چرا باشگاه می‌خرند؟

البته شکل خرید و فروش باشگاه‌ها با گذشته تفاوت زیادی نکرده و اگرچه سرمایه‌گذاری به نسبت همان یک میلیون دلار انجام می‌شود، اما بازگشت این سرمایه با مشکل مواجه است. با وجود حق پخش تلویزیونی و تبلیغات گسترده‌ای که اکنون در مقایسه با حدود 20 سال پیش وجود دارد، باز هم باشگاه‌های مطرح لیگ برتر برای افزایش درآمدها و بازگشت پول‌هایشان، با مشکل مواجه هستند. طبق آخرین گزارش اقتصادی مجله Review of Football Finance فقط نیمی از باشگاه‌های لیگ برتر انگلیس در فصل گذشته توانستند سوددهی مناسبی داشته باشند. برای 20 تیم لیگ برتری سودی که به‌دست آوردند فقط به اندازه 4 درصد از سهامشان بود که اگر به آن قیمت بازیکنان را اضافه کنیم، ضرر مالی بزرگی برایشان رقم می‌خورد. این وضع نشان می‌دهد که اگر قرار باشد باشگاه‌های سرشناس انگلیسی به‌وسیله درآمدهای خودشان اداره شوند، متضرر می‌شوند. بنابراین بیشتر آنها توسط یک تاجر و سرمایه‌دار موفق اداره می‌شود که پول مدیریت و مالکیت باشگاه را از طریق دیگری در زندگی‌اش به‌دست می‌آورد. با این حال با وجود مشکلاتی که بر سر راه بازگشت سرمایه و سوددهی باشگاه فوتبال وجود دارد، چرا مردم تمایل دارند باشگاه بخرند.

قلب بالاتر از مغز

یکی از دلایل اصلی آن این است که بسیاری از این تاجران نمی‌دانند با پولشان چه کار کنند. برای مثال مایک اشلی که با 200 میلیون پوند نیوکاسل را خرید، برایش اهمیتی ندارد که آیا این پول بر می‌گردد یا نه. سیمون جردن در زندگینامه خودش از این‌که چگونه باشگاهداری فوتبال می‌تواند به یک اشتباه فاجعه بار بدل شود، می‌نویسد. او که در روزهای ابتدایی انقلاب گوشی‌های تلفن همراه، 75میلیون پوند پول به جیب زد، در سال 2000 باشگاه کریستال پالاس لندن را خرید تا در سی‌ودو سالگی جوان‌ترین مالک باشگاه در انگلیس لقب بگیرد. خیلی‌ها مانع این کار شدند اما او از کودکی طرفدار این تیم بود اما پس از ده سال نه کریستال پالاس جایی در لیگ برتر داشت و نه سیمون اوضاع و احوال روحی مناسبی داشت. بسیاری از مالکان باشگاه‌ها یک هوادار ساده تیمشان بوده‌اند یا تمایل داشتند در شهرشان نام‌آور باشند. اگرچه در دنیای تجارت مغز جای قلب هم کار می‌کند اما این مساله اگر وارد دنیای فوتبال شود، می‌تواند برعکس باشد.

برند بودن

اما برای آن دسته از تاجران خارجی که هیچ پیوند احساساتی با باشگاهی ندارند و آن را می‌خرند، هیچ توضیحی وجود ندارد! گزارش‌ها می‌گویند رومن آبراموویچ روس از سال 2003 که چلسی را خریده، تاکنون یک میلیارد پوند هزینه کرده است. چنین هزینه‌ای برای شیخ منصور اماراتی، مالک باشگاه منچسترسیتی با سرعت بیشتری صورت گرفته و او از سال 2008 این مبلغ را برای تیمش هزینه کرده است. بخش عمده‌ای از پولی که این سال‌ها وارد فوتبال شده، از خاورمیانه بوده است. به گزارش مجله Deloitte از 20 باشگاه بزرگ دنیا، اسپانسر هفت باشگاه شرکت‌های هواپیمایی خاورمیانه هستند که شامل بارسلونا، رئال مادرید، پاری‌سن‌ژرمن، آرسنال، میلان و منچسترسیتی می‌شود. بحرین، قطر و امارات کشورهای کوچک خلیج‌فارس هستند که با وجود کوچکی، ثروت زیادی دارند و در دنیا به دنبال جاه‌طلبی هستند. پس چه چیزی بهتر از فوتبال که با آن می‌توانند برندهای خود را گسترش دهند. البته آنها در رقابت با یکدیگر هم هستند. خیلی از این سرمایه‌گذاری به جغرافیای سیاسی کشورها مربوط می‌شود و از سوی دولت‌شان مورد حمایت است. اگر بخواهیم ذخایر سوختی قطر را در نظر بگیریم، این کشور ثروتمندترین کشور جهان خواهد بود اما نه علاقه‌ای به فوتبال در این کشور است و نه تاریخی در آن دارد با این حال با استفاده از فوتبال و گرفتن میزبانی جام‌جهانی توانسته خودش را روی نقشه جهان نشان دهد و امنیت بیشتری برای خودش خریداری کند. برند بودن یا شناخته شدن می‌تواند دلیل دیگری باشد برای سرمایه‌گذاری در فوتبال و حالا بیشتر می‌توانیم درک کنیم که چرا رومن آبراموویچ در سال 2003 چلسی را خرید. او در آن سال اگرچه پول زیادی خرج کرد اما در تمام دنیا شناخته شد.

تولید پول و شکستن قیمت‌ها

درآمد باشگاه‌های انگلیسی در مجموع از سه روش است: 1 ـ حق پخش تلویزیونی 2 ـ فعالیت‌های تبلیغاتی و 3 ـ بلیت فروشی. با این حال بخش عمده‌ای از این باشگاه‌ها سوددهی مناسبی ندارند. در سال 2006 خانواده گلیزرها منچستریونایتد را خریدند و در شهرت و اعتبار این باشگاه که درآمدزایی مناسبی داشت، خودشان را غوطه‌ور کردند و این شانس را داشتند تا پول بیشتری از آن بدست بیاورند. با این حال بخش عمده‌ای از پول خرید باشگاه توسط خود باشگاه تامین شد. آرسنال حدود 120 میلیون پوند ذخیره مالی دارد که این بیش از همه به سود «استن کرونک» آمریکایی است که حدود 63 درصد سهام باشگاه را در اختیار دارد و با افزایش ذخیره مالی باشگاه او سود بیشتری می‌برد. ضمن این‌که افزایش ارزش سهام او فقط از راه فوتبال و افزایش ذخیره مالی باشگاه، ایجاد نمی‌شود. چندی پیش یکی از شرکت‌های خاورمیانه تمایل داشت با 1.5 میلیارد دلار آرسنال را خریداری کند که به این ترتیب سهم کرونک بیش از 400 میلیون پوند خواهد بود. به این ترتیب رشد سود باشگاه، ارزش باشگاه را هم بالا می‌برد. در سال‌های اخیر درآمدهای تبلیغاتی لیگ برتر انگلیس به سرعت افزایش پیدا کرده است. به همین دلیل باشگاه‌های این لیگ برای افزایش محبوبیت جهانی شان وارد رقابت شده‌اند. اسپانسرها هم که از هر روشی برای تبلیغات‌شان استفاده می‌کنند و نقاط مختلف پیراهن و ورزشگاه و... از تبلیغات آنها در امان نمانده است. با این حال ناکارآمدی باشگاه‌های انگلیسی در سوددهی به دلیل افزایش دستمزدها طی فصل‌های اخیر بوده است. در فصل گذشته نسبت دستمزد بازیکنان به سود باشگاه حدود 70 درصد بود، این در شرایطی است که در مقایسه با 20 سال گذشته دستمزدها 80 درصد بیشتر شده است.

بی.‌بی.‌سی ورلد / ترجمه: عرفان خماند