از «سیب» بپرسید

 با توجه به شرایط مادرم، مصرف لبنیات را توصیه می‌کنید؟ از طرفی مادرم دچار پوکی استخوان نیست، اما گاهی نمی‌تواند راحت راه برود. این حالت وقتی عصبی است، تشدید می‌شود. او مقداری اضافه وزن دارد. آیا دارویی هست که بتواند غضروف مفاصل‌اش‌ را تقویت کند؟ نکته بعدی این‌که مادر من زمان نماز خواندن یا زمانی که نشسته و دوباره می‌خواهد بلند شود، مشکل دارد. آیا این نیز نشانه مشکلی است؟ باید چه کار کرد؟

دکتر کورش جعفریان ‌/‌ متخصص تغذیه و عضو هیات علمی ‌دانشگاه تهران

درباره شرایط مادرتان توضیح داده‌اید، این که با خوردن برخی خوراکی‌ها مانند خرما و کنجد مشکل‌شان برطرف می‌شود. اما از نظر علم تغذیه این مساله ثابت نشده است. به این معنی که ارتباطی بین مصرف مواد غذایی خاص و تشدید یا کاهش درد‌های رماتیسمی وجود ندارد‌. هرچند در طب سنتی توصیه‌هایی در این زمینه وجود دارد و ممکن است برخی افراد باورهایی تلقینی در مورد مصرف مواد غذایی خاص و کاهش یا افزایش دردهای ر‌ماتیسمی داشته باشند، اما علم تغذیه این نکته را تائید نمی‌کند. اگر مادرتان با مصرف یک ماده غذایی لبنی مثلا شیر مشکل دارد، بهتر است از جایگزین‌های دیگر از همین خانواده مثلا ماست، دوغ، کشک و پنیر استفاده کند. چون عدم دریافت کافی کلسیم که بهترین منبع آن لبنیات است‌، می‌تواند عوارض جبران ناپذیری به‌دنبال داشته باشد. بنابراین قطع مصرف لبنیات توصیه نمی‌شود و فقط جایگزین کردن آن امکان‌پذیر است. مگر در شرایطی که واقعا مصرف لبنیات برای فرد تاثیر خطرناکی داشته باشد. درغیر این صورت فرد باید لبنیات مصرف کند. بیشتر وقت‌ها افراد مبتلا به ر‌ماتیسم‌، اضافه وزن دارند یا چاق هستند. این مساله باعث تشدید درد در آنها می‌شود، دلیل آن هم فشار ناشی از وزن زیاد به مفاصل است. از طرفی با اضافه وزن برخی شاخص‌های التهابی بدن نیز بالا رفته یا تشدید می‌شود.

بنابراین به نظر می‌رسد که بهتر است وضع افراد مبتلا به ر‌ماتیسم از نظر وزن، ترکیب بدن و چگونگی و میزان دریافت مواد غذایی بررسی شود. این افراد باید علاوه بر اصلاح الگوی غذایی، وزن‌شان را نیز به محدوده طبیعی برگردانند. از آنجا که سطح رادیکال‌های آزاد در افراد مبتلا به ر‌ماتیسم بالاست و همچنین این افراد سطح بالای التهاب در بدن دارند، بهتر است مصرف مواد غذایی حاوی آنتی‌اکسیدان مثل توت، انار، مرکبات و... را در برنامه غذایی‌شان قرار دهند.

دکتر سیده‌مریم بهاری‌ساروی‌/‌ داروساز

با توجه به شرح حالی که از مادرتان گفتید، به احتمال زیاد مادر شما دچار بیماری «استئو آرتریت» (آرتروز) است. این مشکل یک بیماری شایع در سنین بالا است‌. داروهای متعددی برای کنترل التهاب و درد بیمار وجود دارد که پزشکان متخصص ارتوپدی تجویز می‌‌کنند. البته برای سنین بالا که دارو تاثیری نداشته و راه رفتن فرد دچار اختلال شده است‌، تعویض مفصل به عنوان آخرین راهکار می‌تواند به درمان بیمار کمک کند. همچنین فیزیوتراپی با تشخیص پزشک معالج برای درمان این بیماری موثر است،‌ اما درباره مصرف دارو بیمار حتما باید توسط متخصص ارتوپد یا روماتولوژیست معاینه شده و در صورت لزوم دارو توسط متخصص تجویز شود.

دکتر عبدالرحمان رستمیان‌/‌ روماتولوژیست و عضو هیات علمی ‌دانشگاه علوم پزشکی دانشگاه تهران

یکی از تشخیص‌هایی که می‌تواند مطرح باشد «کندرومالاشی پاتلا» یا «نرمی ‌غضروف کشکک زانو» است که بیشتر در خانم‌های جوان دیده می‌شود‌. ممکن است صدا از نوع «کریپیتاسیون» هم داشته باشد که با شنیدن یا لمس‌، موقع حرکت مفصل مشخص می‌شود‌. البته می‌توان در «آرتروزکشکک زانو» هم این علامت‌ها را دید که معمولا در سنین بالاتر و با شدت بیشتر مشاهده می‌شود. برای درمان، کاهش وزن و رسیدن به وزن مناسب، تقویت عضلات چهار سرران و ننشستن به شکل دوزانو و چهارزانو یا هر وضعی که زانوها را به مدت طولانی به شکل «خم شده» نگه می‌دارد، می‌توان از پیشرفت مشکل جلوگیری کرد‌. صدای مفصل، بسته به نوع آن می‌تواند در مفصل طبیعی باشد یا در مفصل غیر‌طبیعی که باید با معاینه آن را مشخص کرد.

مهتاب خسروشاهی