محصولات تقلبی، همچنان زعفران ایران را تهدید می​کند

شنیدن جمله زعفران اصل و زعفران فرعی برای مردم به‌صورت یک جمله متداول درآمده است، اما همین یک فاجعه بزرگ برای گیاهان کهن ایرانی از جمله زعفران محسوب می‌شود که سهم عمده‌ای در اشتغالزایی و رونق اقتصادی برخی مناطق کشور دارد.

استاد بخش گیاهان دارویی سازمان فنی و حرفه‌ای استان اصفهان دراین‌باره می‌گوید: با وجود استراتژیک بودن گیاه زعفران (از نظر قیمت و ایجاد اشتغال)، تقلب‌ بازار این گیاه را ضایع کرده و این روند همچنان بشدت ادامه دارد.

ایرج حسینی به زعفران‌های تقلبی موجود در بازار اشاره می‌کند و در گفت‌وگو با مهر می‌افزاید: گلبرگ‌های گلرنگ، گلبرگ گل همیشه بهار، ریشه‌های گوشت خشک شده راسته (همراه با استفاده از اسپری روغن‌های بی‌قیمت)، اسپری عسل و آب یا گلیسیرین، محلول‌پاشی نیترات آمونیم و نیترات پتاسیم، استفاده از قند آئورت، کلاله‌های ذرت، ریشه‌های گندم و جو، ریزوم زردچوبه، پرز‌های انار، زعفران‌های زینتی و تفاله‌های مجدد خود زعفران راه‌های مناسب عرضه زعفران تقلبی است.

وی درباره نحوه شناسایی ظاهری و علمی گیاه زعفران می‌گوید: اندام مصرفی زعفران ( کلاه و خامه) باید به‌صورت کامل قابل مشاهده باشد و سالم بودن اندام زعفران پس از خشک‌شدن نیز از دیگر راه‌های شناسایی است.

استاد بخش گیاهان دارویی سازمان فنی و حرفه‌ای استان اصفهان با بیان این‌که اسیدسولفوریک یکی از راه‌های شناسایی زعفران اصل است، یادآور می‌شود: در صورتی که زعفران را در یک برگه کاهی فشار داده و در آن حالت، هیچ نوع چربی خارج نشود، نشان از اصل بودن گیاه دارد. زعفران در صورت آتش گرفتن حالت کریستاله پیدا می‌کند.

بدنامی زعفران ایران با گسترش تقلب

عضو پژوهشکده صنایع غذایی خراسان رضوی نیز با بیان این‌که بیشترین تقلب مربوط به زعفران در کشور امارات انجام می‌شود، می‌گوید: از آنجا که گل گلرنگ شبیه کلاله زعفران است، استفاده از این گیاه برای تولید زعفران تقلبی بسیار زیاد است. عبدالله ملافیلابی با اشاره به این‌که نسبت به کشور امارات در ایران تقلب کمتری در زعفران صورت می‌گیرد، در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: تقلب‌هایی که در کشورمان در مورد زعفران صورت می‌گیرد، باعث بدنام شدن زعفران ایران در بازارهای جهانی می‌شود.

وی یادآور می‌شود: اکنون استفاده از گل گلرنگ بیشترین نمونه تقلب در مورد زعفران است که حتی برخی به این گیاه عنوان زعفران مصنوعی را نیز می‌دهند. ضمن این‌که استفاده از کاکل ذرت و گوشت‌های رشته رشته شده که با رنگ زعفران رنگ‌آمیزی شده‌، از دیگر تقلب‌هایی است که در بحث زعفران صورت گرفته و باعث بدنامی کشورمان می‌شود.

عضو پژوهشکده صنایع غذایی خراسان رضوی با اظهار امیدواری از این‌که زعفران ایران تحت عنوان یک برند مشخص صادر شود، تاکید می‌کند: با داشتن یک برند مشخص، جلوی بسیاری از این تقلب‌ها گرفته می‌شود. هرچند استانداردهای کشور بسیار قوی است و زعفران‌هایی که از مجاری قانونی صادر می‌شود، به‌دلیل استفاده از روش‌های پیشرفته ملکولی بشدت کنترل می‌شود و حتی اگر چندصدم درصد تقلب در زعفران‌ها صورت گرفته باشد، براحتی تشخیص داده می‌شود.

افزایش قیمت، دلیل ایجاد تقلب

نایب رئیس شورای ملی زعفران ایران نیز با تاکید بر این‌که افزایش تولید زعفران، کاهش قیمت این محصول را به‌دنبال دارد، می‌گوید: متاسفانه افزایش قیمت زعفران باعث ایجاد تقلب در این محصول شده است، بنابراین باید با دید بلندمدت برای بازار زعفران برنامه‌ریزی کنیم تا در سطح کلان و از نظر اجتماعی منافع کل مخاطبان این بازار حفظ شود.

محسن احتشام با بیان این‌که اکنون 98 درصد زعفران‏ کشور در استان خراسان رضوی و جنوبی و 2 درصد در دیگر نقاط کشور تولید می‌شود، کمبود نقدینگی، بالابودن هزینه‌ بازاریابی، معرفی برند واحدهای تخصصی صادراتی زعفران در سطح بازارهای جهانی، بی‌ثباتی قیمت‌ها در بازار داخلی، ضعف ساماندهی و مدیریت بر بازار زعفران و وجود فعالیت‏های غیرتخصصی و کنترل نشده و تقلب زعفران در بازارهای جهانی را از مهم‌ترین مشکلات صنعت زعفران ایران عنوان می‌کند.

در همین حال مدیر جهادکشاورزی قائنات با بیان این‌که نبود فرآوری و بسته‌بندی زعفران و در نتیجه برگشت برخی محموله‌ها یا خرید آن با قیمت پایین از سوی طرف خارجی، از مشکلات صادرکنندگان زعفران است، یادآور می‌شود: تقلب زعفران ازسوی برخی سودجویان نیز موجب اعتماد نکردن خریداران و کاهش قیمت‌ها می‌شود.

محسن رئوفی‌فرد با اشاره به این‌که تعداد بهره‌برداران محصول زعفران در قائنات، 12 هزار و 850 نفر است، اجرای طرح شناسنامه‌دار کردن زعفران از مبدا و معرفی مراکز خرید این محصول از سوی دولت را برای جلوگیری از سوءاستفاده دلالان ضروری می‌داند و در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: خشکسالی و کمبود آب و نبود ثبات قیمت در بازار از مشکلات زعفران‌کاران این شهرستان است.

زعفران گران شد

افزایش قیمت زعفران در حالی از سوی کارشناسان، دلیل روی آوردن برخی به تهیه زعفران‌های تقلبی شده است که رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی، از افزایش 10 درصدی قیمت زعفران در سال جدید خبر می‌دهد.

غلامرضا میری با بیان این‌که اکنون زعفران خراسان رضوی به 52 کشور جهان صادر می‌شود، در گفت‌وگو با ایسنا می‌افزاید: میزان صادرات زعفران در سال 92 هیچ تفاوتی با سال 91 نداشته و یکسان بوده است، در سال جدید نیز صادرات داخلی و خارجی و فروش زعفران روند معمول خود را طی خواهد کرد.

وی یادآور می‌شود: در بهمن و اسفند سال گذشته به‌دلیل مشکل اخذ کد ملی کشاورز از سوی صادرکننده، روند صادرات با مشکل مواجه شد و صادرات زعفران کاهش یافت که این امر باعث افزایش قاچاق زعفران ایرانی به افغانستان شد.

رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران خراسان رضوی تاکید می‌کند: با روند موجود نه تنها بازار افغانستان را در دست نگرفته‌ایم، بلکه قاچاق زعفران ایرانی به افغانستان و وارد‌شدن این کشور به بازارهای هدف زعفران ایران، صادرات ما را تهدید می‌کند.