آتش در جان گندمزارهای گلستان

نمونه‌ای از این آتش‌سوزی‌ها طی روزهای گذشته و با افزایش دمای هوا به 47 درجه در این استان روی داد که براثر آن بیش از 200 هکتار از مزارع گندم و بخشی از جنگل‌های این استان در آتش سوخت و خسارات زیادی به کشاورزان و سرمایه های ملی کشور وارد شد.

حدود یک ماه و نیم پیش بود که با رسیدن دمای هوای گلستان به حدود 40 درجه، جام‌جم در گزارشی نسبت به گرم شدن هوا در این استان و افزایش خطر آتش‌سوزی در جنگلها و مراتع و ضرورت هشیاری مسئولان گلستان برای آمادگی کامل و فراهم کردن تجهیزات مورد نیاز جهت مقابله با آتش‌سوزی احتمالی هشدار داد. خوشبختانه کمتر از یک ماه بعد در هفدهم اردیبهشت مانور اطفای حریق با حضور معصومه ابتکار، رئیس سازمان محیط‌زیست در پارک ملی گلستان برگزار شد و اخبار منتشره از این مانور، حاکی از آمادگی کامل و هماهنگی همه نهادهای اجرایی گلستان برای مقابله با آتش‌سوزی های احتمالی داشت. با این حال همچنان نگرانی از بابت خسارات آتش‌سوزی در این استان بالاست، زیرا گلستان به‌عنوان یکی از سه استان شمالی کشور در حالی که همچون دو استان مازندران و گیلان از مناطق سرسبز جنگلی و مرتعی و اراضی زراعی وسیعی برخوردار است، در عین حال به اندازه آن استانها از رطوبت هوا برخوردار نیست که این شرایط خشک جوی در ایام گرم سال و بویژه هنگام وزش باد، زمینه وقوع آتش‌سوزی را در استان فراهم می‌کند.

طی چند روز گذشته نیز با وجود این‌که هنوز فصل بهار را سپری می‌کنیم، یکبار دیگر شرایط جوی بسیار گرم و بحرانی در این استان حاکم شد، به طوری که دمای هوا به‌طور بی‌سابقه‌ای افزایش یافت و در روز شنبه به 47 درجه رسید.

این افزایش دما و خشکی هوا از یک سو و وزش باد از دیگر سو شرایطی را ایجاد کرد که چند بی‌احتیاطی کوچک از سوی کشاورزان، شعله های آتش را در مزارع گندم و جنگل‌های استان برافروخت، به‌طوری که به گفته مدیرکل مدیریت بحران استانداری گلستان بر اثر این آتش‌سوزی بیش از 200 هکتار از مزارع گندم شهرستان آققلا در‌آتش‌سوخت.

سرایت آتش سوزی به جنگل‌های گلستان

صادق علی مقدم با اشاره به این‌که گرمای بی‌سابقه در چند روز گذشته علاوه بر آق‌قلا، آتش‌سوزی در مزارع چند شهرستان دیگر همچون رامیان، آزادشهر و علی‌آباد کتول و بخشی از جنگل‌های این استان را نیز به همراه داشت، به ایرنا می‌گوید: آتش‌سوزی در مزارع رامیان، آزادشهر و علی‌آباد چندان وسیع نبود، اما به‌دنبال آتش‌سوزی در یک مزرعه گندم واقع در حاشیه جنگل‌های آزادشهر، آتش به این جنگل هم سرایت کرد و به نابودی یک و نیم هکتار از جنگل‌های سوزنی برگ این شهرستان منجر شد.

مسئولان جهاد کشاورزی گلستان نیز آتش زدن بقایای مزارع گندم و جو توسط کشاورزان را یکی از دلایل آتش‌سوزی در مزارع و جنگل‌های استان عنوان کرده و می‌گویند: بی‌احتیاطی کشاورزان و گرمای هوا طی روزهای گذشته موجب شد که این آتش‌سوزی غیرقابل مهار شده و به دیگر مزارع که محصول آنها هنوز برداشت نشده بود، سرایت کرده و دسترنج 6 ماهه کشاورزان استان را نابود کند.

معاون بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان دراین باره به جام‌جم می‌گوید: حدود 500 هزار هکتار از اراضی زراعی استان به کشت گندم، جو و کلزا اختصاص دارد که از این میان 400 هزار هکتار سطح زیرکشت گندم و 92 هزار هکتار سطح زیر کشت جو است و برداشت این 2 محصول از نیمه دوم اردیبهشت آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

سهراب سهرابی با اشاره به وجود 2700 دستگاه کمباین در استان برای برداشت این محصولات، می‌افزاید: عملیات برداشت با این کمباین‌ها با سرعت زیاد انجام می‌شود و در این شرایط اگر هوا گرم باشد، حالت بحرانی و خطرناکی ایجاد می‌شود که می‌تواند زمینه ساز وقوع حریق شود.

وی با بیان این‌که افزایش گرمای هوا تا 47 درجه طی روزهای گذشته، همراه با کاهش رطوبت و خشکی هوا و وزش باد 30 تا 40 کیلومتر این شرایط خطرناک را در روزهای گذشته در استان رقم زد، تصریح می‌کند: علاوه بر گرمای هوا، هنگام کار با کمباین‌ها نیز دمای منطقه به میزان زیادی بالا می‌رود و فقط یک جرقه از خروجی کمباین کافی است تا آتش به دامن مزارع بیفتد و گرچه در شرایط عادی جوی شاید بتوان این آتش را مهار کرد، اما در شرایط کنونی که علاوه بر گرما شاهد وزش باد نیز هستیم، مهار آتش دیگر غیرممکن می‌شود، به صورتی که بسرعت به مزارع دیگر سرایت کرده و گستره وسیعی از مزارع، مراتع و حتی جنگل‌های اطراف را فرا می‌گیرد.به گفته سهرابی موارد دیگری همچون پرتاب سیگار توسط رانندگان این دستگاه‌ها، روشن کردن آتش برای پخت یا گرم کردن غذا توسط کشاورزان و آتش زدن بقایای گندم برداشت شده در مزرعه از دیگر عواملی است که باعث آتش‌سوزی در مزارع می‌شود و در مجموع این چهار عامل آتش‌سوزی‌های روزهای گذشته در گلستان را رقم زده است.

آگاه سازی کشاورزان و مسافران

معاون تولید بهبودات گیاهی جهاد کشاورزی گلستان با اشاره به این‌که از ماه گذشته و همزمان با برداشت محصول، اطلاع‌رسانی زیادی از طریق صدا و سیمای استان و کارگاه‌های آموزشی برای کشاورزان و کمباین‌داران صورت گرفت و ضرورت رعایت اصول فنی و حفاظتی به آنها گوشزد شد، با این حال شاهد بی احتیاطی کشاورزان و در نتیجه وارد شدن خسارت به این قشر و همچنین اقتصاد استان شدیم.

سهرابی یادآور می‌شود که علاوه بر اطلاع‌رسانی به کشاورزان، با آتش‌نشانی نیز هماهنگی لازم انجام شده تا در مواقع ضرورت از همکاری آنها برای اطفای حریق استفاده کنیم و تا به امروز نیز اگر همکاری آنها نبود، میزان خسارت بسیار بیشتر از میزان کنونی بود.

در همین حال مدیرکل محیط‌زیست استان گلستان با اشاره به وقوع آتش در مزارع و بخشی از جنگل‌های استان می‌گوید: گرمای بی‌سابقه روزهای اخیر با توجه به زمان برداشت مزارع گندم، خطر آتش‌سوزی در استان را دو چندان کرده و از همین رو نیروهای ما به صورت آماده‌باش در مناطق جنگلی با توجه به فصل سرشماری حیات‌وحش حضور دارند.اسماعیل مهاجر با بیان این‌که نیروهای محیط‌زیست در پارک ملی و «جهان‌نما» مستقر شده اند، می‌افزاید: بالگرد هلال‌احمر در گلستان آماده برای امداد هوایی است و از آنجا که پیش‎بینی آتش‌سوزی در استان وجود داشت، 300 تا 500 نفر از نیروهای محیط‌زیست در یک طرح مشترک مانور آتش‌سوزی را در جنگل‎های استان گلستان انجام دادند که این مهم می‎تواند در بروز حوادث آتش‌سوزی کمک خوبی باشد.

مقدم مدیرکل بحران استانداری گلستان نیز بابیان این‌که تمامی واحدهای آتش‌نشانی در شهرهای مختلف گلستان و در ایام برداشت محصولات گندم و جو در حالت آماده باش هستند، می‌گوید: پراکندگی مزارع، نامناسب بودن راه‌های دسترسی به آن و نیز وزش باد گرم سبب شده تا در برخی مواقع نیروهای آتش‌نشانی دیر به محل حادثه رسیده و نتوانند بموقع آتش‌سوزی را مهار کنند.

وی برانجام برخی تمهیدات و رعایت اصول ایمنی از سوی کشاورزان هنگام برداشت محصول تاکید کرده و می‌افزاید: روشن نکردن آتش برای گرم کردن غذا یا چای در کنار مزارع گندم از موارد ایمنی است که باید رعایت شود. همچنین درو نکردن محصول هنگامی که گرمای هوا شدید است از نکات مهم در جلوگیری از آتش‌سوزی‌های احتمالی است، زیرا ساییده شدن آهن آلات کمباین با کاه گندم سبب ایجاد جرقه و آتش‌سوزی می‌شود.

در هر صورت از آنجا که به گفته محمدرضا رحمان نیا، سرپرست گروه پیش بینی اداره کل هواشناسی گلستان به دلیل استقرار الگوی تابستانه و تداوم آن در گلستان، گرمای هوا طی چند روز آینده در این منطقه تداوم خواهد داشت، ضروری است کشاورزان و مردم بیش از پیش نکات ایمنی را در مزارع، جنگل‌ها و مراکز تفریحی سرسبز رعایت کنند.

تعطیلی چند روز آینده که موجب ورود حجم زیادی از مسافران تابستانی به استان‌های شمالی می‌شود نگرانی‌هایی را درخصوص وقوع حاثه آتش سوزی به وجود آورده است. از این رو کارشناسان محیط زیست و مسئولان این استان‌ها به مردم توصیه می‌کنند به هنگام اتراق در طبیعت از اقداماتی که منجر به آتش سوزی می‌شود خودداری کنند.

فاطمه مراد زاده / گروه ایران