در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
سوار شدن بر قایق های کف شیشه ای و نگاه کردن به زیر آبهای نیلگون خلیج فارس لذتی است که اگر سفری به خطه جنوب داشته اید، حتما از آن بی بهره نبوده اید.
موجوداتی که اگر فکر اساسی در مورد آنها نشود به زودی به مرگ نزدیک می شوند. خوشبختانه کارشناسان ایرانی با درک اهمیت این جانداران طرحی را برای نجات آنها در نظر گرفته اند. آبسنگ های مرجانی و اجتماعات وابسته به آن مساحتی حدود 600هزار کیلومترمربع را می پوشانند.
این در حالی است که تنها کمتر از 2/0 درصد مساحت کل اقیانوس ها را آبسنگ های مرجانی تشکیل می دهند. آبسنگ های مرجانی از متنوع ترین زیستگاه های دریایی جهان محسوب می شوند که ساکن آبهای استوایی و نیمه استوایی هستند.
ساختارهای مرجانی پناهگاهی ارزشمند برای انواع ماهیان ، خرچنگ ها و... هستند و به دلیل ساختار زیبا و خیره کننده ، ماوای گونه های بیشماری از ماهیان تزیینی می شوند. دکتر پیمان اقتصادی ، مدیر گروه علوم زیستی دریایی مرکز علمی اقیانوس شناسی درخصوص اهمیت مرجان ها می گوید: از خصوصیات بارز مناطق مرجانی تنوع زیستی بالا در این مناطق است.
از 33شاخه جانوری و گیاهی که در زیستگاه های دریایی یافت می شوند، 30شاخه در مناطق مرجانی زندگی می کنند. این موضوع باعث می شود 10درصد صید ماهیان شیلاتی دنیا در مناطق مرجانی انجام گیرد.
نکته حایزاهمیت آن است که مناطق مرجانی در جنبه های مختلف مثل صید ماهی ، گردشگری و جلوگیری از فرسایش سواحل سالانه حدود 375میلیارد دلار امریکا سود عاید انسان ها می کند.
کشور ما ذخایر مرجانی متعددی دارد. آبسنگ های مرجانی ایرانی در اطراف 16جزیره و منطقه ساحلی وجود دارد که در این بین جزیره کیش متنوع ترین گونه های مرجانی را در مقایسه با دیگر جزایر داراست.
مرجان های کیش باغهای زیبای زیردریایی هستند که با رونق برنامه های گردشگری مناسب سالانه ارز زیادی را وارد کشور می کنند اما توسعه گردشگری در این مناطق باید براساس مدیریت صحیح و علمی و نیز اطلاع رسانی عمومی نسبت به این منابع باشد؛ چرا که در غیر این صورت این صنعت مخرب ترین سهم در جهت مرگ این زیستگاه های ارزشمند است.
گونه های در معرض نابودی
مرجان ها در خطر هستند و اگر اقدامی بهینه و موثر صورت نگیرد، بیش از 18درصد آبسنگ های مرجانی جهان بزودی از بین خواهند رفت. آبسنگ های مرجانی خلیج فارس نیز از این شرایط مستثنا نیستند.
تنها در اثر بروز پدیده سفیدک در سالهای 1996و 1998مقدار قابل توجهی از آنها در این منطقه از بین رفته اند و در حال حاضر متاسفانه به دلیل ناآگاهی و اطلاع رسانی و ضعف تحقیقات مستمر جزایر مرجانی ایران در خطر نابودی قرار دارند.
تحقیقات مرکز ملی اقیانوس شناسی ایران نشانگر آن است که هم اکنون بیش از نیمی از مرجان های خلیج فارس از بین رفته اند که در این میان علاوه بر شرایط حاد زیست محیطی حاکم ، فعالیت های مخرب انسانی نقش بسزایی داشته اند.
این امر بخصوص در مناطق آزاد تجاری همچون جزایر کیش و قشم به عنوان جزایری که بشدت تحت تاثیر فعالیت های انسانی قرار دارند نمایان تر است.
مهندس عبدالوهاب مقصودلو، کارشناس ارشد بیولوژی دریا و عضو هیات علمی موسسه ملی اقیانوس شناسی عوامل متعددی را برای حیات مرجان ها تهدید کننده می داند. که از آن جمله می توان به فعالیت قایقهای تفریحی ، ورود پساب ناشی از کارخانه های آب شیرین کن بویژه در جزایر کیش و قشم ، صید غیرقانونی مرجان برای امرار معاش ، فعالیت های صنعتی ، ساخت اسکله های نفتی ، ساخت موج شکن ها، رسوب وارده به دریا در اثر پیشروی ساحل و نشت نفت از تانکرهای نفتی اشاره کرد.
مقصودلو می افزاید: از میان عوامل فوق نقش تخریب ناشی از لنگر قایقها، کشتی های کف شیشه ای و صید مرجان و سفید کردن آن از سوی ساکنان بومی از اولویت خاصی برخوردار است.
اما توسعه صنعت گردشگری با مدیریت علمی نه تنها اثرات این گونه تخریب ها را به حداقل می رساند، بلکه سود اقتصادی زیادی را نیز عاید مردم بومی می کند و مطمئنا تامین مالی مردم منطقه مانع صید غیرقانونی مرجان ها خواهد شد. به عقیده مقصودلو، خوشبختانه در سالهای اخیر تحقیقات علمی زیادی در جزایر مرجانی ایران انجام گرفته است.
در همین خصوص و به منظور حفاظت از این گنجینه های خدادادی مرکز ملی اقیاس شناسی ایران به عنوان هسته شبکه جهانی پایش آبسنگ های مرجانی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان انتخاب شد تا در مرحله اول با افزایش آگاهی عمومی و در مرحله دوم انجام تحقیقات مستمر زمینه لازم برای حفاظت و مدیریت و توسعه پایدار از این منابع فراهم آورد.
این مرکز به منظور نهادینه کردن این وظیفه خطیر نشست منطقه ای را با مشارکت نمایندگان کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان برگزار کرد تا راهکارهای لازم را بررسی کند. براساس معیارهای خاص افزایش آگاهی عمومی بویژه در ساکنان بومی بیشترین نقش را در حفاظت از این منابع به عهده دارد.
گامهای موثر برای نجات مرجان ها
به اعتقاد کارشناسان ، در کشور ما چندین معیار در زمینه حفاظت از جزایر مرجانی باید مد نظر قرار گیرند. به گفته مهندس مهشید جلیلی ، کارشناس ارشد بیولوژی دریا این نیازها شامل تشکیل کمیته ای علمی مدیریتی با مشارکت کلیه محققان می شود تا به این ترتیب ، کلیه تجربیات علمی مبادله شوند، ضمن آن که موسسات و مراکز تحقیقاتی کشور از امکانات یکدیگر بهره مند شده و همکاری های متقابلی در این زمینه داشته باشند.
تحقیقات همه جانبه درخصوص اکوتوریسم و آموزش سازمان های گردشگری در مورد مرجان ها و استفاده بهینه از آنها نیز باید در کنار افزایش آگاهی عمومی نسبت به این منابع باارزش بویژه در ساکنان بومی مد نظر قرار گیرد. با امید آن که با اتخاذ تدابیر مناسب و نیز همکاری کلیه نهادها و سازمان ها در بخش دولتی و خصوصی ، بتوانیم این زیستگاه های باارزش را حفظ کنیم و امکان استفاده و لذت نسلهای آتی را فراهم آوریم.
خلیج فارس ، خاستگاه مرجان ها
شواهد تاریخی حکایت از آن دارند که خلیج فارس از قدیم به منبع مرجان شهرت داشته است. چینی ها در زمان ساسانیان مرجان و الماس را از مشخصه های ایرانیان می دانستند و تبتی ها مرجان را همانند فیروزه و کهربا باارزش می پنداشتند. به روایت سولینوس ، زرتشت به مرجان ها قدرتی جادویی نسبت می داد.
در گذشته ، در اطراف خلیج فارس از مرجان به عنوان مصالح ساختمانی استفاده می شد، که در این میان می توان به خرابه های باستانی شهر حریره در جزیره کیش اشاره کرد. اما متاسفانه آبسنگ های مرجانی در سراسر جهان و از جمله در ایران در سالهای اخیر به دلیل افزایش دمای آب دریاها و سایر عوامل نظیر فعالیت های رو به گسترش انسانی و پدیده های همچون پدیده سفیدک و بیماری های مرجانی مورد تهدید قرار گرفته است.
در گزارش شبکه جهانی پایش آبسنگ های مرجانی در سال 2000آمده است که 27درصد آبسنگ های دنیا از بین رفته اند. از این میان تنها 16درصد به طور کامل در اثر فرآیند ال نینو در سال 1998از بین رفته و پیش بینی می شود حدود 14درصد دیگر نیز در طول 2تا 10سال آتی از بین بروند.
بهاره صفوی 
نظرات کاربران
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
تثبیت قدرت بازدارندگی ایران
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
نفوذ به عمق رژیم صهیونیستی
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
گفت و گو
علی برکه از رهبران حماس در گفت‌و‌گو با «جام‌جم»:
خطوط قرمز خود را در مذاکرات تغییر نمی‌دهیم
گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر
فرزند زمانه خود باش
یک کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با جام جم آنلاین:
ضربه دوم ایران از توان اسرائیل خارج است
در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد