از «سیب» بپرسید

دکتر ایرج خسرونیا

رئیس انجمن متخصصان داخلی ایران

درباره سوزش سر معده و احساس پری باید با مراجعه به متخصص داخلی ـ گوارش، وضع‌‌تان را بررسی کنید. به این دلیل که این دو نشانه ممکن است بیانگر وجود مشکلاتی در دستگاه گوارش شما باشد که لازم است علت آن بررسی شود، اما این که دیر شام می‌خورید هم ممکن است یکی از دلایل ایجاد این حالت‌ها باشد. به این دلیل که باید بین زمان شام خوردن تا خواب حداقل سه تا چهار ساعت فاصله باشد.

به عنوان مثال اگر ساعت 11 شب می‌خوابید باید شام را ساعت 7 شب میل کنید تا معده فرصت هضم غذا را داشته و هنگام خواب، غذا از معده خارج شده باشد.

بنابراین اولین اقدام تغییر ساعت شام خوردن شماست، اما نکته‌ای که نباید آن را نادیده بگیرید، نشانه‌هایی است که به آن اشاره کردید. برای بررسی این مساله باید به متخصص مراجعه کنید. افزایش میزان ترشح اسید معده و بعضی مشکلات گوارشی نشانه‌هایی مانند نشانه‌های شما دارد.

مهشید. الف هستم و از تهران تماس می‌گیرم. دختر یک‌ساله‌ای دارم که مبتلا به اوتیسم است. درباره وضع کودکان اوتیست زیاد مطالعه کرده‌ام، اما می‌خواستم یکی از روانپزشکان شما هم درباره آن توضیح بدهد. این که بیماری اصلا به چه دلیل به وجود می‌آید؟ رفتار من و پدرش باید با او چگونه باشد و چطور باید با او همراه شویم؟ من همیشه خودم و پدرش را مقصر ابتلای او به این بیماری می‌دانم؛ پس باید همیشه به بهترین شکل در کنار او باشیم.

دکتر غزال زاهد فوق‌تخصص روانپزشکی اطفال

نخست این که نباید دچار عذاب وجدان شوید. اگرچه والدین باید مراقبت‌های لازم در دوران قبل و در حین بارداری را برای داشتن فرزند سالم رعایت کنند، اما گاهی با وجود مراقبت‌های انجام‌شده، یک جهش ژنی یا وجود ژن بیماری خاص در خانواده ممکن است در یکی از فرزندان بروز کند. بنابراین بدون احساس گناه، سعی کنید در کنار او باشید. اوتیسم یا در خودماندگی، ناشی از اختلال رشد مادرزادی است. این بیماری در سه سال اول تولد کودک مشخص می‌شود. این اختلال روی عملکرد مغزی وی تاثیر می‌گذارد و مانع یادگیری مهارت‌های فردی و برقراری ارتباط او با دیگران می‌شود. برای بروز این اختلال در کودکان علت‌های مختلفی را مطرح می‌کنند. نتایج بعضی پژوهش‌ها وجود عفونت را زمینه ابتلا به این بیماری می‌داند. برای مثال، اگر اپیدمی بیماری سرخجه دیده شده یا مادر به این بیماری عفونی در دوره بارداری مبتلا شود، احتمال ابتلا به اوتیسم افزایش می‌یابد. اختلال ژنتیک نیز یکی دیگر از دلایل ابتلای کودک به اوتیسم است. بعضی بررسی‌ها نشان می‌دهد در خانواده‌های درجه‌یک کودکان مبتلا به اوتیسم اختلال در ترشح بعضی هورمون‌ها مشاهده شده است. یکی از این هورمون‌ها، سروتونین است.

نظریه قرارگیری در معرض توکسین‌ها نیز دلیل دیگری برای تولد کودک اوتیست است. نتایج بعضی پژوهش‌ها نشان می‌دهد در نقاط خاصی از کره زمین وجود بعضی توکسین‌ها ممکن است باعث ایجاد بیماری اوتیسم شود. برای مثال، در کشور ژاپن راه انتقال توکسین به بدن مادر را ماهی می‌دانند و معتقدند مصرف بعضی انواع ماهی‌ها که قابلیت جذب توکسین را دارند، باعث ورود توکسین به بدن می‌شود و روی جنین تاثیر منفی می‌گذارد. بنابراین در یک جمع‌بندی می‌توان گفت علت‌های مختلفی برای ابتلا به اوتیسم وجود دارد.

در شرح‌حال‌تان توضیح نداده‌اید که اولا سن شما چقدر است؟ ثانیا این که فرزند دیگری هم دارید یا نه؟ اگر بله، دختر مبتلا به اوتیسم شما فرزند چندم‌تان بوده و در چندسالگی شما متولد شده است؟ علاوه بر این که توضیح نداده‌اید در اقوام درجه ‌یک شما شخص مبتلا به اوتیسم وجود دارد یا نه؟ اما درباره رفتار با کودکان مبتلا به اوتیسم سوال کرده‌اید.

با این که توضیح نداده‌اید دختر شما از نظر ابتلا به اوتیسم چه شرایطی دارد، اما توضیح می‌دهم که شدت نشانه‌ها در افراد مختلف متفاوت است؛ در مجموع کودکان مبتلا به اوتیسم در بعضی نشانه‌ها مشترک هستند: مهارت کلامی این افراد به‌کندی رشد می‌کند.اگر هم تغییراتی دیده شود، معمولا کلمه‌ها در کاربردی غیر از کاربرد اصلی خودش استفاده می‌شود. آهنگ صدای آنها یکنواخت و دایره لغات‌شان بسیار محدود است. در برقراری ارتباط با اجتماع بسیار کند هستند و بسختی با دیگران ارتباط برقرار می‌کنند. تماس چشمی با اطراف ندارند و زمانی که قصد دارید آنها را در آغوش بکشید، مقاومت می‌کنند. با دنیای اطراف ناهماهنگ هستند. این کودکان نمی‌توانند با همسالان‌شان ارتباط برقرار کنند و وارد دنیای بازی آنها شوند. احساسات دیگران را درک نمی‌کنند و نمی‌توانند ابراز احساسات کنند. این کودکان گاهی در مقابل شرایطی که قرار می‌گیرند، احساسات متناقضی هم دارند. به این معنا که واکنش آنها متناسب با وضع نیست. ممکن است به صداهای اطراف واکنش نشان ندهند، اما بعضی صداها مانند پارس سگ یا صدای جاروبرقی یا چرخ‌گوشت ناگهان آنها را آشفته می‌کند و ممکن است بشدت بترسند و گریه کنند. کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است در شرایطی هیچ واکنشی نسبت به گرما یا سرما نداشته باشد، اما در شرایط دیگر واکنش ناگهانی نسبت به این عوامل نشان دهد. چنین واکنشی به درد نیز مشاهده می‌شود.

درباره مهارت دخترتان صحبتی نکرده‌اید. به این دلیل که بعضی کودکان مبتلا به اوتیسم ممکن است نسبت به یکی از انواع هنرها مانند موسیقی، نقاشی یا ریاضیات، مهارت استثنایی داشته باشند. به همین دلیل به این کودکان «جزیره هوش» می‌گویند. رفتار اغلب آنها شبیه کودکان کم‌توان ذهنی است و فقط 20 درصد از آنها هوش معمولی یا بیش از معمولی دارند.

اطلاعات شما از رفتارهای کودک‌تان کامل نیست. به این دلیل که توضیح نداده‌اید آیا او دارای رفتاری تکراری در حرکات بدنش هست یا نه؟ برای مثال ممکن است کودک دستش را دائما تکان دهد یا این حرکات مارپیچی، چرخیدن یا حرکت خاصی را به‌صورت تکراری انجام دهد. از سوی دیگر ممکن است در طول روز یک مسیر را چند بار حرکت کند یا لباسی را به‌صورت تکراری به شیوه‌ای که به او یاد داده‌اید دربیاورد و بپوشد. اگر این تکرار تغییر کند، کودک دچار اضطراب و پریشانی خواهد شد.

از آنجا که این بیماری نتیجه اختلال ژنتیک است، درمان قطعی برای آن وجود ندارد، اما کمک گرفتن از روش‌های روان‌درمانی و تغذیه‌ای ممکن است به کنترل شرایط این کودکان کمک کند. نتایج برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد افزودن بعضی ویتامین‌ها تحت نظر روانپزشک و با تجویز او ممکن است به مهار وضع کمک کند. حذف بعضی موادغذایی از برنامه غذایی کودک باز هم به تجویز متخصص، کمک دیگری برای بهبود شرایط کودکان اوتیست است. درباره تصحیح رفتارهای کودک نیز باید گفت اولا باید فرزند شما تحت نظر متخصص اعصاب و روان باشد که فعالیتش در حوزه روانپزشکی اطفال است و ثانیا در صورت توصیه متخصص باید از افرادی مانند گفتاردرمانگر و رفتار درمانگر برای کنترل و بهبود وضع دخترتان کمک بگیرید. این کودکان بیش از هر چیز به مدارا و آموزش برای کنترل شرایط‌شان نیاز دارند.