ضرورت کاهش 10 درصدی صادرات اوپک

برخی ناظران، شرایط به وجود آمده درخصوص کاهش قیمت نفت را تحت تاثیر مسائل سیاسی ارزیابی می‌کنند. مثلا گفته می‌شود این کاهش قیمت برای تحت‌فشار قرار دادن ایران و روسیه است.

تحولات قیمت نفت لزوما ارتباطی به مسائل سیاسی روز ندارد و ممکن است مسائل سیاسی فقط در آن تاثیرگذار باشد، اما این‌که عرضه و تقاضای نفت به دلیل مسائل سیاسی روز یک کشور به هم بریزد، من فکر می‌کنم یک توهم توطئه است که در نظام فکری ما وجود دارد.

یعنی اصلا هدف سیاسی برای تحت تاثیر قرار دادن ایران در مذاکرات 1+5 یا حتی روسیه از طریق قیمت نفت وجود ندارد؟

تحت تاثیر قرار دادن از طرف چه کسانی؟

از طرف کشورهای غربی.

همه کشورهای غربی با هم یکصدا نیستند و به همین دلیل نباید آنها را با هم در یک موضوع جمع بست. توهم توطئه که می‌گویم به همین معناست. یعنی شما در این چارچوب همه کشورهای غربی را یکصدا می‌بینید، در صورتی که انگلیس و فرانسه و کشورهای دیگر، لزوما در مورد مسائل مختلف یک نظر نیستند.

واقعیت این است که پایین آوردن قیمت نفت ربطی به کشورهای غربی ندارد و این شرکت‌های آمریکایی و اروپایی هستند که نفت را خرید و فروش می‌کنند و این شرکت‌ها نیز به دستور دولت آمریکا عمل نمی‌کنند و خود هر سیاستی را که در نظر دارند، انجام می‌دهند.

اما چون در کشور خودمان نفت در دست دولت است، تصور می‌کنیم نفت در کشورهایی مانند انگلیس و آمریکا هم در دست دولت است. حال آن‌که نفت در انگلیس و آمریکا دست دولت‌ها نیست، بلکه در دست شرکت‌هاست.

ایران برای مانور صحیح در اجلاس پیش روی اوپک باید چه سیاستی را در پیش بگیرد؟

واقعیت موجود این است که اگر اوپک بخواهد از کاهش قیمت نفت جلوگیری کند و قصد داشته باشد قیمت را به سمت بالا هدایت کند باید تولید خودش را کاهش دهد. تولیدکنندگان اصلی اوپک هم که عربستان‌سعودی و امارات و کویت هستند، الان علاقه‌ای به این کار ندارند، اما راهی که پیش پای ایران است شامل برنامه‌هایی است که باید در اوپک پیاده کند تا صادرات همه کشورها 10 درصد کاهش یابد. به دلیل این‌که این صادرات است که به عرضه جهانی نفت اضافه می‌کند، نه تولید؛ بنابراین نباید برکاهش تولید تمرکز کرد بلکه باید به کاهش صادرات پرداخت و روی آن حرف زد. اگر این جریان تحقق پیدا کند، حدود 2.5 میلیون بشکه نفت از بازار خارج خواهد شد و اگر 2.5 میلیون بشکه از بازار خارج شود، قیمت‌ها روند صعودی پیدا خواهد کرد.

پس مهم‌ترین نقش ایران ایجاد هماهنگی است.

بله. ایران باید با عربستان هماهنگی‌های لازم را انجام دهد و ملاقات وزرای نفت دو کشور که ظاهرا برای امروز ـ روز قبل از اجلاس ـ برنامه‌ریزی شده، در این زمینه بسیار موثر است. اما اگر این هماهنگی به نتیجه‌ای منجر نشود و اوپک سطح فعلی تولید و صادراتش را حفظ کند قیمت‌های جهانی نفت در همین حدود باقی خواهد ماند و حتی ممکن است پایین‌تر هم بیاید.

برآیند دور اخیر مذاکرات ایران و1+5 براجلاس اوپک چیست؟

اگر این مذاکرات به نتیجه می‌رسید یک سونامی راه می‌افتاد که در اجلاس اوپک هم تاثیر می‌گذاشت و احتمالا با تقویت نقش ایران قیمت جهانی نفت را بالا می‌برد اما اکنون و در شرایط فعلی هیچ تاثیری را از این جهت شاهد نخواهیم بود.

وزارت نفت زمانی که قیمت‌ نفت شروع به کاهش کرد اعلام کرد که این کاهش در بودجه کشور تاثیری نخواهد داشت، اما اکنون آرام‌آرام به فکر افتاده است. در این‌باره چه می‌گویید؟

اعلام وزارت نفت درست است. کاهش اخیر قیمت نفت تاثیر چندانی در بودجه سال 93 ندارد. به این دلیل که در سال 93 ما هفت ماه نفت را با قیمت بالای صد دلار فروخته‌ایم و حالا چهار تا پنج ماه سال هم زیر صد دلار می‌فروشیم. در نتیجه اثری که روی ما می‌گذارد حدود یک میلیارد تا یک میلیارد و 500 میلیون دلار است و این رقم در بودجه 93 تاثیر عمده نخواهد گذاشت، اما اگر در درازمدت یعنی سال 94 قیمت نفت همچنان پایین بماند ما 30 درصد کاهش درآمد نفتی خواهیم داشت که شرایط کمی مشکل خواهد شد. در این صورت باید نگران کاهش قیمت نفت باشیم و دولت باید روی تخفیف اثرات آن بر اقتصاد برنامه‌ریزی کند.

چندی پیش سخنگوی دولت اعلام کرد دولت قصد دارد بودجه سال 94 را با نفت 70 دلار ببندد. به نظر شما آیا این موضوع عملی است؟

به نظر من این یک سیاست معقول است. اگر حساب کنیم که در پنج سال گذشته متوسط قیمت نفت سبد اوپک حدود صد دلار بوده، رقم 70 دلار، رقم محتاطانه‌ای است که می‌شود از آن استفاده کرد.

محمدحسین علی‌اکبری ‌/‌ گروه اقتصاد