بازندگان 29 اسفند در انتظار تکرار تاریخ

روز 29 اسفند 1329 که نفت ایران ملی شد و تحت سلسله جدال‌های حقوقی بین‌المللی نفوذ لندن در صنعت نفت ایران کاهش یافت، کم نبودند کشورهای تولیدکننده دیگری که با استناد به تلاش‌های ایران برای در اختیار گرفتن استقلال صنعت نفت، در مسیر استقلال نفتی از شرکت‌های وابسته به قدرت‌های اروپایی کوشیدند و این روند تا قطع کامل نفوذ کنسرسیوم نفتی وابسته به کشورهای اروپایی ادامه یافت و الگویی شد برای برخی دیگر از کشورهای منطقه که تا پیش از ملی شدن صنعت نفت ایران در توان خود نمی‌دیدند مالکیت چاه‌های نفت خود را در دست بگیرند.

بیش از شش دهه پس از این تجربه تاریخی که البته برای واکاوی ابعاد آن باید به گذشته‌ای دورتر مربوط به قرارداد نفت دارسی و داستان مذاکرات ایران و انگلیس در دوره رضاشاه بازگشت، اکنون بار دیگر تهران درگیر مذاکراتی فشرده در حوزه انرژی است و این بار، نه نفت، که انرژی هسته‌ای و به‌رسمیت شناختن حقوق کشورمان در این حوزه، دستمایه دور دیگری از کشاکش‌های بین‌المللی قرار گرفته است.

فارغ از نتیجه این مذاکرات و این‌که سرانجام گفت‌وگوهای در حال انجام به توافقی نهایی خواهد انجامید یا نه، آنچه قابل‌تامل است، تکرار تاریخ در زمینه رویارویی حقوقی ایران و کشورهای قدرتمند بر سر حق در اختیار داشتن منابع انرژی است.

اگر روزی نفت عزیزکرده بازار انرژی بود، امروز نوبت به انرژی هسته‌ای رسیده و هنوز مدعیان کدخدایی جهان به‌دنبال در اختیار داشتن همه منابع انرژی برای استفاده از آن برای امتیازگیری و تحت فشار قرار دادن دیگر کشورها هستند.

با وجود این، یک بار دیگر، این ایران است که بدون توسل به درگیری و جنگ‌های نیابتی و تنها با استفاده از حقوق بین‌المللی در حال تبدیل شدن به الگویی برای حفظ حقوق هسته‌ای است. چنین است که امضای توافق خوب که بتواند ضامن حقوق هسته‌ای کشورمان باشد، یک بار دیگر ایران را پیروز میدانی خواهد کرد که 64 سال قبل دولت محمد مصدق توانسته بود فاتح آن باشد؛ فتحی تاریخی که استقلال کشور در حوزه انرژی را تضمین کرده و دیپلمات‌های ایرانی همچنان از حقوق کشورمان در این حوزه صیانت می‌کنند.

مصطفی انتظاری‌هروی ‌- گروه سیاسی