درد مزمن شکم در کودکان

در درد شکمی غیر ارگانیک درد بدون علل ساختاری، عفونی، متابولیک، التهابی یا توموری است. مکانیسم درد پیچیده و هنوز به‌طور کامل مشخص نشده است، ولی ممکن است به دلیل اختلال در عملکرد اعصاب حسی و حرکتی روده باشد.

درواقع می‌توان گفت که حساسیت اعصاب روده به درد و حرکت بیشتر از حالت طبیعی است. استرس‌های روحی و روانی می‌تواند احساس درد را تحریک کند. گاهی این درد می‌تواند ناشی از واکنش حساسیتی روده به مواد غذایی خاص مانند قند لاکتوز، سوربیتول، فروکتوز یا اسید‌های چرب باشد.

درد شکمی ارگانیک یا عضوی

این درد‌ها به‌واسطه درگیری یک عضو خاص در شکم رخ می‌دهد که معمولا ناشی از زخم معده، التهاب روده، رفلاکس گوارشی و عفونت‌های روده‌ای است، ولی عوامل متنوع و نادرتری هم ممکن است داشته باشد.

نشانه‌هایی وجود دارد که می‌توان این درد را از نوع غیر‌ارگانیک افتراق داد و بررسی بیشتری انجام داد که عبارت است از دردی که کودک را از خواب بیدار کند، درد مداوم نیمه تحتانی شکم، استفراغ قابل توجه، تب غیر قابل توجیه، وجود علائم ادراری ‌ـ‌ تناسلی، اختلال بلع، اسهال مزمن یا شبانه، دفع خون در مدفوع، کاهش وزن، کاهش رشد قدی، تاخیر بلوغ، حساسیت و درد شکم به دنبال ایجاد فشار در شکم، بزرگی کبد و طحال، زردی، آرتریت، درد مهره‌ها، سابقه خانوادگی بیماری‌های التهابی روده، سوءجذب سلیاک و زخم گوارشی.

علایمی مانند یبوست، اسهال، سردرد، بی‌اشتهایی، تهوع، استفراغ و نفخ شکم می‌تواند در هر دو دسته ارگانیک یا غیر ارگانیک مشترک باشد.

تشخیص

ابتدا شرح حال و سپس معاینه به کمک تشخیص می‌آید، برای بیمارانی که در شرح حال و معاینه علایم خطری ندارند، یک آزمایش ساده مدفوع معمولا کفایت می‌کند، ولی در موارد دیگر بنا بر نوع علامت‌ها از تست‌های اختصاصی مانند آزمایشات خون، کشت مدفوع، بررسی آنتی ژن هلیکوباکتر ، سونوگرافی، اندوسکوپی، عکس مری و شکم و تست تنفسی اوره استفاده می‌شود.

 درمان

در صورت تشخیص درد ارگانیک باید علت زمینه‌ای درد را رفع کرد، ولی مهم‌ترین نکته درمان درباره درد شکمی غیر‌ارگانیک، دادن اطمینان به والدین و توضیح درباره مکانیسم درد است و این‌که این درد، درد واقعی است و باید خاطر نشان کرد که جای نگرانی نیست.

استفاده از روش‌های رفتار درمانی، شناخت درمانی و تکنیک‌های ایجاد آرامش ممکن است کمک‌کننده باشد.

همچنین از داروهای کاهنده اسید معده، داروهای تغییر‌دهنده حرکات روده و داروهای ضد افسردگی و اضطراب و عصاره نعناع زیاد استفاده می‌شود.

دکتر حمیدرضا‌ صادقی - ‌‌متخصص اطفال