نقاط اشتراک داعش و آل سعود

خبرنگار ارشد شبکه «فاکس نیوز» نیز عربستان سعودی را بزرگ‌ترین تهدید برای کشورش آمریکا خواند و گفت عربستان سعودی و خانواده حاکم این کشور در حملات یازده سپتامبر دست داشته‌اند. ریاض همچنین از گروه‌هایی مانند القاعده، داعش، بوکوحرام و النصره حمایت می‌کند و تامین‌کننده منابع مالی همه گروه‌های شرور و تروریسم در جهان است.

جیمز پتراس، کارشناس مسائل خاورمیانه در نیویورک نیز با اشاره به احتمال تهیه بمب شیمیایی داعش از عربستان سعودی یا پاکستان گفت تولید چنین تسلیحات مرگباری می‌تواند با مشارکت آمریکا یا کشورهای خلیج‌فارس همچون عربستان سعودی صورت گرفته باشد که خود را دشمن قسم خورده دولت بشار اسد می‌دانند. وی می‌گوید این‌که داعش به چنین تسلیحاتی دست یابد بیشتر به این شکل است که از عربستان سعودی یا پاکستان دریافت کرده باشد یا این‌که از زرادخانه‌ای که آمریکا در عراق در دوازده سال گذشته جمع‌آوری کرده بود به دست آورده باشند. احتمال سوم نیز این است که آنها دانشمندانی را داشته باشند که بتوانند چنین تسلیحاتی را درست کنند، کسانی که از کشورهای غربی آمده باشند، از مرزها گذشته و از طریق ترکیه یا اردن به داعش پیوسته باشند.

این کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید بیشترین جذب نیرو برای داعش از همین گروه‌های به اصطلاح میانه‌رو بوده که مورد حمایت آمریکا، اتحادیه اروپا، ترکیه و سعودی‌ها هستند و شماری از فراری‌ها از این گروه‌ها، تسلیحات خود را نیز با خود نزد داعشی‌ها بردند. از این رو، تمایز بین گروه‌های میانه‌رو و داعش بسیار دشوار است و دیگر مفهومی ندارد. به گفته وی، گروه‌های میانه رو و داعش اکنون جبهه‌ای مشترک تشکیل داده‌اند که می‌خواهد دولت مشروع بشار اسد را ساقط کند.

این درحالی است که منصور التریکی سخنگوی وزارت کشور عربستان سعودی در اظهاراتی صریح از پیوستن 2284 نفر از اتباع این کشور به داعش خبر داد و گفت فقط حدود 645 نفر از این افراد به عربستان بازگشته‌اند.

عملکردهای مشترک

«مضاوی الرشید» نویسنده و پژوهشگر عربستانی نیز در یک تحلیل قوانین عربستان سعودی را مشابه گروه تروریستی داعش دانسته و تاکید کرد رژیم حاکم آل سعود عربستان به ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش پیوسته است ولی رفتارهایش مانند این گروه تروریستی است. وی با اشاره به شباهت‌های عربستان و داعش با یکدیگر می‌نویسد یکی از این اشتراکات این دو تمایل طرفین به اعدام و روش‌های دیگر مجازات در ملأ عام است .

وی با اشاره به گردن زدن یک زن میانماری به اتهام قتل دختر ۷ ساله شوهرش نوشت نیروهای امنیتی عربستان طنابی را دور گردن این زن که از سر تا پا سیاه‌پوش بود، انداختند وکشیدند تا جلادی که شمشیر در دست داشت، منتظر آرام شدن زن ماند تا گردنش را قطع کند. اما زن همانطور فریاد می‌کشید من نکشتم، من نکشتم، شما را نخواهم بخشید. جلاد که از آرام شدن زن ناامید شده بود، طناب را از دست نیروهای امنیتی گرفت و با کشیدن طناب به سوی خود، گردن زن را از تن جدا کرد.

به گفته مضاوی الرشید، این زن که «لیلی عبدالمطلب باسم» نام داشت، پنجمین نفر در عربستان بود که در سال ۲۰۱۵ گردن زده شد و یکی از نیروهای امنیتی که مخفیانه از صحنه گردن زدن لیلی با موبایل خود فیلمبرداری کرده بود، بازداشت شد. وی نیز در عربستان مجازات خواهد شد. احکام اسلامی در این کشور به صورت افراطی اجرا می‌شود و هدف این کشور از مجازات خشونت‌آمیز افراد ایجاد رعب و وحشت بین مردم است. مضاوی الرشید در ادامه می‌نویسد: داعش در سوریه و عراق، بوکو حرام در نیجریه و طالبان در افغانستان نیز همچون عربستان عمل می‌کنند. مشکل دستگاه قضایی عربستان ناشی از دین اسلام نیست؛ بلکه برداشت افراطی از دین است، زیرا قضات از دانشگاهی به نام «محمد بن سعود» در ریاض فارغ‌التحصیل می‌شوند که این دانشگاه پایگاه وهابیت محسوب می‌شود و حقوقی را که اسلام برای مردم قائل شده است، محدود کرده‌اند. مشکل دیگر عربستان وابستگی قضات به وزارت کشور است، محمد بن نایف وزیر کشور عربستان و پدرش نایف وزارت کشور را به ابزار سرکوب تبدیل کرده‌اند .

در ادامه این گزارش آمده است دولت جدید عربستان شامل تعداد زیادی از وهابیون است؛ وهابیونی که در قبال تحمیل برداشت‌های افراطی خود از دین به مردم، مُجدانه برای رام کردن مردم و اجبار آنها به تبعیت از رژیم سلطنتی آل‌سعود تلاش می‌کنند. عربستان خود را مدافع آزادی بیان و از شرکای اصلی ائتلاف مبارزه با تروریسم معرفی می‌کند ولی مجازات خشونت‌آمیز در این کشور مغایر با ادعای مسئولانش است.

روزنامه اینترنتی آمریکایی «هافینگتون‌پست» نیز در گزارشی با اشاره به رابطه وهابیت و گروه داعش به دودستگی نخبگان حاکم عربستان سعودی پرداخته و نوشت برخی مبارزه داعش علیه دولت‌های شیعی را تائید کرده و آن را جنگ بین شیعه و سنی می‌دانند؛ جنگی که طی آن یک دولت سنی جدید در قلب جایی که سنی‌ها آن را میراث تاریخی خود می‌دانند (عراق)، شکل می‌گیرد و با ایدئولوژی متعصبانه سلفی داعش اداره می‌شود. این روزنامه آمریکایی در ادامه نوشت اما سایر سعودی‌ها نسبت به داعش بیمناک‌ترند و تاریخ شورش «اخوان»های وهابی علیه عبدالعزیز را یادآور می‌شوند؛ شورشی که نزدیک بود وهابیت و آل‌سعود را در اواخر دهه 1920 میلادی متلاشی کند.بسیاری از سعودی‌ها عمیقا درباره تئوری افراطی داعش نگرانند و به تدریج سوالاتی درباره وجوه خط مشی و گفتمان عربستان سعودی برایشان شکل می‌گیرد.

پس از تاسیس دولت آل سعود در عربستان، وهابیت ناچار شد از جنبشی انقلابی جهادی و متعصب مذهبی -تکفیری به جنبشی اجتماعی، سیاسی و مذهبی محافظه‌کار تبدیل شود و توجیه‌گر نهادی باشد که به خاندان سعود و قدرت مطلق پادشاه وفادار است. با سرازیر شدن پول باد آورده حاصل از فروش نفت، اهداف سعودی بر گسترش وهابیت در جهان اسلام قرار گرفت. برای اسلام وهابی‌شده صداهای مختلف در دین به «یک عقیده» محدود می‌شد ؛ عقیده‌ای که می‌توانست بر تفاوت‌های ملی فائق آید. میلیاردها دلار برای گسترش و آشکارسازی این قدرت نرم سرمایه‌گذاری شد و همچنان تا امروز ادامه یافته است.

صرف میلیاردها دلار برای این پروژه قدرت نرم با تمایل مشترک سعودی و آمریکا برای مدیریت جهان اسلام باعث شد تا وهابیت در سطوح آموزشی، اجتماعی و فرهنگی در سراسر مناطق اسلامی ریشه بدواند.

این امر باعث شده تا غرب سیاست‌های خودش را با عربستان سعودی گره زده و از این کشور بخصوص در تحولات منطقه خاورمیانه دنباله‌روی کند. تصمیمی که از زمان دیدار ملک عبدالعزیز و تئودور روزولت بر روی یک ناوجنگی آمریکایی اتخاذ و تاکنون ادامه دارد.

داعش یک جنبش از نوع «نسل دوم حکومت اسلامی» است: این گروه به جای این‌که در فعالیت‌های خود به حضرت محمد (ص) اقتدا کند از دو خلیفه اول الگوبرداری می‌کند. این گروه شدیدا ادعای سعودی‌ها را درباره داشتن حق حاکمیت در جهان اسلام رد می‌کند اما به جای آن خود ادعای حاکمیت در جهان اسلام را داشته و حتی فراتر از آن می‌خواهد حکومت خود را در سراسر جهان بسط دهد.

به این ترتیب داعش می‌خواهد ادامه‌دهنده همان راهی باشد که سال‌ها پیش عربستان سعودی شروع کرده و در آن به جایی نرسیده است. مهم‌ترین تفاوت بین داعش و عربستان مساله ثروت‌های نفتی است که داعش نیز با تصرف مناطق خاصی در عراق و سوریه می‌کوشد هرطور شده خود را به سرمایه‌های نفتی برساند. داعش خوب می‌داند بدون داشتن چنین سرمایه‌ای قادر به ادامه حیات حتی درمناطق تحت تصرف خود نیز نیست.