نقالی ایرانی در 30 کشور

پرده‌خوان‌ها و نقال‌ها در گذشته داستان‌هایی از شاهنامه و روایات مذهبی نقل می‌کردند و مردم را با تکنیک‌های خاص خود درگیر ماجرا می‌کردند. این هنرها در زمان ما هم هر چند کمرنگ وجود دارند و به روایات تازه‌ای از روزگار معاصر هم می‌پردازند. مرشد محسن میرزا علی مدیر خانه نقالان و پرده‌خوانان ایران است، او از نقالانی است که پرده‌خوانی‌هایی را برای شهدای دفاع مقدس کشورمان انجام می‌دهد، با او در این باره گپ و گفتی کوتاه انجام دادیم.

***

پرده‌خوانی شهدا یکی از کارهای زیبایی است که طی سال‌های گذشته آن را انجام داده‌اید و در هفته دفاع مقدس هم شاهد اجراهای جذابی از شما در این عرصه بودیم. ایده پرده‌خوانی برای شهدا چگونه در ذهن شما شکل گرفت؟

من از چهار سالگی وارد عرصه نقالی شدم و با پدربزرگ و پدرم در جای‌جای ایران نقالی و پرده‌خوانی و همچنین تعزیه اجرا کردیم. خودم شاگردان زیادی داشته‌ام و علاوه بر آن می‌توانم بگویم از استادان بسیار خوبی بهره بردم، پدرم، پدربزرگم حاج آقا تقی که پدر تعزیه ایران هم بود، زنده‌یاد مرشد ترابی و دکتر فتحعلی بیگی از استادان من بوده‌اند. اما برسیم به پرسش شما و این‌که این ایده چگونه در ذهن من شکل گرفت. حدود هشت سال پیش بود که یک روز داشتم شاهنامه می‌خواندم، ناگهان به ذهنم رسید چرا این نقالی‌ها را درباره شهدا و رشادت‌های آنها در عرصه دفاع مقدس شروع نکنم. چون خودم هم برادر شهید هستم خیلی راحت توانستم با این کار ارتباط برقرار و آن را آغاز کنم.

اولین کاری که در این عرصه انجام دادید چه بود؟

اولین کار پرده انقلاب بود که آن را با دکتر ناصر بخت انجام دادیم سپس پرده‌خوانی شهدا را شروع کردیم.

پرده‌خوانی شهدا را علاوه بر تهران در چه شهرهایی انجام داده‌اید؟

بهتر است به جای شهرها بگویید کشورها، چون علاوه بر ایران این پرده‌خوانی‌ها را در 30 کشور دیگر هم انجام داده‌ام.

طبعا ایرانی‌ها می‌توانند با این پرده‌خوانی ارتباط خوبی برقرار کنند، اما مردم دیگر کشورها زبان ما را متوجه نمی‌شوند. آنها چگونه با این پرده‌خوانی‌ها ارتباط می‌گیرند؟ و این‌که آیا جذب این هنر آیینی سنتی ایرانی می‌شوند یا نه؟

اول آن‌‌که ایرانی در هر جای دنیا حضور دارد و شما هر کشوری که سفر کنید بالاخره حضور ایرانی‌ها در آن قابل توجه است. من زبان کشورهای دیگر را بلد نیستم اما همیشه با یک مترجم متبحر به این اجراها می‌روم. نقالی و پرده‌خوانی شگرد‌هایی دارد که اگر پرده‌خوان آنها را بلد باشد می‌تواند هر کسی را به خود جلب کند و مخاطبان زیادی را پای نقل بنشاند. فکر می‌کنم اجراهای ما دارای این ویژگی است و مخاطبان زیادی دارد که در پایان سوالات زیادی هم درباره آن دارند. فکر می‌کنم این کار راه خیلی خوبی برای معرفی فرهنگ ایرانی به جهان و همچنین معرفی شهدا باشد.

فکر می‌کنم این هنرها شاید کمی‌ برای ما تکراری شده باشد اما برای مردم دیگر کشورها تازگی داشته باشد و بیشتر جذبش شوند.

نه مردم ما هم خیلی دوست دارند و علاقه نشان می‌دهند. چون ذاتا مردمی‌ هستند که به قصه‌گویی علاقه و عرق دارند و همیشه جذب آن می‌شوند. اما از مردم کشورهای دیگر توقع نداریم جذب نقالی شوند و چون این اتفاق رخ می‌دهد، خواه‌ناخواه توجه ما را به خود جلب می‌کند.

اجازه دهید به‌عنوان سوال پایانی از شما بخواهم درباره فعالیت‌های خانه نقالان و پرده‌خوانان ایران هم توضیح دهید.

خانه نقالان و پرده‌خوانان ایران چند عضو پیشکسوت دارد که نقالی، پرده‌خوانی و تعزیه بخشی از کار آن است. البته اغلب فعالیت‌های ما جنبه آموزشی دارد و علاقه‌مندان از سنین مختلف این هنرها را آموزش می‌بینند. البته در اجرای برنامه‌هایی چون تعزیه‌خوانی، بحر طویل‌خوانی، مناجات‌خوانی، حافظ‌خوانی، باباطاهرخوانی و ... هم فعالیت‌هایی داریم.

پس خوشحال باشیم که هنوز هم علاقه‌مندانی به فراگیری هنرهای آیینی سنتی ایرانی وجود دارد.

بله، خوشبختانه وجود دارند و برای آموزش نزد ما می‌آیند. اگر یک نقال بتواند کار خود را خوب انجام دهد، افرادی را به سمت این هنرها جذب می‌کند. وقتی یک نقال کارش را خوب انجام می‌دهد در واقع نوعی تبلیغ هم در پس اجرای او وجود خواهد داشت.