منبع خشم و مدیریت آستانه تحمل

خشم را چطور تعریف می‌کنید؟

خشم از جمله‌ احساس‌های طبیعی ‌انسان است که بر اثر عوامل مختلف، بروز می‌کند و پیامدهای روانی و رفتاری مختلفی دارد. این حس اگرچه حسی روانی است وبر اثر عوامل خارجی یا ذهنی، زنده می‌شود، اما خود باعث ایجاد فعل و انفعالات شیمیایی و هورمونی جدیدی در بدن می‌شود که در ‌‌نهایت با واکنش‌های فیزیکی و رفتاری ظهور می‌یابد.

بهتر نیست این حس حذف شود؟

نمی‌توان خشم را از احساسات انسانی حذف کرد، باید درصد خشم را در افراد که بسته به سابقه‌ روانی، محیطی و ژنتیکی متفاوت است، کنترل و مدیریت کرد. این را باید قبول کرد که خشم، سلاحی قوی برای برخورد و مقابله با تهدید است؛ اما در این‌حال بزرگ‌ترین نقطه ضعف نیز محسوب می‌شود بخصوص اگر به‌کار بردن آن برای ارضای عقده‌های روانی، فرار از دردِ احساسی یا پوششی بر آنچه پذیرفتنی ‌نیست، باشد.
استفاده از سلاح ‌خشم، برای دفاع در برابر تهدید، مستلزم پرداخت بهایی ا‌ست. خشم را پوششی بر نقاط ضعف روانی فرد نیز می‌توان دانست. استفاده از خشم به‌عنوان اقدامی‌ دفاعی و واکنشی ‌قدرتمند، در برابر رویداد‌ها، اغلب به ‌رفتارهای بی‌تناسب و اشتباه منجر می‌شود. در فرایند خشم و اجرای آن، اندیشه و منطق و شعور، نقش چندانی ندارند و اکثر رفتارهای انجام شده در چهارچوب ناهنجاری تعریف می‌شوند. وقتی خشم فوران می‌کند، احساسات دیگر، رقیق و محو می‌شوند. خشم؛ ناتوانی، عجز، ضعف، ناکامی، ناامیدی و دیگر احساسات منفی روانی از این دست را، کم‌رنگ و کم مایه می‌کند و فردی که دچار چنین نقاط ضعفی باشد، به‌ طور موقت با پوشش خشم خود را قدرتمند می‌بیند.

به نظر می‌رسد خشم را خیلی هم بد نمی‌دانید؟

خشم، فقط یک فرآیند منفی نیست؛ گاهی خشم، عملکرد مثبت و مفید هم دارد. خشم، بازتابی احساسی و ناخودآگاه است که در رویارویی با تهدیدی حقیقی یا خیالی، نیرو و انگیزه‌ای برای از بین بردن آن تهدید، به‌وجود می‌آورد. هرچه تهدید بیشتر باشد میزان برانگیختگی زیاد‌تر می‌شود و انگیزه مقابله با آن افزایش می‌یابد؛ یعنی خشم و تهدید، رابطه‌ای مستقیم دارند. ضعیف‌ترین حالت خشم، آزردگی و قوی‌ترین جنبه آن خروش و پرخاش است. تهدید، خشم را به‌وجود می‌آورد و خشم هم نیرو و انگیزه اقدام لازم بعدی را فراهم می‌کند.

زنان بیشتر خشمگین می‌شوند یا مردان؟

نمی‌توان صریح در این باره اظهار نظر کرد؛ با این حال احساس قدرت میان مردان شایع‌تر است و اغلب به‌عنوان یک ویژگی مردانه ارزیابی می‌شود.

چرا این همه نزاع در کشور رخ می‌دهد؟

این وضع به دلیل پایین آمدن آستانه تحمل مردم است. اعتراف بسیاری از قاتل‌ها نشان می‌دهد که آنان بدون برنامه‌ قبلی و بر اثر یک لحظه غفلت، اختیار‌ خود را از دست داده‌اند و مرتکب جنایت شده‌اند که این اتفاق به دلیل پایین بودن آستانه تحمل و ضعف مهارت‌های رفتاری، یعنی مدیریت هیجان‌های عصبی بروز می‌کند.

چطور می‌توان آنان را آموزش داد؟

آموزش را باید از خانواده شروع و در مدرسه و جامعه تکمیل کرد؛ اما اکنون دست‌کم درباره مدیریت خشم این اتفاق رخ نمی‌دهد. از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد وقتی دو ورزشکار در میدان ورزشی مقابل چشمان هزاران تماشاچی با یکدیگر زد و خورد می‌کنند، نمی‌توان به الگوهای رفتاری در جامعه دل بست. تغییر الگوهای رفتاری، توجه ویژه به آمار تأثرانگیز کاربرد انواع سلاح سرد (به ویژه چاقو) و قربانیان درگیری‌های خیابانی، زنگ هشدار را برای مسؤلان، خانواده‌‌ها، و مربیان به صدا درآورده است؛ باید به ‌دور از هرگونه تعصب و غرض‌ورزی همگی به فکر راه چاره‌ باشیم.

بهترین شیوه برخورد با این ناهنجاری اجتماعی را چه می‌دانید؟

بهترین شیوه‌ آموزش است. باید جامعه را نسبت به نزاع، حتی نزاع‌های کلامی حساس کرد. همچنین برای برخورد مناسب با فردی خشن یا موقعیتی سرشار از خشم یا خشم درونی، باید حوادث و پیش آمد‌ها را به ‌دقت و درستی ارزیابی کرد؛ زیرا سرزنش کردن دیگران در قبال حادثه ناراحت کننده و تلخ نتیجه‌ای ندارد. در خیلی از موارد، منبع بروز خشم و یک درگیری خشونت‌بار، خود قربانی‌ است، نه مهاجم یا طرف مقابل و اعمال نادرست و حرکت نابه‌جا یا خشم نامتناسب قربانی، طرف مقابل را به مهاجم و متخاصم تبدیل می‌کند. سخت می‌توان میان پرخاشگری و دفاع مشروع تفکیک قایل شد؛ اما یک خط باریک در این باره وجود دارد که باید آن را پررنگ‌تر کرد.
>> روزنامه حمایت

* شما چه نظری دارید؟ تجربه‌ها و نظراتتان را در این زمینه، با ما در میان بگذارید *