برای بازیکنان داخلی هم باید شرط گذاشت

سیر صعودی آمار حضور بازیکنان خارجی بی‌کیفیت در لیگ برتر فوتبال کشورمان بخصوص از سال 87 به بعد عاقبت مسئولان سازمان لیگ را بر آن داشت در آیین‌نامه جدید تنظیم شده لیگ سیزدهم قوانین تازه‌ای را برای جذب بازیکن خارجی پیش روی باشگاه‌ها قرار دهند تا به این ترتیب قدمی برای بهبود کیفیت مسابقه‌های لیگ برداشته باشند. آمار هزینه‌ای که در فصل 91ـ90 اعلام شده نشان می‌دهد در لیگ برتر برای استخدام 55 بازیکن خارجی بالغ بر 13 میلیارد تومان صرف شده که خیلی از این بازیکنان حتی فرصت حضور در میدان را پیدا نکرده بودند.

یک محاسبه سرانگشتی با در نظر گرفتن رشد نرخ ارز در فصل 92ـ91 بیانگر هدر رفتن سرمایه‌ هنگفتی است که جز در مورد چند بازیکن که توانستند کارایی مورد انتظار را برای تیم‌هایشان داشته باشند، بقیه همه ماموری برای خروج پول از کشورمان بودند. آنچه می‌تواند در این زمینه مورد توجه باشد که کمتر به آن پرداخته شده، وجود همین مشکل در مورد بازیکنان داخلی است که اتفاقا دست‌کمی از مقوله بازیکنان خارجی ندارد و به نظر یافتن راهکاری برای بهبود این وضع غیرممکن به نظر می‌رسد.

تعیین شرط ملی‌پوش بودن بازیکنان آسیایی، سابقه عضویت در باشگاه‌های درجه یک و بازی در لیگ‌های سطح اول فوتبال آن کشور برای بازیکنان آمریکای جنوبی و اروپایی و ممنوع بودن جذب بازیکن بدون سابقه از طریق فیلم و بریده روزنامه موانعی است که برای استخدام بازیکن خارجی تعیین شده که عملا با بالا بودن قیمت بازیکنانی با این ویژگی‌ها، پیش‌بینی می‌شود تعداد خارجی‌های سیزدهمین دوره لیگ برتر به مراتب کمتر شود. اما این شرط و شروط‌ برای بازیکنان داخلی وجود ندارد و سخت شدن عقد قرارداد با خارجی‌ها باعث می‌شود قیمت بازیکنان داخلی بدون آن‌که تناسبی با کیفیت فنی‌شان داشته باشد بالا برود. در تائید این ادعا همین بس که در فصل گذشته فوتبال چه بسیار بازیکنان داخلی بودند که قراردادهای چند صد میلیونی با باشگاه‌ها منعقد کردند و مجموع دقایق حضورشان در میدان به 90 دقیقه هم نرسید. با این وضع آیا می‌توان بعد از قانون نخ‌نما و منسوخ تعیین سقف قرارداد در آیین‌نامه نقل و انتقالات، قوانین سخت‌گیرانه‌تری برای جذب بازیکنان داخلی گذاشت تا شاید کیفیت لیگ که اکثر قریب به اتفاق مربیان از آن می‌نالند رو به بهبود برود؟

برای بازیکنان داخلی هم می‌توان شرط گذاشت

منصور ابراهیم‌زاده یکی از مربیانی است که معمولا تیم‌های یکدستی ساخته و از بازیکنانی که در اختیار داشته به تناوب استفاده کرده است. وی گذاشتن قانون برای عقد قرارداد با بازیکن داخلی را ممکن می‌داند اما برای آن شروطی قائل است، وی به «جام‌جم» می‌گوید: سطح کیفی برخی بازیکنان خارجی واقعا پایین بود، نبود این قوانین پای دلال‌ها و واسطه‌ها را برای معرفی بازیکنان مورد نظرشان باز کرده بود. گاهی مدیران بدون این‌که حتی نام بازیکن را بدانند راضی به حضورش می‌شدند، اما در مورد بازیکنان داخلی هم تا حدی این مشکلات وجود دارد. تعیین شروط اینچنینی مثل ملی‌پوش بودن، تعداد بازی‌های ملی ‌پیشین یا گل‌های زده برای مهاجمان یا حتی دقایق حضور در میدان در فصل قبل و تاثیر آن در مبلغ قرارداد، اتفاقا بازیکنان را برای بهتر بودن، حضور موثر در میدان و رسیدن به تیم ملی و ارائه بازی‌های خوب تشویق و ترغیب می‌کند، اما متاسفانه همه باشگاه‌ها نمی‌توانند به قوانین پایبند باشند و به نوعی برای انجام کار غیر قانونی خود راه میانبری پیدا می‌کنند.

وی اضافه می‌کند: قانون سقف قرارداد هم اوایل خوب به نظر می‌رسید اما آنقدر به آن عمل نشد که برداشته شد، اگر همه عزم خود را جزم کنند می‌توان امیدوار بود، اما با این وضع کیفیت لیگ هر فصل پایین‌تر می‌آید که البته برنامه‌ریزی‌ها و تعطیلی‌های لیگ هم در افت بازیکنان بی‌تاثیر نیست.

شرط استفاده از بازیکنان تیم‌های پایه

بیژن ذوالفقارنسب نیز در این باره به طرز تفکر مدیران اشاره می‌کند و می‌افزاید: نتیجه‌گرا بودن مدیران مهم‌ترین عاملی است که باعث شده لیگ ما از بازیکنان با کیفیت پایین انباشته شود. از 18 تیم حاضر در لیگ برتر، 15 تیم حتی یک بیستم پولی که صرف تیم بزرگسالان می‌کنند، به تیم‌های پایه اختصاص نمی‌دهند، هر سال هشت تا ده بازیکن از تیم‌های دیگر جذب می‌کنند، مثلا می‌توان برای تیم‌هایی که شرایط مالی و اقتصادی بهتر دارند یا در مکان اول تا سوم جدول لیگ قرار می‌گیرند، شرط استفاده از حداقل سه بازیکن از تیم‌های پایه را گذاشت تا به این ترتیب ناچار شوند به جای سرمایه‌سوزی، بازیکن‌سازی کنند. در حال حاضر وضع این قوانین برای بازیکنان خارجی مناسب است اما اگر مثل قانون منع استفاده از دروازه‌بان خارجی که فقط قیمت دروازه‌بان‌های داخلی را بالا برده بود نتیجه معکوس داشته باشد عملا تعادل بازار نقل و انتقالات را به هم می‌ریزد، باید در هر قانونی جوانب کار هم سنجیده شود.

محدودیت برای استفاده از بازیکنان مسن‌تر

اما شرایط سنی هم از دیگر فاکتورهایی است که می‌توان مورد توجه قرار داد. در لیگ برتر ما مدت‌هاست بازیکن جوانی به‌عنوان پدیده معرفی نشده که بتواند در ارائه عملکرد ثبات داشته باشد و راه پیشرفت را در پیش بگیرد. کارشناسان بر این باورند که توجه بیش از اندازه به بازیکنان مسن‌تر و حتی اختصاص بخش زیادی از بودجه یک باشگاه برای استخدام این بازیکنان که عنوان ستاره را یدک می‌کشند و بعضا هیچ فروغی از دوران ستاره بودنشان ندارند، جای جوانترهایی که قابلیت پدیده بودن را دارند تنگ کرده است. پازوکی که در تیم‌های پایه پرسپولیس مربیگری کرده در این مورد خاطرنشان می‌کند: اگر به بازیکنان جوانی که اول راه هستند بها داده و اعتماد کنند باور کنید ممکن است خیلی بهتر از آن ستاره‌ای که دوران فوتبالش تمام شده و اتفاقا پول زیادی گرفته تا هواداران راضی شوند، کارایی داشته باشد. به هر حال به آن ستاره هم در زمانی که گمنام بوده توجه شده تا به اینجا رسیده است. درست است در فوتبال دنیا هم بازی کردن سن و سال ندارد اما در کشور ما که فوتبالش توسعه نیافته، می‌توان قوانین داخلی را وضع کرد مثل محدودیت باشگاه‌ها در استفاده از بازیکن بالای 33 سال. اگر باشگاه‌های لیگ برتری فقط سه سهمیه با این شرط سنی داشته باشند جا برای جوان‌ترهایی که از نظر مالی توقع کمتری دارند، باز می‌شود.

اجرای چنین قوانینی کار راحتی نیست

اما مهدی تاج، سرپرست سازمان لیگ چه می‌گوید؟ او که معتقد است نمی‌توان باشگاه‌ها را برای استفاده از بازیکن داخلی محدود کرد به جام‌جم می‌گوید: ما سعی کردیم با توجه به انتقادها در آیین‌نامه جدید نقل و انتقالات مشکل حضور پر تعداد و بی‌کیفیت بازیکنان خارجی را کم کنیم، اما برای استفاده از بازیکنان داخلی و راهکارهایی که به بهبود کیفیت فنی لیگ کمک کند باشگاه‌ها خودشان باید به نتایج لازم برسند و موقع استخدام بازیکن، همه چیز را در نظر بگیرند، چون وضع قوانین این‌چنینی شاید ساده باشد اما اجرای آن کار دشواری خواهد بود.

و انتقاد مردم همچنان ادامه دارد

اما این قصه ادامه دارد، بحث کیفیت فنی بازیکنان، ناهماهنگ بودن آن با دستمزدها و بالا رفتن سطح توقع بازیکنان داخلی با گذشت زمان همسو با انتقاد مردم از این اتفاق‌ها پیش می‌رود. حقیقت آن است که باوجود صرف این هزینه‌های هنگفت طرفداران فوتبال در ایران چند سالی است از دیدن بازی‌های جذاب و تماشاگر پسند محروم هستند و حتی از بعد نتیجه به آنچه انتظار دارند نمی‌رسند. کاش کسی پیدا می‌شد که برای اصلاح وضع موجود آستین بالا می‌زد.

سارا احمدیان‌ / جام​جم