خشکسالی، چایکاران را قهوه خانه نشین کرد

خسارت این سوختگی به گونه ای است که چایکاران گیلانی برای بهزراعی و هرس باغات چای در پاییز و زمستان امسال و آماده کردن برای بهره برداری در سال آینده، چشم به تسهیلات دولتی دوخته اند.

شدت آفتاب سوختگی بوته های چای به نحوی است که باید در اکثر باغ های چای امسال عملیات کف بر (ته بر) انجام شود که این کار نیز مستلزم هزینه بالایی است که از عهده کشاورزان خسارت دیده چایکار بر نمی آید.

در کنار آفتاب سوختگی بوته های چای، باغ های چای زیادی در حاشیه جاده ها دیده می شوند که با آتش واقعی از ریشه سوخته اند که تاسف و ناراحتی هر مشاهده کننده ای را بر می انگیزند.

این سوختگی و گرفته شدن سبزی از باغات همیشه سبز لاهیجان، سرنوشت محتوم بوته هایی شده که یکصدسال پیش «کاشف السلطنه» پدر چای ایران با رنج و مشقت وارد کشور کرد.

وضعیت وخیم چای در دهه اخیر به گونه است که بسیاری از کشاورزان تمایل و انگیزه خود را برای ادامه کار در باغ چای از دست داده اند و آویختن پارچه های فروش در اکثر باغ های حاشیه جاده، دلیلی بر این مدعاست.

آمارها بیانگر اشتغال نزدیک به 60 هزار خانوار چایکار در گیلان و مازندران در 32 هزار هکتار باغ چای دارد که اکثر این کشاورزان تک محصول بوده و منبع درآمد دیگری ندارند.

هرچند دولت با افزایش قیمت برگ سبز چای در زمان برداشت در اردیبهشت امسال حمایت خوبی از چایکاران به عمل آورد و این اقدام انگیزه کشاورزان را برای احیا و بهره برداری از باغات مخروبه دوچندان کرد اما گرمای تابستان بی رحمانه بوته های چای را هدف قرار داد و درآمد و زندگی کشاورزان را مختل کرد.

یکی از کشاورزان می گوید: اگر وضعیت به همین طریق پیش رود، کشاورزان قادر نخواهند بود برای سال آینده باغات چای را برای تولید مهیا کنند.

برداشت برگ سبز چای توسط محمدعلی شافعی چایکار منطقه «سطل سر» لاهیجان که دارای سه هکتار باغ چای است، از 30 تُن سال قبل به 10 تُن در سال جاری کاهش یافته است.

این چایکار می گوید: برای سال آینده بدون دریافت تسهیلات و کمک های دولتی انتظار برداشت برگ سبز چای از باغ خود را ندارم.

قهوه خانه جای مناسبی است که چایکاران را می توان در آنجا دید؛ برای دیدن این کشاورزان، به قهوه خانه روستای سطل سر رفتیم، جایی که به پاتوق چایکاران تبدیل شده است.

یک چایکار دیگر در این قهوه خانه به ایرنا گفت: همه ساله تا نیمه آبان چایکاران سر باغ خود مشغول برداشت محصول بودند و چای می چیدند، ولی امسال فقط توانستند یک چین برداشت کنند و از خردادماه بیکارند.

فرشید محبی مدیرعامل تعاونی کشاورزی چایکاران منطقه سطل سر و حومه لاهیجان نیز به ایرنا گفت: گرمای بی سابقه تابستان امسال به 80 درصد باغات چای شمال خسارت وارد کرده است.

وی افزود: شیره بوته های چای باغات لاهیجان بر اثر گرمای طولانی و بی سابقه امسال، خشک شده و این سوختن موجب گردیده که چایکاران لاهیجانی برگ سبز چای دو چین را به طور کامل از دست بدهند.

وی اظهار کرد: چایکاران از اردیبهشت تا پایان مهرماه هر سال موفق به برداشت چهار چین چای می شدند که امسال فقط توانستند چین اول را خوب برداشت کنند.

محبی خاطرنشان کرد: حتی مناطقی که باغات آنها مجهز به آبیاری با چاه هستند نیز به دلیل خشک شدن آب چاه، خسارت دیدند و این چایکاران مجبور شدند هزینه های هنگفتی را برای نگهداری اینگونه باغات پرداخت کنند.

وی تصریح کرد: در حالی که باید تا آخر مهر ماه کارخانه های چایسازی باز و برگ سبز چایکاران را تحویل می گرفتند، ولی اکنون فقط دو کارخانه در لاهیجان باز است و اقدام به تحویل گیری برگ سبز می کند.

محبی یادآورشد: این کارخانه ها به خصوص در بخش مرکزی لاهیجان از تیرماه برگ سبز برای تحویل گیری ندارند و به همین علت تعطیل هستند.

وی یادآور شد: از آغاز فصل برداشت برگ سبز، حمایت دولت از چایکاران و افزایش قیمت برگ سبز برای کشاورزان امیدواری بوجود آورده بود و بسیاری از باغات مخروبه اصلاح و بازسازی شد ولی خسارت خشک شدن باغ ها بار دیگر چای را با مشکل جدیدی مواجه کرده است.

وی گفت: هر ساله کشاورزان بهای برداشت چین های اول و دوم چای را صرف هزینه کارگری و پرداخت قیمت نهاده ها می کردند و بهای چین های سوم و چهارم برای کشاورز باقی می ماند که امسال آنها از این درآمد محروم شده اند.

احمد شارقی یک چایکار در محدوده کوبیجار لاهیجان نیز می گوید: پارسال از چهار هکتار باغ چای خود 60 تن برگ سبز برداشت کردم در حالی که امسال به دلیل سوختگی بوته های چای این مقدار به 17 تن رسیده است.

وی افزود: حدود 70 درصد بوته های چای گیلان سوخته است و در پاییز و زمستان امسال باید عملیات کف بری در آنها انجام شود.

وی ادامه داد: کف بری در هر هکتار بین 80 تا یکصد میلیون ریال هزینه نیاز دارد که تامین آن از توان چایکاران خارج است.

«محسن موسی پور» چایکار دیگری است که 25 هکتار باغ چای دارد و سال گذشته برای تهیه نهاده ها و بهزراعی آن 500 میلیون ریال هزینه کرده اما در مقایسه با 200 تن برداشت برگ سبز سال گذشته، امسال تنها 50 تُن برداشت کرده است.

فرهاد سازنده رییس اداره چای شهرستان لاهیجان در این باره به ایرنا گفت: تاکنون در شهرستان های لاهیجان و آستانه اشرفیه 35 درصد برگ سبز چایکاران خریداری شده است.

وی در مورد پرداخت خسارات به چایکاران توضیح داد: 10 درصد کشاورزان باغات خود را بیمه کرده اند و مسوولان سازمان چای با تشکیل صندوق توسعه چای به دنبال حمایت از کشاورزان از طریق پرداخت تسهیلات تحت عنوان عملیات بهزراعی هستند تا بتوانند بخشی از خسارت چایکاران را جبران کنند.

وی اظهار داشت: باغاتی که خاکشان ضعیف بوده و در سال های گذشته بهزراعی نشده بودند، بیشتر دچار سوختگی شده و باید حتما این بوته ها ته بُر شوند تا در سال آینده بتوانند از ریشه دوباره سبز شوند؛ برخی از باغات نیز با کمر بُری و برخی با هرس قابل بازسازی هستند.

به گفته سازنده، تاکنون 11 هزار و 200 تن برگ سبز در شهرستان لاهیجان خریداری شده که 50 درصد درجه یک بوده و ارزش ریالی آن 156میلیارد ریال برآورد می شود.

وی تاکید کرد: امسال کشاورزان از نحوه خرید و قیمت برگ سبز چای برخلاف سال های گذشته رضایت کامل داشتند و پرداخت ها نیز به روز بوده است.

نماینده مردم لاهیجان و سیاهکل در مجلس شورای اسلامی نیز در این باره گفت: گرما و سوختگی بوته های چای، حوادث طبیعی محسوب می شود و باید علاوه بر اعتبارات بهزراعی از محل خشکسالی و حوادث غیرمترقبه نیز به این امر کمک شود.

ایرج ندیمی با اشاره به این که چایکاران با بیمه نکردن باغات خود به دلیل ترویج نشدن بیمه متضرر شده اند، اظهار کرد: تاکنون نیز برای پرداخت خسارات به باغات چای مکاتبات زیادی صورت گرفته و پیگیری ها هم ادامه داشته ولی جواب قابل توجهی در تامین منابع از محل خشکسالی در اصل و میزان آن و حل مشکل به دست نیامده است.

وی افزود: 600 میلیارد ریال اعتبار جهت بهزراعی باغات چای ردیف اعتباری و تخصیص ملی گرفته که پس از فصل برداشت پرداخت می شود.

رییس سازمان چای کشور نیز گفت: سازمان چای پیشنهادات خود در مقابله با خشکسالی را به وزارت جهادکشاورزی منعکس کرده است.

«علی محرر» ادامه داد: با تخصیص به موقع اعتبارات، می توان هرس زودهنگام بوته های آسیب دیده از خشکسالی و جلوگیری از حریق باغات چای و عملیات بهزراعی را انجام داد و بخشی از خسارت آن را از محل حوادث غیرمترقبه تامین کرد.

وی افزود: در کنار کاهش نزولات آسمانی، شدت گرمای بی سابقه از خردادماه امسال به حدی بوده که منجر به سوختگی برگ ها و جوانه های بوته های چای و عدم برداشت برگ سبز از باغات چای شد.

وی خاطرنشان کرد: این پدیده باغات چای را با چالش جدی و بی سابقه مواجه کرد و بیشتر بوته ها به طور یکپارچه دچار سوختگی و خشکی شد و این مساله، معیشت تولیدکنندگان چای را در وضعیت بحرانی قرار داده است.

نیاز کشور به چای خشک بیش از یکصد هزار تُن برآورد شده که بین 30 تا 40 هزار تُن آن از برگ سبز تحویلی به کارخانه های چای خشک کنی استحصال می شود.

حدود 90 درصد باغات چای کشور در استان گیلان و 10 درصد آن در غرب استان مازندران قرار دارند.

به نظر می رسد اکنون وضعیت باغات چای و چایکاران بدتر از سال های گذشته است و این وضعیت بیش از هر زمان دیگری نیازمند توجه و جستجوی راهکارهای کارشناسانه برای خروج از وضعیت فعلی است.