سال ایرانی، روز جهانی

البته در کشور ما همیشه همراه تقویم هجری شمسی، تقویم هجری قمری و اوقات شرعی هم استخراج می‌شود. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های تقویم کشور ما محاسبه زمان دقیق تحویل سال است. به عبارت دیگر، محاسبات زیادی انجام می‌شود تا همه چیز با این دقت پیش‌بینی شود.

بشر یک تقویم بسیار دقیق دارد که آن خود طبیعت است. تقویم هجری شمسی نیز بر مبنای طبیعت بنا نهاده شده است. تقویمی دقیق‌ترین تقویم است که با طبیعت همگام باشد.

دگرگونی طبیعت بهانه خوبی است برای این که آماده شویم و به استقبال سال جدید برویم. معیار ما در استخراج تقویم طبیعت است و این ویژگی تقویم ما را از دیگر کشورهای دنیا متمایز می‌کند. تقویم بیش از 40 کشور دنیا بر اساس تقویم میلادی است. در بسیاری از کشورهای عربی نیز تقویم رسمی کشور بر مبنای تقویم میلادی تهیه می‌شود، اما معمولا تقویم قمری به عنوان مبنایی برای برنامه‌ریزی‌های مذهبی و تعیین مراسم خاص مورد استفاده قرار می‌گیرد. ما تنها کشوری هستیم که نخستین روز بهار را مبنای شروع سال جدید قرار داده‌ایم. سازمان ملل نیز نخستین روز بهار را که همزمان با آغاز نوروز در ایران است به رسمیت شناخته و این روز را به عنوان روز زمین نامگذاری کرده است. تقارن آغاز سال نو با آغاز فصل بهار موجب می‌شود مردم نیز با طبیعت همگام شوند و به سوی سرسبزی و شادی و نشاط گام بردارند.

ماجرای تقویم قدمتی دیرینه دارد. از زمانی که بشر به این کره خاکی پا گذاشت یا دقیق‌تر بگوییم وقتی بشر برای نخستین‌بار زندگی متمرکز را تجربه کرد، تقویم به عنوان یکی از اصلی‌ترین نیازهای او مطرح شد تا بتواند به کمک آن برای بسیاری از کارها مانند کشاورزی برنامه‌‌ریزی کند. تا مدت‌ها بزرگ‌ترین واحد زمانی به شبانه‌روز محدود می‌شد تا این که انسان تصمیم گرفت بر اساس حرکت ماه یک واحد زمانی بزرگ‌تر را تعریف کند. بتدریج بشر متوجه شد بعد از گذشت 12 ماه، طبیعت دوباره مسیری را که یک بار طی کرده در پیش می‌گیرد و به این ترتیب، تقویمی به دست انسان‌ها رسید که یک سال را در خود جای می‌داد.

تهیه و تنظیم تقویم و تطابق تقویم هجری شمسی به عنوان تقویم رسمی کشور با تقویم میلادی و تقویم هجری قمری که تعیین‌کننده مناسبت‌های مذهبی است از جمله کارهایی است که به عهده مرکز تقویم موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران است. آغاز به کار شورای برنامه‌ریزی برای تنظیم تقویمی که قرار است ما دو سال آینده از آن استفاده کنیم معمولا از آبان و آذر شروع می‌شود. البته این زمان دقیق نیست و ممکن است در سال‌های مختلف چند روز تا چند هفته هم جابه‌جا شود، اما معمولا کار این گروه از آبان و آذر شروع می‌شود. پس از آن تقویم آماده و وارد دستور شده و تقویم نهایی به شورای فرهنگ عمومی تحویل داده می‌شود. این شورا از زیرمجموعه‌های شورای عالی انقلاب فرهنگی است. کاری که مرکز تقویم مسئولیت آن را به عهده دارد محاسبات نجومی و تعیین مولفه‌های علمی است.

این مرکز در نامگذاری روزها و مناسبت‌ها نقش کمتری دارد. به عنوان مثال ممکن است شورای فرهنگ عمومی از مرکز تقویم بخواهد معادل شمسی یک واقعه را محاسبه و اعلام کند. در نهایت مسئول نامگذاری روزها، شورای فرهنگ عمومی است. تعیین تعطیلی‌ها و مناسبت‌هایی مانند شهادت‌ها و ولادت‌ها به عهده شورای فرهنگ عمومی است. در نهایت تقویم پس از نهایی‌شدن در شورای فرهنگ عمومی در یکی از جلسات شورای عالی انقلاب فرهنگی به امضای رئیس‌جمهور می‌رسد و برای چاپ آماده می‌شود.