گراس «طبل حلبی» مرگ را نواخت

( بخشی از شعر گونتر گراس)‌

گونتر گراس، نویسنده برنده جایزه نوبل ادبیات در سال 1999 و یکی از معدود نویسندگان کلاسیک جهان روز گذشته درگذشت. این خبر را ناشر آثار گراس اعلام کرد و گفت: این نویسنده آلمانی در 87 سالگی در بیمارستانی در شهر لوبک از دنیا رفته است.

به گزارش جام‌جم، گونتر ویلهلم گراس، رمان‌نویس، شاعر، نمایشنامه‌نویس، تصویرگر، مجسمه‌ساز و نقاش آلمانی در سال 1959 با نگارش رمان «طبل حلبی» که به 24 زبان ترجمه شده است به شهرت رسید.

او در سال 2006 با نوشتن رمان جنجال‌برانگیز «پوست کندن پیاز» اعتراف کرد در هنگام جنگ جهانی دوم، عضو ارتش نازی بوده است. این اعتراف هولناک در شرایطی صورت گرفت که همگان از گراس چهره‌ای ضدفاشیستی سراغ داشتند و تصور نمی‌کردند سن او به عضویت در ارتش نازی قد بدهد.

کارهای گونتر گراس جنبه‌های قوی سیاسی دارد و خود او نیز فعال سیاسی و در گذشته، عضو حزب سوسیال‌دموکرات آلمان بوده ‌است. او سال ۱۹۸۲ رسما به عضویت این حزب درآمد. ده سال عضو آن بود و سرانجام از حزب استعفا داد. البته او تا پایان عمر هنوز هم طرفدار این حزب بود. او همچنین مانند هاینریش بل دیگر نویسنده نامدار آلمانی از قبول نشان صلیب خدمت از دست رئیس‌جمهور آلمان سر باز زد.

در سال‌های اخیر مواضع گراس درباره مسائل مختلف سیاسی حاشیه‌ساز شده بود. گراس در سال‌های اخیر بارها و بارها صحبت‌هایی بر علیه سیاست‌های غاصبانه رژیم اشغالگر قدس ایراد کرد و به صورت ضمنی به حمایت از برنامه هسته‌ای ایران پرداخت. ۱۶ فروردین ۱۳۹۱ در شرایط اوجگیری دوباره التهابات بر سر برنامه هسته‌ای ایران و باز سایه انداختن جغد جنگ بر سر ایرانیان، شعر منثوری از گونتر گراس با عنوان «آنچه باید گفته شود» در روزنامه آلمانی زود دویچه تسایتونگ، نیویورک‌تایمز و روزنامه ایتالیایی لارپوبلیکا منتشر شد که جنجال‌های فراوانی را میان اصحاب رسانه و سیاست برانگیخت. او در این شعر با اشاره به بمب‌های هسته‌ای اعلام‌ نشده تل‌آویو، آنها را تهدیدی برای صلح جهانی خوانده است. او همچنین با کنایه‌ای طنزگونه به این‌که آلمان قرار است یک زیردریایی جدید به اسرائیل بدهد، نوشته است که این زیردریایی «باید همه کلاهک‌های نابودکننده را به‌جایی هدایت کند که وجود یک بمب اتمی در آن ثابت نشده است.»

او در این شعر به صراحت از اسرائیل غاصب نام می‌برد و با انتقاد از «حمله پیشگیرانه» می‌گوید که اسرائیل به‌عنوان یک قدرت اتمی، صلح جهانی را که خود متزلزل است، به‌خطر انداخته است. گراس از این حق ناروا انتقاد می‌کند که ملتی (ایرانی‌ها) قرار است بمباران شوند، فقط با این حدس و گمان که رهبران آن به‌دنبال ساختن بمب اتمی هستند. گراس این را همدستی در جنایتی می‌داند که غیرقابل بخشش است. می‌داند و معتقد است ادامه این سیاست ریاکاری غرب است. گراس همچنین در مجموعه شعر خود، «فانی»، جاسوس هسته‌ای اسرائیل را یک قهرمان خواند.البته این اشعار و اظهارات گراس، خشم مقامات رژیم صهیونیستی را برانگیخت. امانوئل ناهشون، سفیر وقت رژیم صهیونیستی در برلین، شعر گراس را «تحریکات ضدیهودی که قدمت یک قرن دارند» خواند. دیتر گراومن، مدیر مرکز یهودیان آلمان هم در اظهارنظری شعر گراس را «جزوه نفرت» نامید.

گونتر گراس در ۱۹۲۷ در گدانسک لهستان، از پدری پروتستان و مادری کاتولیک زاده شد. او سال 1948ـ1947 در دوسلدورف یک دوره کارآموزی را در کارگاه سنگ‌تراشی به پایان رساند و سپس در آکادمی هنر دوسلدورف تا پایان سال ۱۹۵۲ به تحصیل در رشته پیکرتراشی و قلم‌سیاه پرداخت. سال‌های 1956ـ1953 در دانشکده هنرهای تجسمی در برلین ادامه تحصیل داد. پس از اتمام تحصیلات به پاریس رفت و تا سال ۱۹۵۹ در آنجا اقامت کرد. سال ۱۹۶۰ مجددا به برلین بازگشت و تا سال ۱۹۷۲ آنجا سکونت کرد. گونتر گراس در سال ۲۰۱۳ از سوی مجله سیسرو به عنوان روشنفکر شماره یک آلمانی‌زبان شناخته شد.

طبل حلبی (۱۹۵۹)، موش و گربه (۱۹۵۹)، سال‌های سگی (۱۹۶۳)، مجموعه اشعار (۱۹۷۱)، از دفتر خاطرات یک حلزون (۱۹۷۲)، کفچه ماهی (سفره ماهی) (۱۹۷۷)، ماده‌موش‌/‌ دنباله طبل حلبی (۱۹۸۶)، قرن من (۱۹۹۹)، بر گام خرچنگ (۲۰۰۲)، آخرین رقص (۲۰۰۳)، داستان‌های هانس کریستیان آندرسن از دیدگاه گونتر گراس (۲۰۰۵)، و پوست کندن پیاز (۲۰۰۷) آثار این نویسنده است.