اینجا همه سرِکارند!

منطقه بدون بیکار

نخستین نکته جالب در این زمینه این است که بدانید در منطقه شرق آسیا به طور کلی بیکاری کم است. مثلا غیر از تایلندی که با رقم 0.3 درصد در جایگاه سوم نرخ پایین بیکاری در جهان رسیده است، کشورهای ویتنام، لائوس و سنگاپور هم در رده کشورهایی هستند که نرخ بیکاری آنها کمتر از 2 درصد است. دلیل اصلی این مساله رکود در بخش غربی جهان و البته رونق در بخش شرقی است. باید دقت داشت رقم رشد اقتصادی در بسیاری از این کشورها بیش از 5 درصد است و مثلا در کامبوج در سال 2013 به 7 درصد رسیده است. از این منظر کشورهای منطقه آسیا در رده‌های برتر جهان قرار دارند و اصلا تعحبی ندارد که با این رشد سریع اقتصادی، میزان بیکاری هم به صفر میل کند.

دلیل دوم پایین بودن نرخ بیکاری در این منطقه، کارهای خانگی و نیز کشاورزی است. در مناطقی که مردم به سمت چنین کارهایی تمایل دارند، معمولا رقم بیکاری پایین است؛ زیرا فرزندان و جوانان در ادامه راه پدران و مادران خود و از سنین پایین به کار روی می‌آورند و دیگر درگیر بیکاری نمی‌شوند.

کار هست، ولی کار خوب نه!

اما درباره کامبوج، به طور خاص چه می‌توان گفت؟ آمارها نشان می‌دهد کامبوج توانسته از سال 1994 تاکنون بیکاری خود را بشدت پایین بیاورد، اما در بالاترین دوره این ده ساله هم رقم بیکاری در این کشور به 5.4 درصد رسیده که نسبت به بسیاری از کشورهای جهان کمتر است.

سازمان بین‌المللی کار در گزارشی که از این کشور منتشر کرده رقم بیکاری اصلی این کشور را 1.6 درصد اعلام می‌کند، اما می‌گوید که باید در نظر داشت 80 درصد افرادی که دارای شغل هستند؛ در مشاغل خانگی یا کارهای خوداشتغالی فعالند. این سازمان در گزارش خود می‌گوید بخش مهمی از نیروی کار این کشور در بخش غیررسمی مشغول به کار هستند. این مساله اگرچه باعث می‌شود میزان بیکاری در کامبوج کم باشد، اما برای طبقه کارگر مشکلات زیادی وجود دارد. مهم‌ترین مشکل این است که این طبقه نمی‌تواند به یک شغل باثبات فکر کند و البته درآمد مناسبی از شغل خود به دست بیاورد زیرا شغل، یک شغل غیررسمی است و نه شغلی که حمایت‌های قانونی لازم را داشته باشد. بنابراین اگرچه کامبوج موفق شده است بیکاری را در کشور خود پایین بیاورد، اما این به معنای کیفیت خوب مشاغل نیز نیست. کارگری که سازمان بین‌المللی با آن مصاحبه کرده می‌گوید در یک ماه فقط 80 دلار می‌گیرد که حتی با فرض قیمت دلار در بازار کنونی ایران از حداقل حقوق یک کارگر در ایران کمتر است. همین مساله باعث شده است میزان فقر در کشور بالا برود و آمارهای رسمی نشان دهد نزدیک به 20 درصد مردم زیر خط فقر زندگی می‌کنند. با این حال باید به مردم کامبوج و همچنین دولت این کشور دست مریزاد گفت. آمارها نشان می‌دهد این کشور جوان‌ترین کشور جهان است. 50 درصد مردم زیر 24 سال دارند و هر ساله 200 تا 300 هزار نفر وارد بازار کار می‌شوند. از این روست که شاید فقط تامین کار برای همه مردم هدف اولیه دولت باشد و پس از آن به فکر مواردی چون ثبات کاری یا حقوق و دستمزد خوب بیفتد.

تجربه خوب قطر و تجربه وحشتناک زیمبابوه

جالب است بدانید همسایه جنوبی ما یعنی قطر دومین کشور در فهرست کشورهای بدون بیکار جهان است. میزان بیکاری در قطر 0.3 درصد است. دلیل این مساله نیز رشد بی‌سابقه اقتصادی قطر در سال‌های اخیر است. بخصوص باید از بخش مسکن و ساختمان‌سازی یاد کرد که با افق جام جهانی 2020 توانسته بازار کار مناسبی حتی برای کارگران خارجی ایجاد کند. از آن طرف باید از کشور آفریقایی زیمبابوه یاد کرد که با تورم سرسام‌آور خود به قدری فعالیت اقتصادی در کشور را سخت کرده که آمارها نشان می‌دهد میزان بیکاری به 95 درصد رسیده است. در میان اقتصاددانان کسانی هستند که معتقد باشند بیکاری و حتی تورم صفر درصد مطلوب نیست. بیکاری صفر به معنای این است که کارفرمایان حق انتخاب چندانی برای استخدام نیروی کار ماهر ندارند. عرضه دقیقا مطابق با تقاضاست و اگر این کارگر را از دست بدهی باید به فکر این باشی که دستمزد بالاتری برای دیگری پرداخت کرده یا این‌که تاخیر در کار خود را تحمل کنی. کریستوفر پیساریدس، اقتصاددانی که جایزه نوبل را در کارنامه‌اش دارد، جایی گفته که در بهترین روزهای اقتصاد یک کشور هم یک بیکاری حدود 5 درصدی اجتناب‌ناپذیر است. او تاکید کرده وجود کمی بیکاری برای اقتصاد جامعه مفید خواهد بود. با این حال تجربه دلنشینی است که ببینی همه مردم در سرزمینت کاری دارند و از مفاسد اجتماعی و شخصی نداشتن کار دور هستند. (ضمیمه چمدان)

مصطفی مسجدی آرانی