در گفتگو با جام جم آنلاین مطرح شد
میان نهادهای اجتماعی کشور ما، مدرسه یکی از مهمترین نهادهای سازمان یافته رسمی است که باید به فراهم کردن محیطی سالم و بهداشتی ،به جسم و روان کودکان جامعه امکان شکوفایی بدهد و آنان را نسبت به دیگر اشخاص
بدیهی است از نظر اقتصادی نیز بهره دهی مطلوب از سرمایه گذاری در این کار، چه از نظر مادی و چه از نظر نیروی انسانی جز با تامین سلامت دانش آموزان و کارکنان مدارس میسر نیست.
اگر این نکته را پذیرفته باشیم که یکی از ارکان استقلال و توسعه اجتماعی و اقتصادی هر جامعه بهره مندی از نیروهای سالم و کارآمد است به اهمیت بهداشت مدرسه به عنوان مهمترین وسیله دستیابی به هدفهای یاد شده و تامین آن پی خواهیم برد.
در ایران از سال 1290 هجری شمسی با تاسیس مجلس حفظالصحه به بهداشت عمومی ، نظری ابتدایی ولی مهم انداخته شد. مهم از این نظر که اواخر همان سال برای پایه گذاری بهداشت مدارس دستوراتی داده شد که سرانجام سال 1304 شمسی سازمانی به نام صحیه مدارس به وجود آمد که طی گذشت زمان با تغییرات و تحولات فراوانی همراه بوده است.
بخصوص مدیریت های متفاوت وزارت بهداشت و درمان و آموزش و پرورش که چند بار دست به دست گشته است. بالاخره در تاریخ 17 مرداد سال 1369 شمسی ، این مهم با توافقنامه ای که به امضای مقام عالی وزارت آموزش و پرورش و وزیر محترم بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و به تایید ریاست محترم جمهوری اسلامی وقت ایران رسید، صورت پذیرفت.
این توافقنامه شامل یک راهبرد 7 ماده ای است که ابعاد گوناگون بهداشت مدارس را در زمینه های تامین نیروی انسانی ، انتقال مراقبان بهداشت ، ارائه خدمات آموزشی بهداشتی درمانی و شیوه ارتباط و هماهنگی طرفین را تحت پوشش قرار می دهد.
با عنایت به قانونمند شدن بهداشت مدارس که شرح آن گذشت ، آیا مدیریت آن از حد تئوری و اصالت حرف تجاوز کرده است؛ آیا برنامه ریزی بهداشت و ایمنی که از ارکان مدیریت بوده و حرف مبنا را می زند و اتفاقا از ابزارهای آن جمع آوری و طبقه بندی اطلاعات صحیح است تا براساس آنها طرح و برنامه ریزی ، تعیین اهداف ، منابع و داده ها روشن شود، اعمال شده؛
آیا اصولا آمارها و جداول و نمودارهای آموزش و پرورش علاوه بر ارزشیابی عملکردها که همگی جنبه مثبت اقدامات را پایش می کند، متغیرهایی هم به عنوان مایه دست برای برنامه ریزی های اصولی و اولویت بندی ها ارائه می کنند؛ با کمال تاسف در شهرهای بزرگ هم این موضوع را نمی توان بدرستی دید تا چه رسد به سطوح روستا که بسیار غم انگیز است.
نمونه آن حادثه مربوط به روستای منطقه لردگان استان چهارمحال و بختیاری است که خبر جزغاله شدن تعدادی اطفال معصوم در رسانه ها باز هم قلب خانواده ها را به درد آورد. معلوم نیست تکلیف خانواده هایی که در فرهنگ ما به محیط آموزشگاه چه از لحاظ آموزشی و تربیتی و چه از لحاظ امنیتی بیش از محیط منزل اعتقاد دارند چیست ؛ و باز معلوم نیست چرا در آمارهای تهیه شده ، اطلاعات مربوط به آموزشگاه های غیراستاندارد بخصوص از نظر ایمنی وجود ندارد؛
چرا تعلیمات بهداشت مدارس برای معلمان و مدیران از حد نمایش و زنگ تفریح تجاوز نکرده است ؛ چرا در دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی این درس را فقط منحصر به معرفی بهداشت و چند بیماری و آن هم در حد ناکافی می کنند؛
چرا کمیت مثل 2ساعت درس یا 2واحد درسی و چند صفحه مطلب ما را گمراه می کند؛ چرا به امنیت در مدارس که از ویژگی های مهم محیط مدرسه است بسیار کم توجه می شود؛
هنوز هم متاسفانه بهداشت مدارس در ایران هویت ذاتی و عملی خودش را نیافته است. مهدکودک ها و دبستان ها و مدارس راهنمایی و دبیرستان های زیادی می توان مشاهده کرد که فاقد ضوابط ایمنی اند یا این که مسوولان و آموزگاران مدارس تعلیمات کافی و لازم را در این زمینه ندیده اند.
اگر مدیر، معلم ، معاون و دیگر کارکنان مدارس آشنایی کافی به مبانی بهداشت پیشگیری ، ایمنی و کمکهای اولیه داشته باشند، حوادث پیشگیری شده یا در صورت وقوع ، عمق آن احساسات عمومی را جریحه دار نمی کند. ارتباطات درون بخشی و بین بخشی هم از جمله مسائل دیگر است که در آسیب شناسی حوادث کمرنگ و فراموش شده است.
فی المثل در این میان جایگاه سازمان تجهیز و نوسازی مدارس معلوم نیست کجاست؛ یا نهاد صدا و سیما چقدر در این موارد نقش ایفا می کند؛
باید بدانیم بهداشت آموزشگاه ها تنها یک مقوله زودگذر مقطعی نیست ، بلکه ابعاد عملی ، دامنه دار و مستمری است که شامل آموزش ، رشد و تکامل ، بهداشت جسمانی ، روانی ، اجتماعی ، تغذیه ، بیماری های شایع ، مراقبت های بهداشتی ، پیشگیری از سوانح و حوادث ، محیط مدرسه ، امنیت و پیگیری در گردشهای علمی و مسافرت ها، کمکهای اولیه ، فضاهای فیزیکی و موارد دیگری می شود که از حوزه یک مقاله خارج است.
بهداشت مدارس موضوعی است که نه در یک درس یا دوره و بخشنامه بلکه با ترکیبی از یک گروه کارآمد و به کارگیری یک مدیریت صحیح اقتصادی میسر است تا محور کارکردی خودش را به منظومه محیطی اش که همانا دانش آموزان مدارس دورترین نقطه کشور است ، مرتبط سازد.
دکتر حسن اخوان
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد 
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرکرد
تازه ها
پیشنهاد سردبیر
در واکنش به حمله رژیم صهیونیستی به ایران مطرح شد
اسرائیل در ورطه تصمیمات اشتباه
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
کوه موش زایید!
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
اسرائیل به سرزمین سوخته بدل می‌شود؟
گفت و گو
گفت‌وگوی «جام‌جم» با سیده عذرا موسوی، نویسنده کتاب «فصل توت‌های سفید»
نق‌نق‌‌نویسی داستان اجتماعی نیست
یک نماینده مجلس:
پیام‌عملیات وعده صادق، قدرت و استقلال ایران بود
علی برکه از رهبران حماس در گفت‌و‌گو با «جام‌جم»:
خطوط قرمز خود را در مذاکرات تغییر نمی‌دهیم
گفت‌وگوی «جام‌جم» با میثم عبدی، کارگردان نمایش رومئو و ژولیت و چند کاراکتر دیگر