عمر آسفالت در ایران کوتاه شده است

بعضی جاها جنس آسفالت آنقدر نرم و بی‌دوام است که با حرکت خودروها، کمی از آسفالت روی لاستیک‌ها می‌چسبد، اما هر چه که باشد باز هم اسمش آسفالت است بهتر از کوچه‌های فرعی است که انگار سال‌هاست رنگ آسفالت به خود ندیده است.

حکایت آسفالت خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرمان مثنوی هفتاد من است، آنجا که نیاز نیست مرتب آسفالت رویش ریخته می‌شود، آنجا که تازه آسفالت شده و عمرش به چند ماه هم نمی‌رسد، بعضی خیابان‌ها و کوچه‌هایی هم که خیلی توی چشم نیست سال‌ها رنگ آسفالت به خود نمی‌بیند و... .وصله‌کاری‌ها، خیابان‌ها و معابر را پر از چاله و دست‌انداز کرده و با وجود بودجه‌ای که هر سال در اختیار شهرداری‌های مناطق قرار می‌گیرد، اما آسفالت برخی خیابان‌ها چهره زمین زیر پایمان را زشت و ناخوشایند کرده است. اما مجری طرح نگهداری و آسفالت سازمان مهندسی و عمران شهر تهران معتقد است در چند سال اخیر حجم آسفالتی که برای استفاده در خیابان‌ها، معابر و بزرگراه‌های شهری استفاده می‌شود به طور محسوسی کاهش پیدا کرده است و این یعنی کیفیت کار آنقدر بهتر شده که آسفالت‌های ریخته شده عمر طولانی‌تری نسبت به گذشته پیدا کرده است.

محمدرضا معماریان در گفت‌و‌گو با «جام‌جم» تاکید می‌کند: این که هر سال معابر و خیابان‌ها را آسفالت‌ریزی کنیم، نه منطقی است و نه اقتصادی و بهترین کار نحوه صحیح نگهداری از آسفالت‌های ریخته شده است.به گفته وی براساس استانداردها باید 6 درصد از هزینه ساخت هر پروژه در سال صرف نگهداری آن شود که موضوع آسفالت نیز از این قاعده مستثنی نیست.

آسفالت از ما، نگهداری با مناطق

«آسفالت کردن بزرگراه‌ها و خیابان‌ها از ما، شرایط و نحوه نگهداری آنها با شهرداری مناطق!» این گفته مجری طرح نگهداری و آسفالت سازمان مهندسی و عمران شهر تهران است که تاکید می‌کند که در پروژه‌های جدید مانند بزرگراه‌هایی که تازه احداث می‌شوند از خرازی، همت و باکری گرفته تا آزادگان و صدر از همان ابتدا همان طور که مراحل ساخت و خط‌کشی انجام می‌شود کار آسفالت آن هم به طور کامل انجام ‌شده و بعد تحویل بهره‌بردار می‌شود، اما از این به بعد ماجرا که شامل نحوه نگهداری از این آسفالت است دیگر به عهده شهرداری هر منطقه است که آن خیابان یا بزرگراه در حوزه استحفاظی آنها قرار دارد.

البته این اتفاق از حدود دو سال پیش افتاده است، یعنی عملیات آسفالت و نگهداری کاملا به عهده سازمان مهندسی و عمران شهرداری تهران بود، اما براساس دستورالعمل جدید از حدود دو سال پیش قرار شد بحث نگهداری از آسفالت ریخته شده در سطح معابر به شهرداری هر منطقه واگذار شود.

این حفاری‌ها تمامی ندارد

کنده‌کاری خیابان‌ها و پیاده‌روها تمامی ندارد؛ یک روز لوله آب فلان منطقه می‌ترکد، یک روز کابل‌های برق فلان منطقه مشکل پیدا می‌کند، یک روز اداره گاز می‌خواهد به لوله‌های فلان منطقه سرکشی کند، یک روز هم شرکت مخابرات کابل برگردان دارد و این حفاری‌های وقت و بی‌وقت مهم‌ترین دشمن آسفالت خیابان‌هاست، این مشکل هم سر دراز دارد و برای دیروز و امروز نبوده و نقصی است که به زیرساخت‌های شهری برمی‌گردد.عبور تاسیسات شهری مانند آب، برق، گاز، تلفن و... از زیر خاک موجب شده هیچ آسفالت تازه‌ای بیشتر از چند ماه دوام نیاورد، چون به هر حال یکی از این شرکت‌های خدماتی به هزار و یک دلیل می‌خواهد زمین را بکند تا به تاسیسات زیر خاک دست پیدا کند.

اما مشکل بزرگ‌تر نبود هماهنگی میان این سازمان‌ها با شهرداری‌هاست که هنگام حفاری خیابان‌ها زمان تعمیر مجدد آن را افزایش می‌دهد؛ هنوز حفاری شرکت آب و فاضلاب تمام نشده و آسفالت ریخته شده روی سطح خیابان یا پیاده‌رو خشک نشده که نوبت شرکت گاز است که به دلیل یک مشکل فنی دوباره آسفالت خیابان را بکند تا به لوله‌ها دسترسی پیدا کند و این طور می‌شود که عمر آسفالت صاف فلان خیابان و کوچه به یک سال هم نمی‌کشد.

زخم نمک‌پاشی روی تن آسفالت

بیشترین آسیب به آسفالت شهری در فصل زمستان اتفاق می‌افتد؛ مقصر اصلی هم در این میان نه سرمای هوا بلکه عملیات شن‌ریزی و نمک‌پاشی روی سطح خیابان‌ها، معابر و بزرگراه‌های شهرمان است که پیمانکاران شهرداری این کار را با لودرها و گریدرها انجام می‌دهند؛ چراکه فعالیت این خودروهای سنگین روکش آسفالت را زخمی و نابود می‌کند.

از طرفی به اعتقاد کارشناسان روش سنتی، قدیمی و مخرب پاشیدن شن درشت و نمک روی آسفالت برای زدودن برف که حداقل پنج دهه است در شهرهایی مانند تهران به کار گرفته می‌شود چند دهه است در دنیا یک روش منسوخ محسوب می‌شود، چون این کار به طور غیرمستقیم موجب تخریب آسفالت می‌شود.

این اتفاقی است که معماریان نیز آن را تائید می‌کند و در این باره توضیح می‌دهد: نمک‌پاشی در فصل زمستان روی سطح خیابان‌ها هرچند به بهبود تردد خودروها و آب شدن برف و یخ کمک می‌کند، اما همین نمک باعث باز شدن منافذ خاک شده و در اصطلاح باعث خوردگی سطح آسفالت می‌شود.

این مقام مسئول در شهرداری به موضوع جالبی اشاره می‌کند، این که در حال برنامه‌ریزی برای استفاده از تکنولوژی جدیدی در استفاده از نمک هستند تا به این ترتیب خاصیت خوردگی نمک را کاهش دهند.

بخش آسفالت سازمان مهندسی و عمران شهر تهران در حال بررسی این طرح و مذاکراتی برای تولید این نوع نمک در سطح مورد نیاز بوده تا وقتی قرار است از شیوه نمک‌پاشی استفاده شود این کار به آسفالت خیابان‌ها کمتر آسیب برساند.

عمر مفید آسفالت؛ 3 تا 9 سال

آسفالتی که روی سطح خیابان‌ها، معابر و بزرگراه‌های شهری ریخته می‌شود چندان به گرما و سرمای هوا عادت ندارد؛ در برخی مناطق عمر مفید این آسفالت‌ها که از سوی نیروهای پیمانکاری روی زمین ریخته می‌شود، آنقدر کوتاه است که پس از چند ماه ترک می‌خورد یا به لاستیک خودروها می‌چسبد.همه اینها می‌گوید عمر مفید آسفالت خیابان‌های شهرمان کوتاه است، آنقدر کوتاه که شهرداری باید به فاصله هر یکسال روی بخش‌هایی که کنده شده و پستی و بلندی به وجود آمده دوباره آسفالت‌ریزی کند، البته اگر آسفالت مجدد در اولویت شهرداری آن منطقه باشد.

اما عمر مفید آسفالت باید اینقدر کوتاه باشد؟ مجری طرح نگهداری و آسفالت سازمان مهندسی و عمران شهر تهران، عمر مفید آسفالت‌های ریخته شده در خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرمان را 3 تا 9 سال عنوان کرده و می‌گوید: تا همین چند سال پیش تمام مراحل تولید آسفالت در خارج از کشور انجام می‌شد و ما امکان استفاده از تکنولوژی داخلی را نداشتیم، اما خوشبختانه با پیشرفتی که در این زمینه به دست آمده حالا نه‌تنها عمر مفید آسفالت به 9 سال رسیده که البته اگر تاثیر عوامل فرسایشی محیطی نباشد قطعا این عمر مفید بیشتر از اینها هم می‌شود، البته وابستگی ما در تولید آسفالت به کارخانه‌های خارجی هم کاهش پیدا کرده است.

حالا کیفیت تولید آسفالت ما به جایی رسیده که برخی کشورها با پشت‌سر گذاشتن دوره تحریم‌ها درخواست ارسال آسفالت بسته‌بندی شده را از ایران کرده‌اند.

فرعی‌ها و کوچه‌ها فراموش شده است

برخی کوچه‌ها و خیابان‌های فرعی ظاهرشان نشان می‌دهد که انگار سال‌هاست رنگ آسفالت به خود ندیده است؛ اما کمی آن طرف‌تر شهرداری منطقه، خیابان اصلی را گاهی در طول سال چندبار آسفالت‌ریزی می‌کند؛ چرا؟

این گلایه شهروندانی است که از بی‌توجهی شهرداری منطقه به وضع آسفالت مسیر کوچه و محله‌شان می‌گویند؛ آنها فکر می‌کنند شهرداری‌های مناطق، خیابان‌های اصلی را که بیشتر توی چشم هستند، آسفالت می‌کنند، اما سالی یکبار هم به کوچه و خیابان‌های فرعی سری نمی‌زنند.

واقعا شهرداری‌های مناطق بر مبنای چه اولویت‌بندی خیابان‌ها و کوچه‌های نیازمند آسفالت‌ریزی در محدوده منطقه‌شان را انتخاب می‌کنند؟

معماریان این توضیح را هم می‌دهد که تعیین اولویت این که کدام خیابان و معبر در فلان منطقه نیاز به آسفالت‌ریزی دارد به عهده شهرداری هر منطقه است و شهروندان می‌توانند تقاضاهای خودشان را با سامانه 137 در میان بگذارند تا به شهرداری هر منطقه اطلاع داده شود و پس از بررسی در صورت تائید برای آسفالت‌ریزی یا مرمت آسفالت به این معاونت گزارش خواهد شد.

دشمنان ریز و درشت آسفالت

این که آسفالت فلان بزرگراه یا خیابان چقدر دوام بیاورد به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ این را نه ما بلکه مجری طرح نگهداری و آسفالت سازمان مهندسی و عمران شهر تهران می‌گوید که سال‌هاست در این حوزه فعالیت می‌کند.

او معتقد است قطعا میزان تردد خودروها روی بزرگراه‌های مختلف شهر متفاوت است و همین موضوع هم باعث می‌شود عمر آسفالت در همه معابر، خیابان‌ها و بزرگراه‌های شهرمان یکسان نباشد.

به طور مثال در محور آزادگان حجم خودروهایی که هر روز در این بزرگراه تردد می‌کند قابل مقایسه با هیچ بزرگراه دیگری در پایتخت نیست.

از طرفی خودروهای سنگینی که در این محور بار خارج از میزان مجاز حمل می‌کنند و باعث استهلاک سطح بزرگراه و آسفالتی که روی آن ریخته شده، می‌شوند چراکه بررسی‌ها نشان داده تردد هر کامیون با بار سنگین در بزرگراه معادل عبور 500 دستگاه خودروی سبک، موجب تخریب آسفالت آن محور می‌شود.

صرف‌نظر از این، عوامل دیگری نیز باعث می‌شود عمر آسفالت کاهش پیدا کند؛ کنده‌کاری‌های پی‌در‌پی خیابان‌ها و معابر شهری، نمک‌پاشی روی سطح بزرگراه‌ها و معابر مهم‌ترین این عوامل است که عمر آسفالت ریخته شده در سطح خیابان‌های شهرمان را کم می‌کند.

پوران محمدی / گروه جامعه