سقوط، قدم به قدم...

22 بهمن از آن روزهایی است که حضرت امام(ره‌) از آن به عنوان ایام‌الله یاد کرد و در زمره یکی از روزهای استثنایی تاریخ سیاسی ایران و جهان قرار دارد.

حوادث این روز در خاطره تاریخ ثبت شده است و روزهایی را به یاد می‌آورد که مردم ایران یکصدا فریاد استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی را سرداده بودند.

در این روز دولت بختیار تمام پشتوانه و مشروعیت خود را از دست داده بود و با انقلابی عظیم روبه‌رو بود که به جای نیروهای نظامی به قدرت توده‌های مردمی و رهبری آن تکیه داشت.

روز بیست و یکم بهمن ماه نفس‌های رژیم به شماره افتاده بود. در این روز نبرد مسلحانه همه‌جانبه میان مردم و نیروهای دولتی ادامه داشت و درگیری خونین مردم و لشکر گارد به اوج خود رسید. جنگ تانک‌ها با مردم مسلح باعث کشته و زخمی شدن صدها نفر شد و امام تهدید کرد در صورت جلوگیری نکردن از کشتار لشکر گارد حکم جهاد خواهد داد.

در همین روز فرمانداری نظامی تهران اعلامیه شماره ۴۰ خود را منتشر کرد که به موجب آن رفت و آمد مردم از ساعت 16 و 30 تا پنج بامداد ممنوع اعلام شد.

در پی اعلامیه مزبور اعلامیه دیگری صادر و منع عبور و مرور تا ساعت ۱۲ بامداد تمدید شد اما پس از اعلان حکومت نظامی، حضرت امام خمینی(ره) اعلام کرد که مردم به حکومت نظامی اعتنایی نکنند و مردم عملا مقررات حکومت نظامی را باطل کردند و تا صبح در خیابان‌ها با ایجاد حریق و راهبندان‌های متعدد مانع حرکت قوای نظامی می‌شدند. به این ترتیب تلاش‌ها برای پیروزی انقلاب در 22 بهمن ادامه یافت.

مردم خیابان‌ها برای مقابله با نظامیان سنگربندی کردند واین سنگرها دراختیار افراد مسلح مردمی قرار گرفت.

تهران صحنه خونین جنگ و خونریزی شده بود. درگیری ارتش با مردم مسلح در خیابان‌ها همچنان ادامه داشت و مردم می‌رفتند تا آخرین گام‌ها را برای پیروزی انقلاب بر دارند.

22 بهمن تمام کلانتری‌ها، پاسگاه‌های ژاندارمری و قرارگاه‌های پلیس به تصرف مردم مسلح و غیرمسلح درآمد.

سرلشکر ریاحی، فرمانده گارد در میدان فوزیه (امام حسین) گلوله خورد. ستاد ژاندارمری واقع در میدان 24 اسفند (انقلاب) سقوط کرد و به دست افراد نیروی هوایی، دریایی، چریک‌ها و مردم افتاد.

در روز 22 بهمن به ترتیب زندان اوین، ساواک، سلطنت‌آباد، مجالس سنا و شورای ملی، شهربانی، ژاندارمری و ساختمان زندان کمیته مشترک به تصرف مردم درآمد.

در تسخیر شهربانی سپهبد رحیمی، فرماندار نظامی تهران به دست انقلابیون مسلح افتاد. پادگان باغشاه و دانشکده افسری، دبیرستان نظام و دانشکده پلیس پس از چند ساعت زد و خورد به دست نیروهای مردمی فتح شد.

زندان قصر توسط نیروهای مسلح گشوده شد و زندانیان فرار کردند. زندان و پادگان جمشیدیه پس از 24 ساعت زد و خورد تصرف شد و عده‌ای از زندانیان رژیم پهلوی از زندان متواری شدند.

در همین حال ارتشبد نصیری که به همراه گروه دیگری از رجال و کارگزاران رژیم پهلوی در پادگان جمشیدیه زندانی بود همراه دیگر زندانیان آزاد و بیهوده تلاش می‌کرد خود را در میان جمعیت انبوهی که اطراف پادگان درآمد و شد و فعالیت بودند گم کرده و از دستگیری مجدد توسط انقلابیون جان سالم به در برد، اما به سرعت مورد شناسایی قرار گرفته و در مدرسه رفاه تحویل نیروهای انقلاب شد.

این درحالی بود که عده‌ای از زندانیان نیز توسط مردم بازداشت و به مدرسه رفاه اعزام شدند. هویدا نیز از زندان به مدرسه رفاه انتقال یافت.

پادگان عشرت‌آباد و پادگان عباس آباد نیز یکی پس از دیگری تسلیم شدند. چنین غوغایی در حالی در تهران ادامه داشت که ساعت ۱۰ بامداد روز ۲۲ بهمن شورای فرماندهان نیروهای مسلح در ستاد مشترک تشکیل شده بود.

در این شورا که ریاست آن را عباس قره‌باغی برعهده داشت پس از گزارش فرماندهان نیروها از وضع موجود بحث پیرامون همبستگی ارتش با مردم آغاز شد و در نهایت اکثرا موافقت خود را با بی‌طرفی ارتش اعلام کردند و سرانجام اعلامیه‌ای مبنی بر بی‌طرفی ارتش تهیه و به امضا رسید؛ اما این تصمیم شورای عالی، ساعت یک بعدازظهر در اختیار رادیو و تلویزیون گذاشته شد. رادیو ایران برنامه عادی خود را قطع و اعلامیه را قرائت کرد.

لحظه‌ای بعد نیروهای انقلاب محوطه رادیو تلویزیون را تصرف کردند و خبر سقوط رژیم سلطنتی پهلوی از رادیو تلویزیون ملی اعلام شد.

کتایون مافی - جام جم