خارپشت و تشی، 2 موجود کاملا متفاوت

در این قبیل مواقع اولین حدس معمولا تیغ خارپشت است، اما نکته اینجاست خارپشت‌هایی که در کشور ما زندگی می‌کنند، جثه‌ای کوچک دارند؛ در حالی که طول این خارها اغلب بین 18 تا 35 سانتی‌متر است. حال این پرسش مطرح می‌شود که پس خارها متعلق به چه حیوانی است؟ پاسخ: حیوانی به نام تشی است.

بزرگ‌ترین جونده ایران

تشی، بزرگ‌ترین جونده ایران است که وجه تمایزش همان خارهای روی بدن است. خارهای ناحیه گردن و شانه تشی‌ها نازک و بلند است و زمانی که آنها را سیخ می‌کنند، جثه‌شان بزرگ‌تر شده و از دور کاملا متفاوت به نظر می‌رسند.

تشی در حین دفاع خارهایش را سیخ کرده و خود را از پشت به حیوان مهاجم می‌کوبد یا با توقف ناگهانی باعث برخورد و تصادم دردناک مهاجم با خارهایش می‌شود. خارهای شل‌تر معمولا در این موقع براحتی از بدن تشی جدا و در بدن مهاجم باقی می‌مانند. پراکنش جهانی این پستاندار شامل کشورهای ارمنستان، ترکیه، ترکمنستان، افغانستان، آذربایجان، چین، هندوستان، ایران، نپال، عربستان سعودی، سریلانکا، یمن و چند کشور دیگر است.

تشی را اغلب در مناطق جنگلی ازجمله فارس و کرمان به عنوان آفات می‌شناسند، چراکه این جونده علاقه وافری به جویدن درختان بخصوص بنه و سیب‌زمینی دارد، اما تحقیقات نشان می‌دهد حذف این جونده از زنجیره غذایی می‌تواند توازن محیط را بر هم بزند. تشی ازجمله موجوداتی است که بشدت به کلسیم نیاز دارد و به همین دلیل گاه به جویدن استخوان روی می‌آورد. تشی‌ها اغلب به صورت جفت یا در گروه‌های کوچک خانوادگی زندگی می‌کنند، اما هنگام جستجوی غذا معمولا تنها هستند.

تفاوت با خارپشت

تشی‌ها جوندگان شبگردی هستند که با خارپشت‌ها تفاوت دارند. در مجموع خانواده خارپشت‌ها در ایران شامل چهار گونه است: خارپشت اروپایی، ایرانی، بیابانی و گوش‌بلند. برخلاف تشی که اغلب به‌عنوان آفت از آن یاد می‌شود، خارپشت‌ها پستاندارانی مفیدند، چراکه در دفع حشرات و آفات، نقشی اساسی ایفاء می‌کنند. خارپشت و تشی را باید دو موجود کاملا متفاوت به حساب آورد، اما علت اشتباه گرفتن آنها ظاهرا تنها در بخش خارجی پر از تیغ و خارشان خلاصه شده است.

با وجود این باز هم ساده‌ترین راه برای تشخیص آنها از روی مشخصات ظاهری است. چنانچه پیشتر نیز گفته شد، خارپشت‌ها کوچک‌تر هستند و تشی‌ها اغلب دو برابر جثه آنها را دارند.

از طرفی صورت خارپشت‌ها کوچک و مثلث‌گونه است و پنجه‌هایشان کوچک و مفصل‌دار به نظر می‌رسد، در حالی که تشی‌ها صورت گرد و نسبتا بزرگ و پنجه‌های برآمده‌ای دارند که به آنها اجازه بالا رفتن از درخت را می‌دهد. یکی دیگر از تفاوت‌های شاخص میان این دو موجود، نوع زیستگاه‌شان است.

خارپشت‌ها اغلب انفرادی زندگی کرده و خواب زمستانی دارند. آنها عادت دارند خانه‌های خود را در جاهای خشک بنا کنند، در حالی که تشی‌ها طیف گسترده‌ای از محیط‌های جنگلی تا علفزارها و بیابان‌ها را ترجیح می‌دهند. ظاهر امر نشان می‌دهد هر دوی آنها از خارها و تیغ‌هایشان برای دفاع استفاده می‌کنند، اما در نوع دفاع آنها نیز تفاوت‌هایی دیده می‌شود؛ به‌عنوان مثال خارپشت‌ها که اغلب از مهره‌دارانی همچون موش، مارمولک و مار تغذیه می‌کنند، عادت دارند شکار خود را محکم به زمین فشار دهند و از دندان‌هایشان نیز بخوبی استفاده می‌کنند.

در حالی که تشی‌ها در حین حمله خارهای خود را آزاد می‌‌کنند و آنها را به بدن مهاجم می‌زنند. خلاص شدن از خارهای تیز و بلند تشی برای اغلب حیوانات راحت نیست و در مقابل تشی خارهای از دست رفته را به سهولت جایگزین می‌کند.

iucnredlist / مترجم: فرناز حیدری