بسته‌بندی زعفران آذربایجان در مشهد

چند سالی است استان آذربایجان شرقی به دلیل بارش کم باران و نزولات جوی با مشکل کم‌آبی مواجه شده است و باتوجه به ادامه این امر، مسوولان و کشاورزان بر آن شدند تا با تغییر در الگوی کشت تا حدودی بتوانند مشکلات را کاهش دهند که یکی از این موارد، تولید محصول زعفران و توسعه آن در تمام مناطق استان است.

پایین بودن هزینه‌های تولید، بهره‌برداری دوره‌ای به مدت ده تا 12 سال از مزارع، نیاز آبی بسیار کم و نبود تداخل آبیاری با سایر اراضی باغی و زراعی، بالا بودن ارزش اشتغالزایی تولید، بهره‌وری بالای آن در مقایسه با سایر محصولات زراعی و همچنین ارزش بالای صادراتی آن، جهاد کشاورزی استان را برای توسعه کشت آن در اراضی زراعی مستعد متقاعد و ترغیب کرد.

این محصول استراتژیک و ارزشمند که به طلای سرخ معروف است، به دلیل ارزش غذایی و دارویی فراوانی که دارد از حدود 20 سال پیش پا به اراضی استان آذربایجان شرقی گذاشته و اولین بار در شهر جدید بناب شهرستان مرند در زمینی به وسعت یک هکتار به صورت پایلوت کشت شد و باتوجه به سازگاری زعفران با شرایط آب و هوایی منطقه و کیفیت بالای خاک و وضع مدیریتی کشاورزان روز به روز بروسعت اراضی افزوده شد به​طوری که اکنون بیش از 135 هکتار از اراضی زراعی استان به تولید این محصول مهم و ارزآور اختصاص دارد و مسئولان سعی دارند همه ساله بر میزان سطح زیر کشت آن بیفزایند.

با وجود این کشاورزان استان آذربایجان شرقی در تولید، فرآوری و فروش این محصول استراتژیک با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند که نبود سیستم‌های مناسب بسته‌بندی، بها ندادن به مساله بازاریابی و توجه نکردن به سلیقه مشتری در سطوح داخلی و خارجی، وجود واسطه‌های سودجو و نبود ثبات در قیمت‌ها از عمده‌ترین مشکلات پیش‌روی زعفران‌کارانی است که محصول آنها قابلیت تبدیل شدن به یک محصول استراتژیک ارزآور را داراست.

عرضه فله‌ای طلای سرخ از این استان به دیگر نقاط کشور بخصوص مشهد یکی از عمده‌ترین معضلات و مشکلات سازمان جهاد کشاورزی و نیز تولیدکنندگان محسوب می‌شود. آن هم در شرایطی که همه کارشناسان و خریداران عمده معتقدند کیفیت زعفران آذربایجان در حد مطلوب است.

اغلب کشاورزان پایین بودن میزان تولید و ارائه نکردن ارائه تسهیلات کافی از سوی سازمان و مهم‌تر از همه سنگ‌اندازی‌های بانک‌ها برای دادن وام جهت راه‌اندازی کارگاه بسته‌بندی را اصلی‌ترین عامل فروش فله‌ای این محصول ذکر می‌کنند.

بابازاده، مدیرعامل تعاونی تولید زعفران‌کاران شهرستان مرند که یکی از فروشندگان فله‌ای این محصول است در این رابطه معتقد است: هرچند تمایل زیادی به فروش محصولات خود در بسته‌بندی‌های مناسب دارم، اما به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی و هزینه‌بر بودن بسته‌بندی مکانیزه با وجود میل باطنی از این امر صرف‌نظر کردم.

وی می‌افزاید: البته چند سال پیش به صورت آزمایشی محصول خود را به صورت نیمه مکانیزه بسته‌بندی و به بازار عرضه کردم، اما با برآورد هزینه‌ها و ارائه نکردن تسهیلات مورد نیاز از سوی بانک‌ها صلاح دیدم دیگر این کار را انجام ندهم.

مشکلات مالی کشاورزان

فراشی یکی دیگر از تولید‌کنندگان زعفران در شهر جدید بناب مرند نیز سختگیری‌های بانک‌های عامل در ارائه تسهیلات به متقاضیان را یکی از مهم‌ترین مشکلات زعفران‌کاران منطقه ذکر می‌کند و می‌گوید: درآمد پایین کشاورزان و نیاز مبرم آنها به تامین منابع مالی از یک طرف و همکاری نکردن و سنگ‌اندازی‌های بانک‌ها و سازمان جهادکشاورزی در ارائه تسهیلات از طرف دیگر باعث شده تولید‌کنندگان تازه‌کار که سرمایه کافی برای ورود به عرصه تولید این محصول را ندارند با مشکلات شدید مالی مواجه شوند و نتوانند به توسعه اراضی زعفران اقدام کنند.

در همین حال، مسعود محمدیان رییس سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان شرقی عرضه فله‌ای این محصول را یکی از دغدغه‌های اصلی سازمان در رابطه با این محصول ذکر می‌کند و می‌گوید: سازمان جهاد کشاورزی با عزمی جدی سعی دارد با توسعه صنایع بسته‌بندی و فرآوری آن در استان جلوی عرضه فله‌ای این محصول را بگیرد.

وی می‌افزاید: به همین منظور و با توجه به زیرساخت‌های موجود در شهرستان مرند در توسعه این صنایع، بیشترین سهم اعتبارات توسعه کشاورزی به صنایع فرآوری و بسته‌بندی محصولات کشاورزی تعلق خواهد گرفت.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی استان در ادامه از تشکیل دبیرخانه دائم زعفران در شهرستان مرند با هدف رسیدگی صحیح، سریع و روزآمد به مسائل و مطالبات تولیدکنندگان این محصول در استان خبر می‌دهد.

تنها کارگاه بسته‌بندی زعفران

ایوب بجانی، مالک تنها کارگاه بسته‌بندی زعفران در شهرجدید بناب مرند نیز درخصوص علت عرضه محصولات خود در بسته‌بندی‌های مکانیزه می‌گوید: قبل از احداث کارگاه به مانند دیگر تولیدکنندگان، محصول خود را به صورت فله‌ای به فروشندگان دیگر می‌فروختم، اما بتدریج احساس کردم از سوی برخی از فروشندگان عمده بخصوص تبریزی‌ها مورد سوء‌استفاده قرار گرفتم به این صورت که آنها از نام و کیفیت محصول ما استفاده کرده و با خرید و قاطی کردن زعفران ما با دیگر زعفران‌های با کیفیت پایین سعی در کسب سود هنگفت برای خود و بدنام کردن محصولات ما شدند.

وی می‌افزاید: به همین دلیل از سال 85 با کلی دوندگی، وامی حدود 10 میلیون تومان از یکی از بانک‌های عامل شهرستان مرند دریافت کرده و کارگاه بسته‌بندی را که هم‌اکنون تنها کارگاه بسته‌بندی زعفران در آذربایجان شرقی است در شهرک صنعتی مرند ایجاد کرده و بتدریج نه‌تنها محصولات خود را به صورت بسته‌بندی شده به بازار عرضه کردم، بلکه تولیدات دیگر کشاورزان و همکاران را نیز خریداری و با نام شرکت خود به متقاضیان عرضه می‌کنم.

سعیده دلال علیپور ‌-‌ جام‌جم تبریز