوارگان سازمان ملل، تعداد پناهجویان در دریای مدیترانه در شش ماهه اول سال گذشته 75 هزار نفر بود، اما این تعداد تا پایان سال گذشته به 219 هزار نفر رسید.

در همین رابطه آنتونیو گوترز، کمیسر عالی سازمان ملل در امور پناهندگان می‌گوید بیشتر افرادی که از طریق دریا وارد اروپا می‌شوند، به دنبال فرار از جنگ و آزار و اذیت جنسی هستند.

یک‌ سوم از افرادی که سال‌جاری از طریق دریا وارد ایتالیا و یونان شده‌اند، از سوریه، افغانستان، اریتره، سومالی، نیجریه، عراق و سودان بودند. افزایش شمار مهاجران و پناهجویان به یونان در سال 2015 در حالی است که این کشور با مشکلات اقتصادی فراوان دست و پنجه نرم می‌کند.

در این میان در جریان عبور پناهجویان از دریای مدیترانه 1867 نفر در سال جاری کشته شدند که 1308 نفر تنها مربوط به ماه آوریل بوده است.

افزایش شمار مرگ و میر باعث شده تا رهبران اروپایی برای مقابله با این بحران، عملیات جستجو و امداد و نجات را در دریای مدیترانه آغاز کرده و همین استراتژی باعث شد تا آمار مرگ و میر در ماه مه به 68 نفر و در ماه ژوئن به 12 نفر کاهش یابد.

آنتونیو گوترز بر این باور است که با به‌کارگیری یک سیاست درست می‌توان زندگی بسیاری از پناهجویان را نجات داد.

در همین رابطه سازمان ملل متحد در گزارشی با اشاره به تغییر الگوهای مهاجرت از مسیر ترکیه به یونان به مسیر آفریقای شمالی به ایتالیا نوشت سال گذشته 170 هزار پناهجو وارد اروپا شدند، این در حالی است که این میزان در نیمه نخست سال 2015 به 67 هزار و 500 نفر کاهش یافته بود.

با وجود این شمار پناهجویان در یونان در نیمه نخست سال جاری 68 هزار نفر بوده که این رقم در کل سال 2014، 43 هزار و 500 نفر بوده است.

یونان کمتر از 2000 مکان برای اسکان پناهجویان دارد و بسیاری از مهاجران با هدف رسیدن به شمال و غرب اروپا یعنی سوئد و آلمان خود را به این کشور می‌رسانند، چرا که از پناهجویان بیشتر محافظت می‌کند البته باید سفرهای طولانی و خطرناک را برای رسیدن به این کشورها طی کرد که قاچاقچیان این سفرها را اغلب از طریق بالکان و بعد از طریق مجارستان انجام می‌دهند.

متئو رنتزی، نخست‌وزیر ایتالیا نیز از سران کشورهای اروپایی به دلیل اختلاف نظر برای تصویب طرح اسکان 40 هزار پناهجو از ایتالیا و یونان بشدت انتقاد کرده است. با وجود افزایش شمار مهاجران، ظرفیت و شرایط کافی نیست که این مشکل منطقه‌ای را ایجاد کرده است.

ارتش اروپایی

در این میان، سران اتحادیه اروپا بر سر یافتن راه‌حلی به منظور مقابله با بحران مهاجران که بسیاری از آنها بیمار، گرسنه و بی‌بضاعت بوده، با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. افزایش تعداد مهاجران و پناهجویان که بسیاری از آنها با قایق‌های ناامن از آب‌های مواج مدیترانه عبور می‌کنند، کشورهای جنوب اروپا را بشدت تحت‌تاثیر قرار داده است.

افزایش شمار پناهجویان به شمال اروپا یعنی ایتالیا و یونان که به امید یافتن یک شغل صورت می‌گیرد، انتقادهای گسترده‌ای را در بسیاری از کشورهای عضو این اتحادیه به همراه داشته است.

منتقدان ضمن استقبال از تصمیم بروکسل برای در پیش گرفتن سیاست توزیع 40 هزار پناهجوی سوری و اریتره‌ای در اروپا در عین حال خواستار همبستگی بیشتر کشورها برای کمک به مهاجران و در عین حال کشورهایی شده‌اند که شاهد سنگین‌ترین بار مهاجران هستند.

در همین رابطه وزیر امور خارجه آلمان و بازرس کل ارتش فدرال این کشور خواستار تشکیل هر چه سریع‌تر ارتش واحد اروپا و اتحاد اعضای این اتحادیه‌ در سیاست دفاعی خارجی شده است. تشکیل این ارتش تاکنون با مانعی به نام مشکلات مالی اتحادیه‌ اروپا روبه‌رو بوده است.

فرانسه بر این باور است که ایجاد یک ارتش واحد اروپایی حداقل دو فایده برای کشورهای عضو این اتحادیه اروپا دارد؛ یکی کاهش هزینه‌های دفاعی و دیگری یکپارچگی کشورهای اروپایی در سیاست خارجی. برخی از ناظران بر این باورند که تشکیل یک ارتش اروپایی می‌تواند سنگ بنای تاسیس یک قدرت جدید نظامی برای اروپا باشد.

درباره علت این موج گسترده مهاجران، کارشناسان دیدگاه‌های مختلفی دارند. با این حال مهم‌ترین عوامل چنان‌که در ابتدای گزارش اشاره شد فقر و محرومیت است با این حال انگیزه‌های مهاجران در هر کجا به دلیل شرایط خاص آن منطقه می‌تواند با سایر مناطق متفاوت باشد. حتی این انگیزه‌ها طی دوره‌های مختلف تغییر می‌کند.

برای مثال در ادامه گزارش سازمان ملل آمده است که بیشترین مهاجران و پناهجویان از سوریه هستند و 44 هزار نفر از مردم این کشور خواستار ورود به اروپا می‌باشند. سازمان دیدبان حقوق بشر نیز از وضع کودکان و نوجوانان پناهجویی که بدون همراه به یونان می‌آیند ابراز نگرانی کرده است.

به گفته این سازمان، بیشتر این کودکان و نوجوانان به دلیل جنگ و ناامنی و محروم ماندن از تحصیل از راه‌های خطرناک زمینی و دریایی به یونان آمده‌اند.

بی‌ثباتی در لیبی نیز دلیل دیگر افزایش مهاجرت‌هاست. این در حالی است که کشورهای اروپایی نمی‌خواهند به ریشه‌های جنگ و ناامنی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا توجه کنند تا به گونه‌ای اساسی مشکل مهاجرت‌ها حل شود زیرا غالبا سیاست‌های غلط کشورهای اروپایی در دوران استعمار و کشور‌های غربی در دوران جدید موجب محرومیت‌های گسترده در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه شده است.

در واقع این مهاجرت‌ها به نوعی میراث دوران ستم گذشته است که اکنون به این صورت خود را نشان می‌دهد. اکنون نیز برای حل ریشه‌ای مهاجرت‌ها باید به اصلاح این سیاست‌ها و تغییر موقعیت‌هایی پرداخت که افراد را به مهاجرت و کنده شدن از سرزمین مادریشان وادار می‌سازد.

گروه بین‌الملل - معصومه زارع‌