سفر فواد معصوم و لزوم شکل‌گیری محور صلح

وی در خلال این سفر 2 روزه علاوه بر دکتر روحانی همتای ایرانی خود با دیگر مسئولان بلندپایه کشورمان از جمله دکتر لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و از همه مهم‌تر با رهبر معظم انقلاب نیز دیدار کرد که همین تنوع دیدارها از اهمیتی ناشی می‌شود که جمهوری اسلامی ایران برای این سفر قائل است.

در همه این دیدارها درباره طیف مختلفی از مسائل مورد علاقه و همچنین دغدغه‌های مشترک گفت‌وگو شد که همین تنوع مسائل مورد گفت‌وگو ازتنوع و گستره موضوعاتی حکایت دارد که روابط و همکاری 2 کشور را در عرصه‌های مختلف شکل داده و منافع آنها را به یکدیگر پیوند زده است.

اکنون چه در عرصه روابط دوجانبه و چه منطقه‌ای و حتی بین‌المللی، حوزه‌ای را نمی‌توان پیدا کرد که در آن روابط و همکاری 2 کشور احساس نشود.

در عرصه روابط دوجانبه برخورداری از پیوندهای مذهبی و علایق فرهنگی موجب شده است سالانه 2 کشور پذیرای 3.5 میلیون نفر از اتباع 2 کشور به صورت گردشگر مذهبی باشند که این وضعیت استثنایی را در روابط میان ایران و عراق در بین دیگر کشورهای منطقه ایجاد کرده است.

در بعد اقتصادی روابط 2 جانبه نیزحجم مبادلات اقتصادی و تجاری 2 کشور بعد از سقوط رژیم صدام سیر شتابان به خود گرفت و در سال گذشته به 13 میلیارد دلار رسید و در نهایت عراق را به اولین شریک تجاری ایران تبدیل کرد البته هنوز زمینه‌ها و ظرفیت‌های استفاده نشده زیادی وجود دارد که با برنامه‌ریزی می‌توان این حجم و ارزش مبادلات را به بیش از 2 برابر کنونی رساند و بر همین اساس 2 کشور برای ارتقای حجم مبادلات به میزان 30 میلیارد دلار در سال هدف‌گذاری کرده‌اند.

تحقق این هدف از یکسو نیازمند برنامه‌ریزی دقیق است و به اصطلاح به ماهیت فنی و مدیریتی کار مربوط می‌شود و بخش دیگر آن نیازمند برقراری کامل ثبات و امنیت در این کشور است.

بر این اساس می‌توان گفت روابط و همکاری‌های امنیتی و دفاعی جاری میان 2 کشور علاوه بر کارکردهای دفاعی و امنیتی از کارکرد اقتصادی نیز برخوردار است و دفع کامل خطرات امنیتی که از ناحیه داعش و دیگر گروه‌های تکفیری متوجه عراق است می‌تواند بستر لازم را برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های بالقوه 2 کشور فراهم کند.

ظهور داعش با تمام خطرات و آثار منفی که برای عراقی‌ها و دیگر ملل منطقه و جهان به بار آورده حداقل این واقعیت را یک‌بار دیگر برای عموم عراقی‌ها بخصوص طیف‌های وابسته آشکار کرد که جمهوری اسلامی ایران تنها کشوری است که بدون هیچ چشمداشتی یا تعیین شروطی از برقراری ثبات و امنیت در این کشور حمایت می‌کند و در وضعیت اضطراری این کشور و دیگر دوستان و متحدان منطقه‌ای خود را تنها نگذاشته و در آینده نیز تنها نخواهد گذاشت.

بر همین اساس جمهوری اسلامی ایران در همان ابتدای ظهور خطر و تهدید داعش به درخواست دولت مرکزی عراق و حکومت اقلیم کردستان برای مقابله با خطر داعش پاسخ مثبت داد و ارائه بموقع کمک‌های دفاعی و مشاوره‌های نظامی و امنیتی موجب شد که به فاصله چند ماه موقعیت داعش از موضع هجومی به دفاعی تبدیل شود و خطری که در یک قدمی بغداد و اربیل قرار داشت حداقل فرسخ‌ها از این مناطق دور شود.

در مجموع می‌توان گفت آنچه به سفر فواد معصوم رئیس‌جمهور عراق و هیات همراه به ایران اهمیت می‌دهد علاوه بر نقش این سفر در پیشبرد بیش از پیش روابط و همکاری‌های دوجانبه و شتاب بخشیدن به آن فضای جدید حاکم بر منطقه است که عربستان در پوشش ائتلاف ساختگی به تجاوز نظامی به یمن اقدام کرده است و علاوه بر مردم غیرنظامی این کشور محور مقاومت را با چالش جدیدی روبه‌رو کرده است و در چنین وضعیتی سفر رئیس‌جمهور عراق به ایران می‌توان این دستاورد را نیز داشته باشد که 2 کشور، به همراه دیگر کشورهای صلح دوست منطقه و جهان ائتلاف صلح را در برابر ائتلاف جنگ عربستان تشکیل دهند و آن را به کمک یکدیگر به پیش ببرند.

طرح 4 ماده‌ای ایران از قابلیت تشکیل چنین ائتلافی برخوردار است و فعال کردن محور صلح می‌تواند با محور نوپای جدیدی نیز مقابله کند که تلاش می‌شود در کمپ دیوید بر پایه ایران‌هراسی شکل گیرد.

احمد کاظم‌زاده - تحلیلگر خاورمیانه