کارنامه روحانی در سال اول

شاید همین موضوع باعث شد رئیس‌جمهوری که مردم ادبیات فاخر او را همیشه در ذهن داشتند لب به انتقاد باز و گلایه‌هایی مطرح کند؛ گلایه‌هایی که نشان از کام تلخ روحانی از برخی تخریب‌ها داشت و البته نوع بیان درددل‌هایش در نظر مردم و نخبگان مقبول نیفتاد.

حال که یک‌چهارم فرصت این دولت گذشته است، مرور نقاط مثبت و منفی آن علاوه بر این که تصویری شفاف و واقعی از عملکرد دولت یازدهم به دست خواهد داد موجب یادآوری شعارهای دولت و وعده‌هایی می‌شود که مردم سال گذشته به اعتبار آن روحانی را روانه پاستور کردند.

مهار تورم، نقطه اتکای سیاست‌های اقتصادی دولت

بخشی از مهم‌ترین شعارهای انتخاباتی روحانی در حوزه اقتصاد و معیشت مردم تمرکز یافته بود. معرفی تیم اقتصادی دولت یازدهم نیز نشان داد ژنرال‌های اقتصادی روحانی کمر همت را برای تغییر شرایط بسته‌اند. همراهی مجلس در رای اعتماد بالا به وزیر اقتصاد نیز حسن‌نیت و دغدغه نمایندگان مردم را به پاستورنشینان ثابت کرد تا در این حوزه حجت بر دولت تمام شود.

مهار تورمی که براساس منحنی‌های سال گذشته از عدد 40 هم فراتر رفته بود کار سختی بود که از سوی این تیم اقتصادی انجام شد. هر چند تا رسیدن به نقطه مطلوب در عدد تورم راه طولانی در پیش است، اما آمارهای اعلام شده بانک مرکزی از سه ماهه نخست امسال که حاکی از حدود 25 تا 30درصد تورم است نشان می‌دهد مسیر خوبی برای کاهش آن آغاز شده است. آمارهای دیگری همچون رشد اقتصادی نیز از همین بهبود وضع خبر می‌دهد. هرچند رشد اقتصادی کشور هنوز منفی 2.2 است، اما وقتی بدانیم این عدد نسبت به رقم سال گذشته آن 6.3 بهبود یافته است تصویر دقیق‌تری از وضع این شاخص خواهیم داشت.

اگر از وضع نابسامان برخی بازارها مانند خودرو و لبنیات بگذریم در بازار ارز و سکه وضع آرامی را مشاهده کردیم و دولت توانست التهاب این بازارها را در سال اول کاری‌اش کنترل کند، التهابی که در سال‌های گذشته ضربه‌هایی جدی به حوزه اقتصاد وارد آورده بود. طرح خروج غیرتورمی از رکود یکی از مهم‌ترین گام‌های دولت برای بهبود وضع اقتصادی تلقی می‌شود که هنوز اصل طرح و آثار آن بدرستی قابل بررسی نیست ولی مراقبت دولت برای جلوگیری از بروز برخی مشکلات احتمالی در مسیر اجرای آن که در اظهار نگرانی‌های کارشناسان نیز دیده می‌شود، ضروری است.

یکی از اصلی‌ترین شعارهای دولت تلاش برای رفع تحریم‌ها بوده است و تلاش مردان تدبیر و امید خبر از طی شدن یک مسیر منطقی در این باره را می‌دهد. هرچند این موضوع در دیپلماسی دولت یازدهم قابل نقد و بررسی است، اما دولت در این باره تلاش خود را در آخرین مراحل مذاکرات به کار گرفته است.

فرهنگ و دغدغه‌های فراوان در این حوزه

شاید بتوان پس از حوزه سیاست خارجی، مسائل فرهنگی را جنجالی‌ترین حوزه کاری دولت دانست. حاشیه‌هایی که بر سر موضوعات غیراصلی همچون استفاده از شبکه‌های اجتماعی پیش آمد، نتوانست انفعال دولت در این بخش را پوشش دهد تا جایی که به طور مثال در حوزه نشر، معاون فرهنگی وزیر ارشاد اعلام کرد که با وجود افزایش 14 درصدی در بخش انتشار اثر و رشد 12 درصدی در بخش تالیف در سال جاری، «اتفاقات حوزه نشر واقعا اتفاقات خوبی نیست». تاکید او در بخش‌های دیگر صحبتش نیز چندان امیدوارکننده نیست، بخصوص در جایی که می‌گوید: «نمی‌خواهم بگویم در یک بحران گرفتار شده‌ایم، اما نگرانم!»

دولت یک شعار کلیدی هم در بخش فرهنگی دارد که پس از روحانی، جنتی هم بارها آن را تکرار کرده و آن «واگذاری عرصه فرهنگ به مردم» است. آقای وزیر حتی از سپردن جریان ممیزی کتاب‌ها به خود ناشران و نویسندگان سخن گفت و برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره‌ها را نخستین بخش‌های قابل واگذاری به مردم دانست. او حتی در صبحانه کاری‌اش با اعضای اتاق بازرگانی ایران سراغ برخی مصداق‌ها نیز رفت که موسسه رسانه‌های تصویری یکی از آنها بود. البته در کنار این شعار بسیاری کارشناسان تاکید دارند که دولت باید به وظایف نظارتی خود در حوزه‌های فرهنگی عمل کند و این موضوعی است که ظاهرا برخی نمایندگان، نقدهایی در این حوزه دارند و کارت زرد مجلس به جنتی نیز از همین موضوع حکایت دارد.

انتقادها در موضوع دانشگاه و سیاست‌های وزارت علوم نیز موضوع دیگری است که حتی به استیضاح نخستین وزیر روحانی منجر شد و به نظر می‌رسد دولت نیازمند ایجاد آرامش بیشتری در این بخش باشد؛ آرامشی که از روز نخست روی خوشش را به دانشگاه‌ها نشان نداد و وزیری که در آخرین فرجه‌های زمانی پس از رد شدن گزینه قبلی بر کرسی وزارت تکیه زده بود، با اتمام سال اول کاری دولت باید جای خود را به دیگری بدهد.

استقبال مردم از بسته تحول نظام سلامت

منشور حقوق شهروندی در جریان رقابت‌های انتخاباتی برای نخستین بار از سوی روحانی مطرح و پس از آن چند ماهی از استقرار دولت نگذشته بود که رونمایی شد. سندی که اگرچه رونمایی شد، اما هنوز به مرحله اجرایی شدن نرسیده است. این سند شاید افق مشخصی پیش رو داشته باشد، اما لازم است به عنوان محوری‌ترین شعار رئیس‌جمهور در حوزه اجتماعی تعیین تکلیف شود.

اما یکی از بخش‌هایی که به دستور کار جدی دولت در حوزه اجتماعی تبدیل شد، بخش سلامت و درمان بود و اقدامات پیگیرانه وزیر بهداشت نتایج مناسبی را به بار آورد. بیمه شدن بیش از دو میلیون نفر در طرح سلامت، کاهش حداقل 10 درصدی هزینه‌های پرداخت شده توسط مردم برای درمان، افزایش زایمان‌های طبیعی با اجرای سیاست‌های سلامت در این باره و افزایش پوشش بیمه‌ای در برخی حوزه‌های درمانی، نتایجی بود که رضایت نسبی مردم را در این بخش به همراه داشت. دولت توانست با بهبود در وضع رسیدگی به بیماران و روند درمان، یک نقطه اتکای جدی در عملکرد خود ایجاد کند.

آرامش سیاسی و هم‌افزایی برای پیشرفت کشور

از ابتدای شروع به کار دولت یازدهم، مسئولان قوه مجریه عزم خود را برای همگرایی در سطح عالی مدیریت کشور و در جامعه، جزم کرده‌اند و مجلس شورای اسلامی نیز همکاری و همگرایی خوبی با دولت داشته است. از موضوعاتی مانند تذکرات و سوالات نمایندگان مجلس به عنوان حق طبیعی آنان در روند نظارت بر دولت که بگذریم به نظر می‌رسد این روابط آن قدر حسنه بود که حتی موضوع استیضاح وزیر علوم نیز می‌توانست بهتر از این توسط نمایندگان و دولتی‌ها مدیریت شود. ارتباط حسنه روسای دو قوه و تعامل احترام‌آمیز مجلس و دولت در شرایط مختلف سیاسی کشور به آرامش و ثبات سیاسی منجر شد. پذیرش استیضاح اخیر از سوی روحانی یکی از همین نشانه‌های اراده دولت برای حفظ آرامش سیاسی و ارتقای فرهنگ سیاست داخلی است.

تلاش رئیس‌جمهور و مسئولان دولت برای فراجناحی‌بودن، یکی از امتیازات آنان است که سبب شده دو طیف اصلاح‌طلب و اصولگرا با یافتن فصل مشترک خود با راهبردهای دولت روحانی به همکاری با کابینه تدبیر و امید در حوزه‌های سیاسی دست یابند. هر چند رقابت‌های سیاسی برای کسب منافع در جامعه پایانی ندارد و ذات رقابت سیاسی نیز اختلاف‌انگیز است، اما در یک برآیند کلی نشست‌های رئیس‌جمهور با احزاب و تعاملات و اظهارنظرهای کم‌حاشیه دولتی‌ها باعث شده است آرامش نسبی در فضای سیاسی یک سال گذشته کشور حاکم و روحیه هم‌افزایی با دولت در هر دو طیف سیاسی ایجاد شود.

نشانه‌های حفظ احترام و کرامت مردم در شیوه‌های برخورد دولت مشهود است و شاید همین امر در کنار اقدامات دولت در حوزه اقتصادی باعث شد تا رئیس‌جمهور از افزایش امید به زندگی در سالی که گذشت، خبر دهد.

تنش‌زدایی و کنش‌های فعال در سیاست خارجی

شیخ دیپلمات با تکیه بر صندلی ریاست جمهوری در پاستور انتظارها را درباره روابط خارجی ایران و بهبود آن برای کسب منافع بیشتر در حوزه بین‌الملل بالا برد. سیاست خارجی دولت یازدهم اقداماتی را در کارنامه دیپلماسی ایرانی ثبت کرده که در طول سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی بی‌سابقه است. گشایش‌های تازه‌ای که در روابط با برخی کشورها به وجود آمد یکی از این اقدامات بود و تعدیل فضای بین‌المللی درباره پرونده هسته‌ای کشورمان نیز نکته‌ای است که همگان به آن اذعان دارند. با این همه شاید سطح تعاملات و همکاری کشورهای 1+5 برای برداشن تحریم‌ها و به رسمیت شناختن حقوق جمهوری اسلامی مناسب به نظر نرسد ولی خروج از فضای تنش‌های بین‌المللی، سیاستی بود که برای روحانی دستاوردهای مناسبی داشت. مثبت شدن فضای مذاکرات، امضای توافق‌نامه ژنو و توقف رشد تحریم‌ها از نتایج این رویکرد جدید در دولت یازدهم بوده است.

با وجود برخی انتقادات وارد بر این روند به نظر می‌رسد ادامه آن می‌تواند نقش ایران را به عنوان کنشگری فعال در عرصه بین‌المللی تثبیت کند. نقش‌آفرینی مناسب در اتفاقات منطقه‌ای همانند جنگ سوریه و درگیری‌های کشور عراق و تغییر قدرت در آن نشان از این دارد که ایران به عنوان قدرت منطقه‌ای از سوی کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای پذیرفته شده است. حضور روحانی در سازمان ملل و سخنرانی او نیز به عنوان نقطه عطف این ماجرا قابل توجه است.

***

اتمام سال نخست کاری دولت هرچند با چند جنجال سیاسی همراه بود، اما به نظر می‌رسد مراقبت از دستاوردهای دولت در سالی که گذشت، می‌تواند به مقبولیت بیشتر کارنامه حسن روحانی بینجامد. شاید نتوان گفت تدبیر دولت در همه زمینه‌ها نتیجه‌بخش بوده است، اما در یک نگاه کلی بهبود شرایط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی در حوزه‌های داخلی و خارجی، مردم را به آینده دولت امیدوارتر کرده است. روشن است که مردم هنوز چشم‌انتظار نشسته‌اند تا دیگر وعده‌های روحانی جامه عمل بپوشد تا در نهایت به بهبود وضع زندگی مردم منجر شود. رئیس‌جمهور نباید فراموش کند که وعده‌های او امید زیادی را در مردم برای رفع مشکلات ایجاد کرده است و با بهره‌گیری از نظرات مختلف و به کار بستن انتقادهای دلسوزانه شرایط را برای تسریع در تحقق وعده‌ها مهیا کند.

حسین اسماعیلی / جام‌جم