صدای میراث فرهنگی ایران در‌ جهان شنیده نمی‌شود

به گزارش خبرنگار جام‌جم، با نگاهی به نمایشگاه‌ها و رویدادهای حوزه میراث فرهنگی درمی‌یابیم تبادل اشیای تاریخی و ارتباط میان موزه ملی ایران و موزه‌های بزرگ دنیا پیش از سال 87 از رشد و رونق خوبی برخوردار بوده است که از آن میان می‌توان به برگزاری نمایشگاه‌هایی چون 7000 سال هنر ایران در 12 کشور اروپایی، نمایشگاه «امپراتوری فراموش شده هخامنشی» در کشورهای اروپایی اشاره کرد و همچنین به نمایش درآوردن «منشور کورش» برای مردم ایران هم از مهم‌ترین رویدادهای بین‌المللی حوزه میراث فرهنگی بود، اما به گفته موزه‌داران این‌گونه فعالیت‌ها از حدود پنج سال پیش بسیار کمرنگ و تقریبا متوقف شده است؛ این در حالی است که نمایش اشیای تاریخی یکی از راه‌های تعامل فرهنگی و شیوه آشنا کردن مردم دنیا با تمدن کشورمان است.

محمد عبدالعلی‌پور، کارشناس موزه‌داری در این باره به جام‌جم گفت: یک بخش از فعالیت موزه‌های مهم کشور باید فعالیت‌های نمایشگاهی و تبادل اشیای تاریخی با موزه‌های هم‌وزن و هم شأن باشد، چرا که صرف بودن اشیا در موزه‌ها، آنها را تبدیل به موزه‌های مُرده می‌کند.

بر همین اساس از سال‌های دهه 80 موزه ملی ایران نیز به‌طور جدی با موزه‌های بزرگ جهان برای تبادل اشیای تاریخی فعالیت‌هایی را انجام داده، اما در پنج، شش سال گذشته این حرکت کند شده است.

به گفته وی، برگزاری نمایشگاه از آثار برگزیده تاریخ ایران در موزه‌های جهان اهمیت بسیاری دارد، چرا که می‌تواند مردم دنیا را با تمدن ایران آشنا کند و باعث جذب گردشگر به کشور شود.

براساس گزارش‌های ارائه شده از سوی موزه ملی ایران از سال 87 تاکنون 17 تفاهم‌نامه خارجی در زمینه پژوهشی و نمایشی امضا شده که از میان تفاهم‌نامه‌هایی که در زمینه نمایشی امضا شده است، می‌توان به تفاهم‌نامه با موزه بریتانیا در سال 87، موزه تاریخ و هنر وین در سال 87، موزه هنری شهر درسدن در سال 89، دانشگاه هان یانگ کره‌جنوبی در سال 89، موزه ملی چوانجو کره‌جنوبی در سال 90، موزه شانگهای در سال 90، کاخ موزه پکن در سال 90، موسسه باستان‌شناسی آلمان در سال 91، موزه بوخوم آلمان در سال 91 و با موزه تمدن‌های آسیای سنگاپور در سال 92 اشاره کرد.

اما برای دانستن این ‌که چه تعداد از این تفاهم‌نامه‌ها در عمل اجرایی شد، با وجود تماس‌های مکرر با رئیس موزه ملی ایران موفق به مصاحبه با ایشان نشدیم. به گفته کارشناسان موزه در سال‌های گذشته به‌دلیل فضای سیاسی و مدیریت ضعیف، برخی از تفاهم‌نامه‌ها فقط روی کاغذ مانده است و نمایشگاه‌هایی که برگزار شده در حد و اندازه‌های نمایشگاه‌های برگزار شده در سال‌های قبل از سال 87 نبوده است.

 35 نمایشگاه خارجی تا پیش از سال 87

اما محمدرضا کارگر مدیر اسبق موزه ملی ایران در این‌باره به جام‌جم گفت: از سال 80 که برگزاری نمایشگاه‌ها و تعامل‌های دوجانبه آغاز شد تا سال 87 روند خوبی داشت و بیش از 35 نمایشگاه خارجی برگزار شد، اما از آن سال به بعد برگزاری نمایشگاه‌ها تقریبا متوقف شده است.

وی درباره دلایل کند شدن برگزاری نمایشگاه در کشورهای خارجی گفت: به اعتقاد من وقتی فرهنگ و فعالیت‌های فرهنگی تابع مسائل سیاسی می‌شود و مدیریت فرهنگی به مدیریت سیاسی گره می‌خورد ناگزیر چنین اتفاق‌های ناخوشایندی پیش می‌آید. این در حالی است که در دنیا تلاش می‌شود سیاست‌های فرهنگی مسیر خودش را طی کند و از موضعگیری‌های سیاسی تبعیت نکند.

وی افزود: بر این باورم جایی که مراودات سیاسی به مشکل برمی‌خورد فرهنگ می‌تواند راهگشا و زمینه‌ساز فعالیت‌ها و مذاکرات سیاسی قرار گیرد، اما در سال‌های اخیر متاسفانه در جاهایی که از نظر سیاسی قهر کردیم، از نظر فرهنگی نیز قهر را ادامه داده‌‌ایم.

کارگر گفت: موضوع دیگر نبود مدیریت درست است. چنین فعالیت‌هایی لازمه‌اش تجربه و آگاهی از قوانین و ضوابط و شناخت دنیا و قوانین حاکم بر این‌گونه مراودات است؛ خیلی‌ها یاد نگرفته‌اند مدیریت آرام را پشت‌سر گذارند. جامعه جهانی برخلاف آن چیزی که ما فکر می‌کنیم این‌گونه نیست که رئیس فلان موزه از مدیریت سیاسی آن کشور دستور گیرد.

وی افزود: از آنجا که ما همه چیز را سیاسی می‌بینیم، فکر می‌کنیم مثلا موزه لوور هم سیاسی عمل می‌کند، اگرچه مدیریت فرهنگی مسائل سیاسی را مدنظر قرار می‌دهد، ولی این به این معنا نیست که از سیاست تبعیت می‌کند.

کارگر گفت: حتی با وجود تحریم‌ها، هنرمندان،‌ نهادهای فرهنگی و دانشگاه‌ها می‌توانند با هم کار کنند و با اختلافات سیاسی نباید این همکاری‌ها قطع شود.

به گفته مدیر اسبق موزه ملی ایران ، ظرفیت فرهنگی ما آن‌قدر قوی است که دنیا نتوانسته فرهنگ و تمدن ما را انکار کند و بسادگی از کنارش بگذرد.

سیما رادمنش‌ -‌ گروه فرهنگ و هنر