وحدت به‌جای تلفیق

خلاصه با جملاتی ساده که احساسات خود درباره مسائل روزمره را بیان می‌کنند، سعی در بیان عمق و تأثیر آن صدا دارند. با این رویکرد به گمانم شاید بهترین وصفی که می‌توان درباره ساز (و حتی صدای) ژیوان گاسپاریان، نوازنده بزرگ ارمنستانی ساز دودوک به کار برد این است که او انسانی است خلاصه‌شده در سازش، که هر گوشی را به خود جذب می‌کند و با آوایش مسحور می‌کند. او نهایت احساس را در سازش می‌ریزد. بخشی از این سحر از خود ساز دودوک هم می‌آید، صدایی ترد و زخمی که با خود حجم عظیمی از سکوت و مکث و تأمل را به همراه می‌آورد.

گاسپاریان را پیش‌تر با آلبوم درخشان و به‌یادماندنی به تماشای آب‌های سپید شناختیم. کار مشترکی که با حسین علیزاده کرد و در آن قطعات بی‌نظیری بود که یکی از ماندگارترین‌هایش همان ساری گلین یا دامن‌کشان بود. حالا آلبومی جدید از گاسپاریان در بازار موسیقی ایران پخش شده به نام «دودوک، در طی سال‌ها...».

آلبوم از ده قطعه تلفیقی تشکیل شده. البته نگارنده این سطور به واسطه عمق حل شدن سبک‌ها در این آلبوم، عنوان تلفیقی را - که در خیلی از آلبوم‌ها به معنای مخلوط غیرقابل پذیرش دو نوع موسیقی بی‌ربط است - ترجیح نمی‌دهد. جدا از اینها موج تلفیق کردن همه چیز با هم در موسیقی واقعاً کسل‌کننده شده و رسیده است به شنیدن قطعاتی که بشدت شبیه یکدیگر هستند. اما دودوک طی سال‌ها، داستان گفت‌وگویی وحدت‌آفرین و تأملی درونی است، انگار سازها در فضای هم قرار می‌گیرند.

ساز شرقی با نوازنده شرقی‌اش حل می‌شود در یک ملودی آشنای غربی و سعی می‌کند جهانش را به نرمی و با تأمل وارد جهان موسیقی جاز یا راک کند و جهان این دو را از صوت و تاریخ خود عبور دهد. فقط ترکیب نیست، حل شدن هم هست، وحدت هم هست. در این آلبوم گاسپاریان- درست همان‌طور که در تماشای آب‌های سپید یک معماری پیچیده و شورانگیز از موسیقی چند نقطه مختلف می‌بینیم- یک بنای تأمل‌برانگیز از درهم‌آمیزی جهان و ریشه‌های متفاوت
می‌بینیم.

این آلبوم دوست‌داشتنی جان می‌دهد برای طبیعت، جاده خاکی و وحشی روستاهایی به‌هم پیوسته که ویلاهایی با سلیقه ساخته شده را از میان درختانی شاداب و سرحال نشان می‌دهد. وحدت خدشه‌ناپذیر طبیعت، با همه حذف شده‌ها و اضافاتش به دست انسان هارمونی عجیبی پیدا می‌کند، با آوای نرم پر از وحدت دودوک ژیوان گاسپاریان که از طی شدن سال‌ها می‌گوید.