یک: در آموزش و پرورش برخی متون که در راستای کاهش جمعیت بود، مورد اصلاح قرار گرفت، اما کماکان باید اصلاحات ریشه‌دار و عمیق‌تری انجام شده و پیام‌های سازنده‌تری از سوی آموزش و پرورش در قالب کتاب درسی برای دانش‌آموزان گنجانده شود.
افزون بر این در بخش آموزش اولیا و مربیان نیز باید فعالیت‌هایی انجام شود، به همین دلیل آموزش و پرورش باید برنامه‌های خود را برای رفع کاستی‌ها ارائه کرده و مشخص کند برای فرهنگسازی در حوزه جمعیت و ارزش خانواده چه برنامه‌هایی دارد.
دو: در آموزش عالی نیز اقدامی که صورت گرفته تدوین سرفصل‌های جدید درس دانش خانواده و تنظیم خانواده است که قبلا با رویکرد کنترل و کاهش جمعیت ارائه می‌شد، اما چندی است که این سرفصل‌ها اصلاح و چند کتاب درسی نیز تدوین شده است. باید یادآور شد با توجه به جمعیت 5/4 میلیون نفری دانشجویان کشور هنوز شاهد فعالیت جامعی نبوده و به ارزیابی دقیق‌تری نیاز داریم تا نظام آموزشی کشور با نقش‌های مادری و همسری متناسب‌تر شود. برای نمونه باید به دانشجویان مادر کمک شود، یعنی با اصلاح برنامه‌های درسی شرایط برای ادامه تحصیل مادران دانشجو راحت‌تر شود. به این شکل تحصیل نقش بازدارندگی در ازدواج و فرزندآوری نخواهد داشت. اگر نظام آموزش عالی کشور در این‌باره اصلاحات لازم را انجام دهد یکی از موانع اصلی برداشته می‌شود.
سه: یکی دیگر از عوامل مهم در تاخیر در ازدواج و فرزندآوری چالش‌هایی است که زنان شاغل با آن رو‌به‌رو هستند، بنابراین نظام اشتغال کشور باید به نحوی با نقش‌های دیگر زنان مانند مادری و همسری نیز متناسب شود، اما نظام اشتغال ما در این باره انعطاف لازم را ندارد.
چهار: نکته دیگر افزایش مرخصی زایمان از شش به 9ماه است، زیرا در بخشی از دستگاه‌ها این قانون اجرا می‌شود، اما در بخش عمده دستگاه‌ها به دلایلی مانند کمبود اعتبارات اجرا نمی‌شود به همین دلیل باید شرایط به گونه‌ای فراهم شود تا این قانون به شکل جامع اجرا شود.
پنج: مشکل دیگر توجه به نیازهای سربازان متاهل و دارای فرزند است، زیرا هرچند دوران سربازی برای جوانان متاهل و صاحب فرزند کاهش پیدا کرده و یا افزایش حقوق سربازان متاهل مطرح شده، اما برخی از نکات و مشوق‌ها هنوز اجرا نشده، به همین دلیل باید به دستگاه‌های مسئول تذکر داد.
این درحالی است که برمبنای سیاست‌های کلی طرح 55 ماده‌ای نیز در مجلس مطرح شده، این طرح علاوه بر این‌که به ابعاد اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی، آموزشی، درمانی و بهداشتی، سیاسی و امنیتی توجه دارد به عوامل اصلی کاهش باروری نیز پرداخته، اما برخلاف این‌که دو سال از آماده شدن آن می‌گذرد هنوز در صحن علنی مجلس مطرح نشده، چنانچه این طرح به تصویب برسد براساس آن نهاد مدیریت جامع جمعیتی شکل خواهد گرفت و این نهاد می‌تواند دستگاه‌ها را رصد کرده و اجرای سیاست‌ها را تضمین کند.
در این مدت برخی دستگاه‌ها وظایف خود را شناخته‌اند، اما تا تحقق این سیاست‌ها این‌که دستگاه‌ها بتوانند برنامه‌های خود را برای اجرای سیاست‌های جمعیتی سازگار کنند، فاصله داریم، نکته اینجاست برخی دستگاه‌ها هنوز هیچ اقدامی نکرده و فاصله زیادی با اهداف مشخص دارند. این درحالی است که چنانچه سیاست‌های جمعیتی اجرایی شود مانند موتور محرکه جامعه و پیشرفت عمل خواهد کرد، زیرا به شکلی طراحی شده که بخش‌های اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و فرهنگی را به حرکت درمی‌آورد، در واقع حرکت در مسیر اجرا این سیاست‌ها سبب پویایی کشور خواهد شد.
بنابراین با توجه به این‌که سیاست‌های کلی جمعیت یک ساله شده امسال دستگاه‌ها و نهادها باید وظایفی را که برایشان مشخص شده انجام دهند؛ دستگاه‌ها باید برنامه‌های آتی خود را مشخص کنند تا در سال‌های آینده شاهد اقدامات مثبت آنها باشیم و شاخص‌های مربوط به خانواده و جمعیت مانند نرخ باروری، رشد جمعیت و سالمندی وضع بهتری پیدا کند. در غیر این صورت خسارت‌های جبران‌ناپذیری به کشور تحمیل خواهد شد.
دکتر محمد اسحاقی
معاون برنامه‌ریزی شورای انقلاب فرهنگی
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
علی برکه از رهبران حماس در گفتوگو با «جام‌جم»:
گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
