دل شکستن رسم ما نبود

رسم بود بزرگ‌تر‌ها به کوچک‌تر‌ها عیدی بدهند، اما کسی دل کسی را نمی‌شکست. مردم زیاد پولدار نبودند، اما با انصاف‌تر بودند. اگر کوچک‌تر‌ها می‌خواستند برای بزرگ‌تر‌ها دست به جیب شوند به آنها برمی‌خورد و اهانت به شمار می‌رفت.

بزرگ‌تر‌ها به کوچک‌تر‌ها عیدی می‌دادند. کسی به کسی عیدی دادن را تکلیف نمی‌کرد.

عیدی یا نبود یا برای همه بود. عیدی دختر و عروس یکی بود. عیدی نوه با نوه فرق نداشت، رسم ما و شما نداشت؛ رسم همه یکی بود. شاید عیدی‌ها قیمت زیادی نداشت، اما به همه یک جور می‌رسید.

بیایید امروز هم به رسم و رسوم خود نگاهی بیندازم ببینیم داریم برای عید چه تصمیمی ‌می‌گیریم؟

سیما می‌گوید: من شاغلم و همسرم هم همین‌طور. اگر من برای خانواده‌ام چیزی عیدی بگیرم او طوری برخورد می‌کند که نشان دهد ناراضی است، اما خودش 300 ـ 200 هزار تومان برای خانواده‌اش عیدی می‌دهد و برای خانواده من اصلا دست به جیب نمی‌شود.

ندا 42 ساله است و می‌گوید: صحبت از این چیزها خجالت دارد. ما بزرگ‌تر‌ها می‌توانیم ندیده بگیریم، ولی برای بچه‌ها مهم است. خانواده همسر من پسر محبوبی دارند که به بچه‌اش هر سال 2 بار طلا عیدی می‌دهند یک‌بار تولد و یک‌بار عید. اما به بچه‌های من کادوی 4000 ـ 3000 تومانی می‌دهند، حتی در حد یک تخم‌مرغ شانسی و کتاب شعر کودک. یک بار دختر من از مادربزرگش پرسید مامانی برای تولدم یک گردنبند می‌خری؟ اما مادربزرگش گفت: نه مامان این چیزا را باید بابات بخرد. وقتی دخترم گفت برای تولد ندا دخترعمویم گردنبند خریدی، گفت: اون فرق داره!

دخترم با چشم گریان پیش من آمد و گفت: من مامانی را دوست ندارم بین ما فرق می‌گذارد.

من به او گفتم: ارزش هدیه به قیمتش نیست، همین مهم است که به یاد تو باشند، اما حتی خودم هم به این حرف اعتقاد نداشتم. اگر هدیه‌ای که ما برای مادرشوهرم می‌گیریم شبیه هدیه‌هایی باشد که برای بچه‌های ما می‌گیرد، آن را پس می‌فرستد و می‌گوید از اینها زیاد داریم!

مادرزن‌ها هم فرق می‌گذارند. امید می‌گوید: من چند سالی است که عضو خانواده همسرم شده، اما او می‌گوید: ما رسم نداریم برای خانواده دختر خرج کنیم. پسر به خرج خانه کمک می‌کند و ما به او. بنابراین همه هدیه گرفتن‌ها و خرج‌کردن‌هایشان برای پسربزرگ و بچه‌های اوست. عروسشان را خیلی عزت می‌گذارند، اما دامادشان را نه. به جای آن تمام خدمات را از همسر من که دخترشان است توقع دارند. بعضی از عروس‌ها گله دارند که مادر شوهر‌ها می‌گویند رسم ماست که پسرمان به ما و بچه‌های ما و بچه‌های بچه‌های ما هدیه بدهد، اما اگر ما همین توقع را با همسرمان مطرح کنیم عصبانی می‌شود و دعوا راه می‌اندازد.

می‌گوید هدیه خریدن برای خانواده وظیفه پسر است، اما داماد هیچ وظیفه‌ای در قبال هدایای عید خانواده زنش ندارد!

این رسم را چه کسی باب کرده است که بعضی بزرگ‌تر‌ها فقط به بعضی از کوچک‌تر‌ها هدیه بدهند و بعضی از کوچک‌تر‌ها به بعضی از بزرگ‌تر‌ها عیدی بدهند و اگر ندهند با آنها قهر کنند؟

هرچقدر گنجینه آداب سنن ایران را بگردید می‌بینید که رسمی‌ جز محبت نداشته‌ایم و دل شکستن رسم ما نبوده است.

عروس‌ها و دامادها وقتی مثل والدینشان به شما نگاه می‌کنند که رفتارتان با آنها خالی از تبعیض باشد. فرق گذاشتن بین نوه‌ها، عروس‌ها، دامادها، دختر‌ها و پسر‌ها نتیجه‌ای جز دشمنی و کدورت ندارد.

اگر برنامه‌ای برای عیدی دادن ندارید همین حالا در فکر خود تجدید نظر کنید و برای همه کوچک‌تر‌ها یک کارت‌تبریک تهیه کنید درون آن برای شگون آیه‌ای و دعایی بنویسید و در حد استطاعت خود در آن اسکناسی بگذارید و یک شکلات هم برای شیرین‌کردن دهان در آن قرار دهید. تصمیم بگیرید امسال عیدی همه را مثل هم
بدهید. شاید پشت سرتان بگویند چقدر عیدی کم داد، اما هرگز دلخور نمی‌شوند که چرا به بعضی‌ها داد و به بعضی‌ها نداد. غصه نمی‌خورند که یکی را بیشتر و یکی را کمتر دوست دارید.

به فرزندتان بیاموزید اگر برای شما هدیه عیدی گرفت برای خانواده همسرش هم بگیرد و در حدی باشد که بتواند بدون تبعیض بدهد.

شاید فکر کنید او نسبت به خانواده همسرش وظیفه‌ای ندارد، ولی این کار آنقدر شما را به عروستان نزدیک می‌کند و پسرتان را در نزد آنان عزیز می‌کند که به هزینه‌کردنش می‌ارزد.

فرزندی که ازدواج کرده است در وهله اول مسوول خانواده خود است و چه بسا معذوریت‌هایی دارد که نمی‌تواند با شما مطرح کند. او را در اموری چون عیدی‌دادن و هدیه‌گرفتن برای اقوام مخیر بگذارید و حد عیدی را به کسی توصیه و تکلیف نکنید.

این عید که می‌آید قرار نیست دل کسی را بشکند و قرار نیست جیب کسی را خالی کند. قرار نیست کسی را از عیدی پولدار کند و قرار نیست عید آخری باشد که هدیه می‌دهیم و هدیه می‌گیریم.

پس راه و رسم هدیه‌دادن و گرفتن را بیاموزیم. هدیه را با در نظر گرفتن وضع خانواده بدهید. اگر خبردار شدید برادرتان دستش خالی است و نمی‌تواند در حد شما عیدی بدهد عیدی خود را پنهانی به والدین بدهید و آن را در جمع به رخ نکشید.

اگر بچه‌ها با هم هماهنگ شده‌اند که برای بزرگ‌تر‌ها هدیه بگیرند و می‌دانید کسی دست خالی و خجالت‌زده نمی‌ماند همه را سر سفره عید بدهید. اگر هدیه شما پول است رسم ادب نیست که درآورید و بشمرید و سر مبلغ آن حتی به شوخی چانه بزنید.

اگر هدیه شما یک لباس یا وسیله است آن را جلوی هدیه‌دهنده از بسته در آورید و امتحان کنید تا او هم از خرید خود خوشحال شود و حس کند که پولش را هدر نداده و واقعا خوشحال‌تان کرده است یا این‌که یک‌بار جلوی او در زمانی دیگر آن را بپوشید تا قدردانی خود را نشان دهید.

این یک فکر اشتباه است که هدیه را جلوی صاحبش نپوشید که فکر نکنند ندید بدید هستید. چند لحظه بعد از هدیه گرفتن آن را باز کنید و بسته کادو را با بی‌توجهی به گوشه و کنار خانه نیندازید که یعنی برایم مهم نیست.

ماندانا ملاعلی