شیرین‌سازی آب خلیج‌فارس؛ ظرفیتی مغفول

کارشناسان و مقامات وزارت نیرو معتقدند بیش از دوسوم خاک ایران دارای آب و هوای خشک و نیمه خشک است و اقلیم کشور به گونه‌ای است که با وجود خشکسالی‌های متعدد در سال‌های گذشته، چاره‌ای جز رفتن به سمت تامین آب از طریق شیرین‌سازی آب دریا، مهار آب‌های مرزی، تصفیه پساب برای استفاده در شرب و صنعت و همچنین تشویق بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری کلان در این حوزه‌ها باقی نمانده است.

البته در سال‌های گذشته برای استفاده از ظرفیت جدید تامین آب از جمله شیرین‌سازی آب دریا؛ طرح‌های کوچکی از سوی سرمایه‌گذاران خصوصی در برخی استان‌های جنوبی به مرحله اجرا درآمده است که ظرفیت مناسبی برای حل مشکل کم آبی در مناطق ایجاد شده، نیست. هر چند تکیه اصلی شیرین‌سازی آب دریا برای تامین آب شرب مناطق وسیعی از جنوب کشور، جزایر خلیج فارس و استان‌های کویری و مرکزی کشور همچون کرمان و یزد است که طبق گفته مقامات وزارت نیرو، نیازمند انجام سرمایه‌گذاری‌های کلان است.مدیرعامل آب و فاضلاب استان هرمزگان با بیان این‌که بخش عمده‌ای از بی‌آبی شدید و جیره‌بندی آب در مناطق جنوبی و مرکزی کشور است به مهر می‌گوید: هم اکنون در 12 شهر استان هرمزگان که در کنار دریا نیز قرار گرفته است، مشکل تامین آب وجود دارد.

حسین خادمی در گفت‌وگو با مهر می‌افزاید: با وجود اهمیت بسیار زیاد شیرین‌سازی آب دریا در ایران به دلیل خشکسالی‌های متعدد و از بین رفتن بسیاری از ذخایر طبیعی، سفره‌ها ی زیرزمینی و افت حداقل 40 درصدی روان‌آب‌ها؛ هم‌اکنون روزانه فقط 500 هزار مترمکعب از آب دریا در جنوب ایران شیرین‌سازی می‌شود، این در حالی است که کشور کوچک امارات، روزانه 250 میلیون مترمکعب شیرین‌سازی انجام می‌دهد و در واقع 500 برابر ایران از آب خلیج فارس استفاده می‌کند. عربستان نیز فقط در یک واحد شیرین‌سازی آب، روزانه 800 هزار مترمکعب شیرین‌سازی انجام می‌دهد.

به گفته وی این میزان برداشت در حالی در کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس صورت می‌گیرد که در کشور ما به دلیل ایجاد نشدن زیرساخت‌های مناسب در طول دهه‌های گذشته، برخی مناطق جنوب کشور با وجود امکان شیرین‌سازی آب، دچار مشکلات تامین آب و حتی جیره‌بندی است.

خادمی در عین حال خاطرنشان می‌کند: از طریق سرمایه‌گذاری‌های صورت گرفته، اکنون 14 طرح شیرین‌سازی آب دریا در حال بهره‌برداری است و در این زمینه ده طرح دیگر نیز در دست اجراست که از سوی بخش خصوصی تامین منابع می‌شود.مدیرعامل آب و فاضلاب استان هرمزگان یادآور می‌شود: هم‌اکنون برای یک طرح شیرین‌سازی آب دریا، 50 میلیارد تومان هزینه شده تا بتوانیم 30 هزار مترمکعب از آب دریا را در خلیج فارس شیرین کنیم. از سویی، برای 130 هزار مترمکعب دیگر نیز 750 میلیارد تومان مورد نیاز است.

خادمی با بیان این‌که طبق برنامه وزارت نیرو، هر مترمکعب آب شیرین‌سازی شده دریا 1500 تا 3000 تومان از بخش خصوصی خریداری می‌شود، به اجرای یک طرح از سوی دولت برای تامین آب در استان‌های کرمان، یزد و هرمزگان از طریق شیرین‌سازی آب دریا اشاره می‌کند و می‌گوید: براساس این طرح روزانه یک میلیون مترمکعب آب دریا در خلیج فارس شیرین‌سازی شده و برای استفاده در بخش شرب و صنعت به کرمان انتقال داده خواهد شد که البته 30 درصد شیرین‌سازی این طرح برای هرمزگان خواهد بود.

در این طرح که ساقی کوثر نام دارد، روزانه هزار مگاوات برق نیز تولید می‌شود و اولویت مرحله اول آن تامین آب شرب و صنعت شهرهای بندرعباس و بندرخمیر است.

به گفته مسئولان، طرح ساقی کوثر با توجه به ظرفیت بسیار بالای آن در قالب طرح‌های متعددی به انجام خواهد رسید که پیش‌بینی می‌شود عملیات اجرایی آن برای رسیدن به ظرفیت نهایی به هشت سال زمان نیاز داشته باشد.

قشم از آب شرب خلیج فارس سیراب می‌شود

مدیرعامل گروه مپنا نیز چندی پیش از افتتاح مرحله اول تولید همزمان برق و آب شیرین در دهه فجر در قشم خبر داد و گفت: مرحله دوم نیز به فاصله دو ماه وارد مدار خواهد شد.

عباس علی‌آبادی با اشاره به این‌که ظرفیت مرکز تولید همزمان برق و آب شیرین، شیرین‌سازی 18 هزار مترمکعب آب و تولید 50 مگاوات برق است، در گفت‌وگو با ایسنا افزود: اکنون برای احداث یک واحد دیگر تولید همزمان برق و آب شیرین در قشم نیز مذاکره می‌کنیم و دو واحد نیز قرار است در کیش اجرا شود.

وی با تاکید بر این‌که تاکنون در طرح تولید همزمان برق و‌ آب شیرین قشم، 60 میلیون یورو هزینه شده و انتظار می‌رود تا پایان این طرح 70 میلیون یورو دیگر سرمایه نیاز باشد، یادآور شد: آب شیرین تهیه شده از این طرح به شبکه روستایی در قشم وصل می‌شود و تمام مناطق محروم قشم از آن بهره خواهند برد.

بزرگ‌ترین طرح آب شیرین کن سیستان و بلوچستان نیز چندی پیش در زاهدان افتتاح شد. این طرح شامل احداث هفت دستگاه آب شیرین کن به ظرفیت 20 هزار مترمکعب در شبانه‌روز با سرمایه 220 میلیارد ریال است.