گلزنی با پاسپورت غیرایرانی

ادینهو که با نام کامل «ادینهو اوسیانو ادر» در فوتبال ایران شناخته می‌شود، با تیم فوتبال مس کرمان در سال 87 به شهرت رسید. او امروز با زدن 72 گل بهترین گلزن خارجی تاریخ لیگ فوتبال ایران است. ادینهو در حال حاضر صاحب 17 گل زده در یک فصل است و این توان را دارد که اولین آقای گل خارجی در تاریخ لیگ ایران باشد. به بهانه حضور موفق ادینهو نگاهی داریم به حضور سابقه گلزنی بازیکنان خارجی در فوتبال ایران. در این سال‌ها بازیکنان خارجی ناموفق زیاد داشتیم، اما بازیکنان خوب هم کم نبوده؛ بازیکنانی که هر از چند گاهی گل‌های حساس زیادی هم به ثمر رسانده‌اند.

اولین گل

ویلیام مک لوری، اولین گلزن خارجی در تاریخ لیگ ایران بود. او این گل را سال 56 و با پیراهن تیم فوتبال پرسپولیس برابر ذوب‌آهن به ثمر رساند. مک لوری در تیم آماتورهای لیورپول کارآموز بود و سپس به ایران آمد. او در بین یاران تیم مورد توجه قرار نگرفت و از ایران رفت. ویلی جوان و اسکاتلندی که بیست و یک ساله بود به کشور نیوزیلند رفت و در این کشور رشدی قابل ملاحظه پیدا کرد و در جام جهانی 1982 با پیراهن تیم ملی نیوزیلند برابر تیم‌های اسکاتلند، برزیل و شوروی سابق بازی کرد.

محبوب انگلیسی

آلن ویتل یک هفته بعد از ویلی به ایران آمد و در چند بازی ابتدایی با زدن گل‌هایی مورد توجه جامعه فوتبال ایران قرار گرفت و محبوب پرسپولیسی‌ها شد. سال بعد هم مورد توجه این تیم و سایر تیم‌های لیگ قرار گرفت و قرارداد خود را با تیم پرسپولیس تمدید کرد و با وقوع انقلاب اسلامی ایران، به کشور خود برگشت و فوتبال را تا سال 1983 ادامه داد. ویتل که سال 1972 از سوی مرحوم «سر الف رمزی» به تیم فوتبال انگلستان دعوت شده بود، برای تیم‌هایی چون لیتون اورینت و پورتموث بازی کرده و در حال حاضر عضو کلوب و سایت هواداران باشگاه اورتون انگلستان است.

گل‌های دهه 70

پس از پیروزی انقلاب تا مدت‌ها حضور بازیکنان خارجی در ایران متوقف شد تا این که سال 1368، دوبازیکن خارجی پا به فضای فوتبال ایران گذاشتند و فضا برای ورود دوباره خارجی‌ها در فوتبال ایران مهیا شد. این دو بازیکن خارجی به نام‌های سعید آگین سانیای نیجریه‌ای وآلن پیکاک انگلیسی به تیم‌های بانک تجارت تهران و پیام مشهد آمدند. این دونفر به علت ارتباطات حرفه‌ای و تجاری باشگاه به ایران آمدند و خیلی سابقه روشنی در فوتبال نداشتند.

آقای گل عراقی

در دهه 70 و از سال‌های میانی این دهه بازیکنان قابل و لایقی از کشورهای آسیای میانه و عراق وارد فوتبال ایران شده و گلزنی را به صورت حرفه‌ای آغاز کردند. لئون استپانیان، آراد نیگویان، رفعت قلی‌اف و... از این دسته بودند. موفق‌ترین آنها یک بازیکن گمنام از عراق بود که سال 1378 معجزه کرد. بازیکنی که در کشور عراق زیاد شناخته شده نبود، 15 گل برای تیم فوتبال صنعت نفت آبادان در 26 بازی این فصل به ثمر رساند البته این مرد عراقی یعنی «مهند مهدی النداوی» در سال‌های بعد حتی تا سال 82 که در فوتبال ایران بود در لیگ دسته 2 و دسته اول و لیگ برتر نتوانست به اندازه سال 78 گل بزند و در نهایت محو شد.

حرکت دوباره از برزیل

آدریانو آلوز در لیگ سال 1381 برای بازی در تیم دسته اولی شهاب زنجان به ایران آمد و گل‌های بسیار او باعث شد مورد توجه باشگاه استقلال اهواز قرار گیرد. او نزدیک به 9 سال در فوتبال ایران بازی کرد و در این مدت 47 گل در لیگ ایران برای تیم‌های مختلفی که در آن بازی می‌کرد به ثمر رساند. آلوز اولین گلزن فوتبال ایران بود که از مرز ثبت 30 گل برای تیم‌هایش در لیگ ایران به ثمر رساند.

اولین گلزن داربی

بیست و پنجم مهر 82 تیم‌های استقلال و پرسپولیس در حضور 100 هزار تماشاگر به مصاف هم رفتند؛ روزی که استقلال 2 بر یک پرسپولیس را شکست داد و تنها گل تیم فوتبال پرسپولیس را عیسی ترائوره به ثمر رساند. عیسی از کشور مالی به تیم فوتبال پرسپولیس آمده بود و به عنوان اولین گلزن خارجی در تاریخ شهرآورد سنتی پایتخت مطرح شد، بعد‌ها بازیکنان خارجی دیگری در شهر آورد ایران گل زدند که در این زمینه یک بازیکن دو ملیتی حرکتی معجزه‌وار کرد. ایمون زائد، پاییز 1390 به ایران آمد. کمتر کسی باور داشت یک بازیکن ایرلندی ـ لیبیایی بدون سابقه ملی، در فوتبال پرسپولیس ناکام نیمه سال 90 مثمرثمر باشد، اما این اتفاق عملی شد و ایمون زائد عملا به موفق‌ترین گلزن خارجی پرسپولیس در لیگ ایران تبدیل شد. او در دربی دوازدهم بهمن 90 سه گل در شرایطی زد که تیم پرسپولیس 2 بر صفر از حریف آبی‌پوش عقب مانده بود. مرد محبوب سرخ‌ها، بعد از 38 سال که از هت تریک همایون بهزادی در شهرآورد سال 52 گذشته بود این معجزه را تکرار کرد.در دیداری که بسیاری از ستارگان بزرگ و گلزن فوتبال ایران کمتر از سه گل زده‌اند، ایمون زائد در 10 دقیقه سه گل به ثمر رساند و در تاریخ فوتبال ایران نام و اثری ماندگار از خود خلق کرد.

تکرار توسط اولروم

سال 1385 دنی اولروم در 30 بازی فصل، 17 گل برای تیم ابومسلم زد تا برای دومین بار بعد از مهند مهدی عراقی یک آقای گل خارجی در لیگ ایران شود. او به طور مشترک با مهدی رجب‌زاده آقای گل لیگ ایران شد. اولروم که با پاسارگاد دسته اولی در فوتبال ما معروف شده بود اهل نیجریه بود و مثل مهند مهدی هیچ وقت نتوانست بیش از پنج گل در فصل‌های دیگر بزند.

نابغه بی‌اخلاق

ابراهیم توره در چهار فصل حضورش در لیگ ایران موفق به ثبت 60 گل شد که از حیث میانگین، بهترین آمار ثبت شده در فوتبال ایران بین خارجی‌ها بود، او بی‌اخلاق بود و به خواست و نظر برخی آدم‌ها در تصمیم‌های ورزشی او در زمینه خارج از میدان متاسفانه تعهد داشت، تصویر سه اخطاره شدن او با پیراهن پرسپولیس در بازی برابر تیم داماش را سال 87 به یاد دارید، قرار بود او سال بعد به سپاهان برود و بازیکن تیمی شود که قلعه‌نویی قرار بود در ابتدای سال 88 به این تیم برود. قلعه‌نویی هم در سال 87 مربی استقلال بود و پرسپولیس در بازی بعدی که توره خودش را برای حضور در آن محروم کرد، با استقلال بازی داشت. مطبوعات قبل از این بازی حتی هشدار اتفاق احتمالی مورد نظر را دادند، اما در فوتبال بی‌در و پیکر ما هیچ کس برای این مهم‌ترین امور اهمیتی قائل نبود چنان که در سال 83 گفتند بازیکن مدافع تیم مازندرانی برابر تیم تهرانی سوتی می‌دهد و داد و در سال 86 هم در فینال جام حذفی گفته شد تیم تهرانی فینال قرار است از دو ، سه بازیکن تیم شمالی سرویس بگیرد.

مردان برتر

عماد محمد رضای عراقی با حضور در تیم‌های فولاد و سپاهان 70 گل زد و بهترین گلزن خارجی فوتبال ما قبل از ادینهو بود که سال 88 با 19 گل زده آقای گل مسابقات لیگ شد، در سال‌های 88 و 89 توره دو بار متوالی 19 گل در لیگ زد تا در کورس بهترین‌ها بماند. در سال 89 ادینهو با 22 گل زده مرد دوم بعد از رضا نوروزی 24 گله و آقای گل لیگ بود. در سال 90 فونیکه سی با 20 گل بعد از کریم انصاری‌فر 21 گله دوم شد و امروز ادینهو با 72 گل، عمادرضا با 70 گل، ابراهیم توره با 60 گل، ایگور کاسترو با 32 گل، اوسیانو پریرا با 28 گل و... در رده‌های بعدی قرار دارند.

مهدی حدادپور / جام‌جم