نجات زمین از محاصره پلاستیک‌ها

شما در همایش‌ها و مجامع مختلف اعلام کرده‌اید برای رهایی از زباله‌هایی که ما را احاطه کرده‌اند، باید درباره آنچه از کودکی آموخته‌ایم بازنگری کنیم.

بله، بسیاری از مشکلاتی که ما در زندگی امروزی خود شاهد آنها هستیم به تفکراتمان در دوران کودکی باز‌می‌گردد که متاسفانه با وجود رشد فکری ما تغییر محسوسی در آنها ایجاد نشده است. در کودکی فکر می‌کنیم بهترین وسایل باید متعلق به ما باشد. البته به محض این‌که آن وسیله شکست یا از کار افتاد دیگر کنارش می‌گذاریم و هیچ مسوولیتی هم نسبت به آن احساس نمی‌کنیم. تنها در کارخانجات بازیافتی که من و همکارانم در چند نقطه از دنیا راه‌اندازی کرده‌ایم، حدود یک میلیون پوند (500 تُن) از چیزهایی که مردم دور ریخته‌اند را دسته‌بندی می‌کنیم. یک میلیون پوند در روز به نظر خیلی زیاد می‌آید، اما این یک قطره کوچک (کمتر از یک درصد) از اقیانوس کالاهای بادوامی است که هر سال در سراسر دنیا دفع می‌شوند. در حقیقت، براساس پیش‌بینی سازمان ملل حدود 85 میلیارد پوند ضایعات الکترونیک هر سال در سراسر جهان دور ریخته می‌شوند و اگر کالاهای بادوامی مانند خودرو و... را هم به حساب بیاوریم، حجم سالانه این دورریزها 2 برابر خواهد شد. بیشتر مردم این حجم از مواد دورریختنی گردآوری شده را کوهی از زباله می‌دانند اما من و همکارانم آنها را معادن ارزشمند روی زمین می‌دانیم.

چنین تعبیری به این بستگی دارد که چگونه مواد خام را از جریان بسیار پیچیده زباله استخراج کنیم. زیرا همانگونه که همه ما می‌بینیم و می‌شنویم فضای محدود کره خاکی ما با وجود افزایش جمعیت روزافزون و استفاده بیشتر و گسترده‌تر از کالاهای مصرفی کوچک و کوچک‌تر می‌شود.

چند سالی است بحث بازیافت در مناطق مختلف جهان مطرح شده است. این موضوع در کشورهایی همچون آمریکا و کشورهای اروپایی که سیاست‌های بازیافتی منسجمی دارند سریع‌تر پیش می‌رود.

بیشتر حجم مواد بازیافتی انواع پلاستیک و فلزات هستند. در واقع ما معادن را برای به دست آوردن مواد اولیه تولید محصولات استخراج می‌کنیم یا نفت را از دل زمین بیرون می‌کشیم تا از آن موادی همچون پلاستیک را به دست آوریم. وجود این مواد در طبیعت تبعات و پیامدهای اقتصادی و زیست‌محیطی قابل توجهی خواهند داشت.

در حال حاضر عمده موادی که از کالاهای مستهلک استخراج می‌شود، فلزات هستند. برای ایجاد چشم‌انداز مناسب من فولاد را به عنوان نماینده برای فلزات به کار می‌گیرم، زیرا این رایج‌ترین فلز است و بیش از 90 درصد قابلیت بازیافت و استفاده مجدد را دارد. پلاستیک هم داستان دیگری دارد و در بسیاری از موارد قابل بازیافت است. این در حالی است که در حال حاضر بیشتر پلاستیک‌ها سوزانده یا دفن می‌شوند و تنها 10 درصد بازیافت می‌شود.

بیشتر مردم فکر می‌کنند پلاستیک ماده دورریختنی است، و ارزش بسیار کمی دارد. اما نکته جالب اینجاست که پلاستیک چند برابر بیشتر از فولاد ارزش دارد و تولیدات پلاستیکی و مصرف آنها در سراسر دنیا، بیشتراز فولاد است. خوب عمدتا به دلیل این‌که فلزات از مواد دیگر و از یکدیگر بسیار آسان بازیافت می‌شوند. تراکم بسیار متفاوتی دارند. دارای خواص مختلف الکتریکی و مغناطیسی هستند و رنگ‌های مختلفی دارند. این برای انسان یا ماشین بسیار آسان است که فلزات را از یکدیگر جدا کنند. این در حالی است که پلاستیک‌ها دارای تراکم‌های همپوشان در یک محدوده بسیار باریک هستند. آنها دارای خواص الکتریکی و مغناطیسی یکسان یا بسیار مشابه هستند. همچنین هر نوع پلاستیکی می‌تواند در هر رنگی باشد، بنابراین روش‌های سنتی جداسازی مواد بسادگی برای پلاستیک قابل استفاده نیستند. نکته دیگر این‌که مواد مختلف از کشورهای توسعه‌یافته به کشورهای درحال توسعه می‌روند تا در آنجا نیروهای کار برای کمتر از یک دلار در روز، آنها را بازیافت کنند. آنها چیزی را که می‌توانند استخراج می‌کنند، که عمدتا فلزاتی همچون صفحه مدار (الکتریکی) هستند و چیزی را که نمی‌توانند بازیافت کنند، از جمله پلاستیک‌ها را رها می‌کنند یا در ذوبخانه‌ها می‌سوزانند تا فلزاتشان را بگیرند. اگرچه ممکن است این راه‌حل کم‌هزینه و اقتصادی باشد، اما قطعا برای محیط زیست یا سلامت و ایمنی انسان روش مناسبی نیست. من این روش را بهره‌گیری از تفاوت قیمت در مناطق مختلف می‌دانم؛ این نه عادلانه است و نه ایمن و پایدار.

بله، حدود 20 سال پیش، برای پیدا کردن پاسخ این سوال در انباری خانه‌ام دست به کار شدم و سعی کردم متوجه شوم، چگونه می‌توان این مواد بسیار مشابه را، از یکدیگر جدا کرد. در نهایت با کمک دوستانم که کارشناس معدن هستند موفق شدم این رمز را بشکنم و سرانجام دریافتیم چگونه این کار را انجام دهیم.

در این فرآیند، ما شروع به خلق دوباره پلاستیک کردیم. در روش سنتی پلاستیک از نفت خام یا پتروشیمی ساخته می‌شود. ما گفتیم روش پایدارتری برای ساخت پلاستیک باید وجود داشته باشد. نه تنها پایداری از نقطه نظر زیست‌محیطی، بلکه پایداری از نقطه نظر اقتصادی. یقینا این فرآیند هزینه‌ای بیشتر از استخراج نفت نخواهد داشت، ضمن آن که ما پلاستیک‌ها را به مولکول‌ها تجزیه نمی‌کنیم و دوباره آنها را ترکیب نمی‌کنیم. ما از یک رویکرد معدنی برای استخراج مواد استفاده می‌کنیم.

کار ما ابتدا مشابه بازیافت فلزاتی که به ذرات کوچک خرد شده‌اند، شروع می‌شود. یعنی همانند این‌که فلزات را بازیابی می‌کنند و چیزی به نام پسمانده خرد شده باقی می‌گذارند، عمل می‌کنیم. به این ترتیب، یک ترکیب بسیار پیچیده از مواد، اما عمدتا پلاستیک به دست می‌آوریم. ما چیزهایی که پلاستیک نیستند را بیرون می‌کشیم، اینجا اولین مرحله از فرآیند ماست که بیشتر شبیه روش‌های سنتی بازیافت است. ما مواد را سرند می‌کنیم. برای این کار از آهنربا و طبقه‌بندی به کمک نیروی باد استفاده می‌کنیم. در آخرین مرحله از فرآیند، ما مخلوطی از پلاستیک مرکب داریم، انواع زیادی از پلاستیک و تعداد زیادی از درجات اندازه پلاستیک.

این مرحله بخش پیچیده‌تری از فرآیند ماست و واقعا مشکل است، فرآیند جداسازی چند مرحله‌ای آغاز می‌شود. ما پلاستیک را به اندازه‌های کوچک آسیاب می‌کنیم. ما از یک فرآیند خودکار برای مرتب کردن پلاستیک‌ها استفاده می‌کنیم، نه‌تنها براساس نوع، بلکه با درجه اندازه آنها و در پایان این مرحله خرده‌های پلاستیک براساس درجه‌بندی بیرون می‌آید. سپس ما از مرتب‌سازی چشمی برای مرتب کردن رنگ این مواد استفاده می‌کنیم. مخلوطی 50 هزار پوندی (5‌/‌2 تن) در سیلوهای مخلوط درست می‌کنیم. این ماده را به طرف اکسترودر (رانشگر) محل ذوب هل می‌دهیم. به طرف سوراخ کوچک قالب‌های ریخته‌گری و رشته‌های پلاستیکی مانند اسپاگتی می‌سازیم. این رشته‌ها را به صورت چیزی که آن را حبه می‌نامیم، خرد می‌کنیم. این همان ماده‌ای است که شما از نفت خام می‌گیرید و امروز ما این را از چیزهای کهنه شما تولید می‌کنیم.

به جای این‌که مواد دورریز شما در نهایت باعث آلودگی کشورهای در حال توسعه شوند، می‌توانید آنها را روی میز کار یا در دفترتان بیابید که به شکل محصولات جدید درآمده‌اند. ما سرنخ‌هایمان را از طبیعت گرفتیم. طبیعت ضایعات خیلی کمی دارد و عملا از هر چیزی استفاده مجدد می‌کند. در نهایت، امیدوارم شما با من موافق باشید که آخرین قوانین کودکی را کمی تغییر دهیم یعنی اگر وسیله‌ای که داریم را شکستیم، بازهم آن را از آن خود بدانیم و از کنارش بی‌مسوولیت نگذریم.