این برنامه درس نمی‌دهد

بچه‌ها با ما همراه می‌شوند

پیش از شروع برنامه در فرصت خوبی با مجتبی ظریفیان، تهیه‌کننده و مجری برنامه به گفت‌وگو می‌نشینم. از او که اجرای برنامه‌هایی چون یه لقمه خنده، صبح بخیر بچه‌ها و آبرنگ را در کارنامه خود دارد و مخاطبانش او رابا نام عمو مهربان می‌شناسند می‌پرسم با ما بیا چه نوع برنامه‌ای است که می‌گوید: یک برنامه ترکیبی و زنده است. برنامه‌ای شاد و مخاطب محور که قصد ندارد آموزش مستقیم به بچه‌ها بدهد و به آنها درس نمی‌دهد. عمو مهربان و خاله رویا در این برنامه خودشان بچه هستند و عاشق شیطنت‌های کودکی. از بچه‌ها می‌پرسند چه دوست دارند و همان را برایشان اجرا می‌کنند. ظریفیان در مورد انتخاب نام برنامه می‌گوید: با ما بیا یعنی با ما همراه شو. می‌خواهیم به بچه بگوییم اگر شادی یا اگر غمگینی، با ما بیا. اگر می‌خواهی دیده یا شنیده شوی با ما بیا. قرار نیست همیشه ما برای شما برنامه بسازیم. شما هم می‌توانید برنامه بسازید تا ما آن را پخش کنیم. این تهیه‌کننده درباره بخش‌های متنوع برنامه می‌افزاید: برای این برنامه بخش‌هایی در نظر گرفته شده که برخی در حال پخش است و برخی دیگر به امکانات نیاز دارد که در آینده نزدیک اجرا و پخش خواهند شد. معمولا روزهای یکشنبه کار بیشتر نمایشی است و رویا و مهربان تیپ می‌گیرند، مثلا یک بار تیپ راننده خلافکار و یک بار آدم پرخور. روزهای سه‌شنبه عکس نوشته‌ها را داریم و داستان کار براساس عکس پیش می‌رود. بخش دیگر کار پخش کارتون‌های جالب و خاطره‌انگیز است مانند پلنگ صورتی، پت و مت، گوریل انگوری و... پخش کلیپ و وله‌های گرافیکی و رئال نیز داریم. گزارش ویژه برنامه قبلا به گونه دیگری بود. در واقع یک گزارشگر ـ بازیگر بود که با دیالوگ‌های طنز، خود را در دل اتفاق قرار می‌داد و بچه‌ها هم از اتفاقاتی مانند نمایشگاه بازی‌های رایانه‌ای، نمایشگاه کتاب و حتی حوادثی چون زلزله در آذربایجان و بوشهر مطلع می‌شدند و نمایش طنز می‌دیدند و این در بالا بردن روحیه‌شان اثر داشت، حتی موقعی که زلزله آمده بود ما آنان را به ادامه حیات و جاری بودن زندگی تشویق می‌کردیم و در خوشی و ناخوشی کنارشان بودیم، اما بزودی بخش گزارش از اشیا را خواهیم داشت که به صورت رئال انیمیشن خواهد بود. بخش دیگر مصاحبه تلفنی است که بچه‌ها با برنامه تماس می‌گیرند و مسائل مبتلا به خود را مطرح می‌کنند. در برنامه بخشی نیز به نشان دادن عکس‌ها و نقاشی‌های ارسالی بچه‌ها اختصاص داده شده و پیامک‌هایشان را نیز می‌خوانیم.

***

رسول مقصودی، کارگردان تلویزیونی برنامه و تیم همراهش پشت مانیتورها نشسته‌اند و تنظیمات لازم را انجام می‌دهند. عمو مهربان و خاله رویا نیز مشغول تمرین هستند. چند دقیقه بیشتر تا شروع برنامه باقی نمانده، اما ذره‌ای استرس در مجریان وجود ندارد. من نیز با عوامل برنامه وارد استودیو می‌شوم. رحمان حسن‌نژاد، تصویربرداری کار را به عهده دارد. خاله رویا دو متر فضا بیشتر در اختیار ندارد. مقابل دوربین می‌ایستد و این طور آغاز می‌کند: به نام خدای مهربونی که دوست بچه‌هاست. امروز هم یه روز برای شاد بودن است که ناگهان عمو مهربان با یک قاب پنجره از پشت سر او عبور می‌کند. خاله از فرصت استفاده کرده و در مورد حفظ تمرکز با بچه‌ها صحبت می‌کند. سپس بچه‌ها را به دیدن کارتون پروفسور بالتازار دعوت می‌کند. با اتمام کارتون نوبت پلاتوی دوم می‌رسد.

انتخاب با مخاطب است

در فاصله میان پلاتوی اول و دوم از ظریفیان می‌خواهم کمی در مورد موضوعات و متن‌های برنامه برایم بگوید. ظریفیان توضیح می‌دهد: نویسنده برنامه مهدی داستانی است که سابقه خوبی در این زمینه دارد. به موضوعات تربیتی و آموزشی توجه ویژه‌ای داریم، اما در قالب طنز و نمایش. در این برنامه در واقع رویا و مهربان کمی شبیه دو قطب مثبت و منفی هستند. مهربان شیطنت می‌کند و رویا راه صحیح را می‌گوید، اما مستقیم‌گویی نمی‌کنیم و انتخاب را به عهده مخاطب می‌گذاریم. به بحث ضرب‌المثل‌ها و ادبیات توجه داریم و روی کلمات حساس هستیم تا بدآموزی نداشته باشیم. متن‌ها ساده و کوتاه با توجه به زمان برنامه نوشته می‌شود. در مورد موضوعاتی مانند ورزش، تغذیه، کمک کردن، سپاسگزاری، مهمانی رفتن و... برنامه پخش کرده‌ایم. به مناسبت‌های سوگواری مانند شهادت ائمه، ماه‌های محرم و رمضان توجه داریم و برخی مسائل روز مانند هفته بسیج و... را در نظر می‌گیریم تا بچه‌ها مطلع باشند. بزودی جمعه‌ها نیز برنامه را روی آنتن خواهیم فرستاد. سعی ما این است که برنامه عینی باشد، به همین علت با عکس زیاد سر و کار داریم. مثلا برای برنامه امروز حدود 80 عکس استفاده شد، باور کنید برای هر برنامه حدود ده ساعت زمان را به تهیه عکس اختصاص می‌دهم و از اینترنت استفاده می‌کنم. اکنون آرشیوی درست کرده‌ام که بیش از ده هزار عکس دارد، اما گاهی کافی نیست. روزانه 2000 عکس سرچ می‌کنم البته خود بچه‌ها نیز لطف دارند و برای من عکس ارسال می‌کنند.

وی درباره جایگاه طنز و بداهه در برنامه‌اش می‌گوید: به اعتقاد من کار طنز راه رفتن روی تیغ است. اگر زیاده‌روی شود بدآموزی دارد و ممکن است به هزل و هجو بینجامد و اگر طنز در کار نباشد برنامه خشک و بی‌روح می‌شود. بداهه نیز به این معنا نیست که روی آنتن تلویزیون هر چه دلت خواست بگویی. به این معناست که در شرایط غیرقابل پیش‌بینی و در خصوص اهداف برنامه دیالوگ‌های مناسب را که قبلا به آنها فکر نکرده‌ای بسازی و برنامه را جمع کنی. در کار من طنز جایگاه خاصی دارد و معتقدم مردم و بچه‌ها طنز را دوست دارند. من نیز می‌کوشم آنها را شاد و راضی نگه دارم و به لودگی گرفتار نشوم. در این زمینه تجربه سال‌ها کار تئاتر و اجرای تلویزیونی پشتوانه من است البته گاهی هم به اصطلاح سوتی می‌دهم که نمک کار است (با خنده) به هر حال همه فرق برنامه زنده و تولیدی را می‌دانند.

محدودیت خلاقیت می‌آورد

تهیه‌کننده با ما بیا درباره دکور برنامه می‌گوید: اکنون همه برنامه‌ها از دکورهای بزرگ و مناسب برخوردارند، اما همانگونه که دیدید عمق میدان ما همین دو متر است، اما همین محدودیت باعث خلاقیت در برنامه شده است با استفاده از بگ گراند کروماکی و نیز همدلی بچه‌های پخش و پشتیبانی مدیران شبکه دو توانستیم برنامه را بخوبی نگه داریم. دوست داشتم دکور و فضای بزرگ‌تری داشتیم و از تکنیک‌های جدید در برنامه‌سازی استفاده می‌کردیم. به هر حال معتقدم مهم محتوای برنامه است که مخاطب را همراه می‌کند. وی در پایان صحبت‌هایش می‌افزاید: من از بودن با بچه‌ها خسته نمی‌شوم و از آنها حس و انرژی می‌گیرم. خدا را شکر می‌کنم که مرا در این مسیر قرار داده و خوشحالم که وقتی مردم برنامه‌ها را می‌بینند می‌خندند یا لبخند می‌زنند. اگر حمایت مردم نبود برنامه به اینجا نمی‌رسید.

***

خاله رویا در پلاتوی دوم با کمک عکس‌هایی که برای بچه‌ها پخش می‌شود داستان برنامه را تعریف می‌کند. موضوع برنامه، بهداشت دهان و دندان است .داستان درباره ببری است که شیرینی و شکلات خورده و دندان درد گرفته. عمو مهربان کلاه و عینکش را در اتاق فرمان جا گذاشته و با کلی ایما و اشاره به آن سوی پنجره از عوامل می‌خواهد کلاه و عینک را به او برسانند. سپس کارتون باب اسفنجی پخش می‌شود و بعد پلاتوی سوم.

باورپذیر بازی می‌کنم

آزیتا رضایی در زمینه ادبیات فارسی تحصیل کرده و تجربه سال‌ها کار تئاتر کودک دارد، بچه‌هایی که اجرا‌های او را در برنامه‌هایی چون شکوفه‌های بهاری، رنگین‌کمان و آبرنگ به خاطر دارند، او را با نام خاله رویا می‌شناسند. رضایی در با ما بیا کارگردانی هنری و اجرای برنامه را به عهده دارد. او می‌گوید: در این کار من مجری ـ بازیگر هستم و با عکس در ارتباطم، لذا سعی می‌کنم باورپذیر بازی کنم و لازمه این کار تخیل است. تصاویر باید در ذهن من باشند و جان بگیرند تا بتوانم موضوع را به بچه‌ها انتقال دهم. دنیای کودکان پر از تخیل، ساده و آزاد است البته تا وقتی بزرگ‌ترها برای آن اجباری نگذارند. آموزش باید در برنامه کودک غیرمستقیم، ساده و شاد باشد و پیام‌ها در لفافه گفته شود و این فرق کار ما با مدرسه است. از رضایی می‌پرسم برای اجرای برنامه چقدر مطالعه می‌کند که می‌گوید: از آنجا که برنامه زنده است به دانش و سواد زیادی نیاز است و در زمینه روان‌شناسی کودک و ادبیات زیاد مطالعه می‌کنم. نشریات روز را می‌خوانم، به نشریات کودکان و اینترنت توجه زیادی دارم و از نظر و مشاوره کارشناسان روان‌شناس چون خانم مونیکا شاهین و آقای بهزاد دارابی استفاده می‌کنم. حتی در کارگاه‌های آموزشی مرتبط با این زمینه و نمایش خلاق شرکت می‌کنم تا بتوانم به مخاطبم نزدیک شوم.

این کارگردان درباره بازخورد برنامه می‌گوید: بازخورد کار بسیار عالی بوده و ما را شگفت‌زده کرده است. بچه‌ها و خانواده‌هایشان به سامانه پیام کوتاه ما 300002222 پیامک می‌زنند. روزانه حدود 20 هزار پیامک از شهرها و حتی روستاهای کشور دریافت می‌کنیم. بچه‌ها از علاقه‌و کارتون‌های درخواستی‌شان می‌گویند. والدین‌شان می‌خواهند درباره مسائلی مانند بهداشت، لجبازی، صنایع دستی، فرهنگ و رسوم نقاط مختلف و خلاصه همه چیز صحبت کنیم. این همه محبت و همدلی مردم ما را به ادامه کار دلگرم و امیدوار و البته بار مسئولیت‌مان را سنگین‌تر می‌کند. از رضایی درباره لباس‌های متفاوت و شادی که در برنامه می‌پوشد، می‌پرسم که می‌گوید: من موافق نیستم که مجری هر روز با یک لباس جدید و عجیب و غریب به صحنه بیاید و نمی‌خواهم تجمل‌گرایی را به بچه آموزش دهم، اما چون در این کار دکور نداریم، لباس مناسب و متفاوت نیاز است. من به طرح پارچه و ترکیب رنگ لباس فکر می‌کنم و برای این کار تاکنون ده دست لباس آماده کرده‌ام که بلوز و دامن با طرح‌های ترکیبی مدرن و سنتی است. ایرانی بودن لباس برایم اهمیت دارد تا اگر بچه‌ای خواست مثل من لباس بپوشد، شرمنده‌اش نشوم.

مجری و کارگردان با ما بیا صحبت‌هایش را چنین به پایان می‌رساند: برنامه زنده نفس به نفس و چشم در چشم مخاطب است. درست است که کاستی‌هایی دارد، اما همیشه برای مخاطب جذاب است. دوست دارم زمان بیشتری داشته باشیم تا بتوانیم با بزرگ‌ترها ارتباط برقرار کنیم، چراکه آنها به عنوان پدر و مادر بچه‌ها درخواست‌هایی دارند که باید مورد توجه قرار گیرد. در ضمن از تمام بچه‌هایی که با برنامه با ما بیا همراه شده‌اند همچنین تامین برنامه گروه کودک و پخش شبکه دو سیما تشکر می‌کنم.

سعیده موسوی