شاخص‌های ‌انتخاب ‌بهترین ‌دانشگاه‌های ‌دنیا

درحقیقت دانشگاه‌های نمونه جهان براساس رتبه‌بندی‌هایی که از سوی موسسات مختلف انجام می‌شود، انتخاب می‌شوند. این رتبه‌بندی‌ها بر اساس پارامترهای مختلفی انجام می‌شود.

موسسه کی‌و‌اس (QS) هر سال فهرستی از 200 دانشگاه برتر دنیا منتشر می‌کند و بر اساس این رتبه‌بندی در سال تحصیلی 2015 ـ 2014، دانشگاه‌های ام‌آی‌تی، کالج امپریال لندن، کمبریج و هاروارد ـ ثروتمندترین دانشگاه دنیا ـ به ترتیب در مقام‌های یک تا چهار قرار گرفته‌اند. دانشگاه ام‌آی‌تی آمریکا سه سال پی‌در‌پی در مقام نخست رتبه‌بندی این موسسه قرار گرفته است. از طرفی دانشگاه‌های آکسفورد و لندن هردو در جایگاه پنجم هستند. به این فهرست که خوب بنگرید متوجه می‌شوید سه دانشگاه از انگلیس و 11‌دانشگاه از آمریکا در میان 20 دانشگاه برتر دنیا قرار دارند. گرچه برخی از کارشناسان در خصوص صحت و درستی این رتبه‌بندی تردید دارند، اما نمی‌توان عملکرد خوب و موثر این دانشگاه‌ها را نادیده گرفت.

در واقع این دانشگاه‌ها بنابر اعتقاد مدیر پذیرش دانشگاه آکسفورد، نسبت به گزینش تک‌تک افراد از کارکنان گرفته تا استادان و دانشجویان دقت عمل زیادی به خرج می‌دهند. رتبه‌های دانشگاه‌ها به برند آنها شده و این دانشگاه‌ها با کسب شهرت می‌توانند دانشجویان شایسته، استادان برتر و سرمایه کافی برای تحقیقات خود جذب کنند.

اما یک دانشگاه چگونه می‌تواند به جایگاه برتر صعود کند و چه چیزی واقعا توانسته دانشگاه‌های برتر را در جایگاه برتر حفظ کند. موسسه «کیو اس» برای رتبه‌بندی دانشگاه‌ها، چند پارامتر درنظر گرفته است که مهم‌ترین آن مربوط به اعتبار علمی است که از کل امتیاز 40 درصد را به خود اختصاص می‌دهد. این اعتبار بر اساس نظرسنجی و بررسی آکادمیک دانشگاه‌ها صورت می‌گیرد. آنها با تحقیق و بررسی عقاید و نظرات 60 هزار دانشگاهی از سراسر دنیا در خصوص شایستگی و کارآمدی دانشگاه‌های مختلف دنیا در تربیت متخصصان علوم مختلف و عملکردشان به رتبه‌بندی دانشگاه‌ها می‌پردازند.

بنابرگفته مدیرعامل موسسه رتبه‌بندی «کیو اس» دانشگاه‌هایی که نام و اعتباری قدرتمند دارند، احتمال دارد نسبت به دانشگاه‌های دیگر عملکرد بهتری داشته باشند.

مهم‌ترین پارامترهای دیگر نسبت هیات علمی به دانشجو و میانگین استناد به مقاله‌های پژوهشی هیات علمی است، در واقع میزان تاثیر پژوهش‌های دانشگاه و تعداد کارهای تحقیقی استادان و دانشجویان دانشگاه مورد توجه قرار می‌گیرد.

از پارامترهای دیگر این رتبه‌بندی می‌توان به اعتبار کارفرما (10 درصد) که برمبنای استخدام دانش‌آموختگان آن دانشگاه صورت می‌گیرد، اشاره کرد.

برندهای بزرگ

سه عامل اعتبار و شهرت علمی، تحقیقات و هیات علمی دانشگاه‌ها در مورد اغلب رتبه‌بندی‌ها به کار برده می‌شود. همچنین پارامترهای دیگری از جمله نسبت دانشجویان و هیات علمی بین‌المللی به داخلی وجود دارد که مقدار تنوع دانشجویان و هیات علمی دانشگاه مورد نظر است. این شاخص‌ها در کنار هم الگویی برای معرفی دانشگاه‌های موفق و برتر دنیا به دست داده و نشان می‌دهند که دانشگاه‌های بزرگ و معتبر که دارای دپارتمان‌های قدرتمند در زمینه علوم مختلف هستند و حجم بالایی از تحقیق و پژوهش و همکاری‌های بین‌المللی دارند به احتمال زیاد می‌توانند گوی سبقت را از دیگر دانشگاه‌ها بربایند و در جایگاه بهترین‌ها قرار بگیرند. اما در اکثر شاخص‌های موسسات رتبه‌بندی دانشگاه‌ها توجهی به کیفیت تدریس یا توانایی دانشجویان نشده است. بنا به گفته مدیر عامل موسسه رتبه‌بندی «کیو اس» بررسی دانشگاه‌ها بر اساس جزئیات عملکردشان بسیار کند پیش خواهد رفت و آنها به کلیات عملکرد دانشگاه‌ها توجه می‌کنند و البته مسلما چنین فهرست‌هایی در خصوص رتبه‌بندی دانشگاه نقاط ضعف و قوتی دارند.

از طرفی «رتبه‌بندی آموزش عالی تایمز» در خصوص معرفی 200 دانشگاه برتر دنیا پارامترهای دیگری نیز در نظر می‌گیرد و نگاه جزئی‌تری به این دانشگاه‌ها دارد. آنها درآمد دانشگاه (750 هزار دلار در سال) و نسبت دانشجو به استاد (12 به 1) و درآمد حاصل از پژوهش‌های سالانه (230 هزار دلار) را در نظر می‌گیرند. در ضمن باید یک پنجم استادان و دانشجویان بین‌المللی باشند.

موسسه رتبه‌بندی تایمز معتقد است یک دانشگاه زمانی می‌تواند ادعایی داشته باشد که بتواند با داشتن پول کافی، استادان برجسته و تسهیلات لازم برای تربیت متخصص و پژوهش جذب کند. اما تایمز دانشگاه‌هایی را که غیرتحقیقی هستند به حساب نمی‌آورد.

موسسه‌های دیگر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها

موسسات دیگری در زمینه رتبه‌بندی دانشگاه‌ها فعال هستند. موسساتی چون «اس جی تی یو» ـ از سوی دانشگاه شانگهای جیا تانگ ـ که دانشگاه‌ها را براساس تعداد مقالات در حوزه علوم طبیعی رتبه‌بندی می‌کند، «وبومتریک» توسط آزمایشگاه سایبرمتریک و براساس اطلاعات مبتنی بر وب به رتبه‌بندی دانشگاه‌ها می‌پردازد.

«فاکتور جی» که تعداد پیوندهای وب‌سایت یک دانشگاه را در میان وب‌سایت‌های دیگر دانشگاه‌ها محاسبه می‌کند. در حقیقت میزان محبوبیت و اهمیت وب‌سایت یک دانشگاه خاص را در میان وب‌سایت‌های دانشگاه‌های دیگر نشان می‌دهد.‌ «رتبه‌بندی حرفه‌ای دانشگاه‌های دنیا» براساس کارایی هر دانشگاه در اصول حرفه‌ای است و براساس تعداد تربیت مدیران اجرایی ارشد دانشگاه‌ها که مشغول کار هستند، محاسبه می‌شود. این رتبه‌بندی می‌تواند مکمل رتبه‌بندی آموزشی دانشگاه‌های دنیا باشد، زیرا قابلیت دانشگاه‌ها را در زمینه آموزشی و سودآوری اقتصادی نشان می‌دهد.

«رتبه‌بندی عملکرد مقالات علمی» که بر اساس سه معیار مقالات علمی (بهره‌وری تحقیقات، میزان تاثیر‌گذاری تحقیقات و برتری آنها) است.

اثر رتبه‌بندی دانشگاه‌ها

رتبه‌بندی دانشگاه‌ها تاثیر سودمندی روی آنها گذاشته است و مدیرعامل موسسه «کیو اس» معتقد است که این روند دانشگاه‌ها را وادار به بررسی دقیق‌تر خود و این‌که در مقایسه با رقبایشان چگونه دیده می‌شوند، کرده است. در حقیقت این رتبه‌بندی‌ها نتایجی غیرقابل پیش‌بینی‌داشته‌اند. درواقع دانشگاه‌ها برای این‌که در رده بهترین‌ها قرار بگیرند بهبود عملکردشان را در دستور کار خود قرار داده‌اند.

topuniversities / مترجم: نادیا زکالوند