اوپک در برابر ذخیره سازی های نفت

با ورود به دهه 50 با شکل گیری جنبش های ملی خواهانه نفت که ابتدا در ونزوئلا آغاز شده بود روبه رو می شویم . به دنبال گسترش این جریانات انقلابی در منطقه خاورمیانه که ایران هم سهم مهمی در توسعه آنها داشته است ، غرب متوجه اهمیت و اثرات کاهش عرضه نفت در اقتصاد خود شد.در اوایل دهه 70 کشورهای پیشرفته صنعتی متوجه دو خطر عمده که کشورهای سرمایه داری را تهدید می کرد شدند:بی ثباتی سیاسی خاورمیانه پایان پذیری نفت.تلاش های غرب برای جلوگیری از آسیب پذیری ناشی از حوادث امروز فوق از همان دوران آغاز شد. آن زمان بود که مساله امنیت انرژی برای کشورهای غربی به ویژه مطرح گردید و در مدت زمان کوتاهی شروع به صرفه جویی در مصارف سوختی خود و کاهش وابستگی به آن و افزایش عملیات برای اکتشاف نفت و گاز در مناطقی خارج از خاورمیانه و ذخیره سازی نفت برای مواقع بحرانی کردند.در سال 1973 به دنبال اجلاس های یکجانبه تهران و کویت قیمت نفت به یکباره از3 دلار به 4/53 دلار افزایش یافت.کشورهای غربی که از قبل چنین افزایش قیمتی را پیش بینی می کردند به پیشنهاد کیسینجر برای مبارزه با پیامدهای ناشی از افزایش قیمت نفت و جبران کسری موازنه پرداخت ها یک سال قبل از تاسیس آژانس بین المللی انرژی در دسامبر1973 طی یک گردهمایی ، بر لزوم ایجاد یک هماهنگی بین کشورهای مصرف کننده نفت تاکید کردند. در واقع این گردهمایی که نمایندگان کشورهای در آن حضور داشتند مقدمه ای برای تشکیل آژانس بین المللی انرژی بود؛ به طوری که در سال بعد یعنی 1974 با حضور21 کشور: استرالیا، بلژیک ، کانادا، دانمارک ، آلمان ، یونان ، ایرلند، ایتالیا، ژاپن ، لوگزامبورگ ، هلند، زلاندنو، نروژ، اسپانیا، سوئد، سوئیس ، ترکیه ، انگلستان ، امریکا، اتریش و پرتغال تشکیل سازمان "آژانس بین المللی انرژی" رسما اعلام شد.به گفته مدیر وقت آژانس بین المللی انرژی رابرت بریدل تامین امنیت انرژی یکی از دغدغه های اصلی اعضای موسس بود. از آنجا که تاثیر شوک اول نفتی و متعاقب آن شوک دوم بسیار شدید بود، هزینه نفت وارداتی کشورها را افزایش بسیاری داد به دنبال آن مقدار تولید ناخالص داخلی آنها کاهش یافت و بخشی از صنایع و کارخانجات تعطیل شدند. کشورهای صنعتی غرب به دلیل این که اقتصاد کشورشان توسط یک عامل خارجی متوقف شده بود، شوکه شدند و دریافتند که آمادگی لازم را برای وضعیت اضطراری عرضه نفت ندارند؛ لذا را بر مبنای همکاری گروهی کشورهای به منظور پاسخگویی و موثر در بحران های نفتی آینده بنیان نهادند و قول دادند تا وابستگی خود را به نفت وارداتی کم کرده و تلاش نمایند به طوری که در مقابل قطع عرضه نفت دوباره مستاصل نگردند.ملل صنعتی جهان فعالیت های ذخیره سازی را در اکتبر سال 1973 آغاز کردند کشورهای اصلی مصرف کننده ذخایر گسترده و تحسین برانگیزی ایجاد کردند اما نتوانستند به طور کامل امنیت انرژی کشورها تامین نمایند.از زمان شکل گیری کشورهای عضو این سازمان با یکدیگر متحد شدند تا برای کاهش وابستگی به نفت وارداتی از طریق صرفه جویی انرژی و منابع جایگزین سیاست های واحدی را اتخاذ کنند.به طوری که بنیانگذاران برای بهبود همکاری بین مصرف کننده و تولید کننده توافق داشته اند. از آن زمان به بعد کشورهای عضو ذخایر نفت گسترده ای استراتژیک را ایجاد کردند و اقدامات برنامه ریزی شده ای را برای مقابله با وضعیت اضطراری انجام دادند. این فعالیت ها شامل برداشت از ذخایر، محدود نمودن تقاضا، افزایش تولید نفت کشورهای غیر اوپک ، تسهیم عرضه و تغییر الگو در مصرف سوختها بوده است.همکاری و انسجام میان اعضای به منظور کاهش وابستگی به نفت کشورهای عضو اوپک از طریق صرفه جویی ، ذخیره سازی ، استفاده بهینه از انرژی به کارگیری منابع جایگزین مانند گاز طبیعی ، زغال سنگ و برق گسترش روابط به ویژه در زمینه اقتصاد نفت با کشورهای تولید کننده غیرعضو اوپک.ایجاد و توسعه ارتباط و سیستم اطلاع رسانی به مردم ، تا در شرایط اضطراری بتوانند همکاری آنان را جلب کنند.حفظ موقعیت امریکا در منطقه خاورمیانه از طریق اعزام نیروهای نظامی و فعالیت های سیاسی ، اقتصادی )قراردادهای اقتصادی ( برای حفاظت از منابع اقتصادی ایجاد مدیریت صحیح بهره برداری اقتصادی از انرژی.اولویت بندی وابستگی به نفت به ترتیب تاکید بر تولید داخلی ، سپس تامین نفت از کشورهای غیرعضو اوپک و نهایتا کشورهای عضو اوپک.با مطالعه فعالیت های گذشته باید اشاره نمود که آژانس بین المللی انرژی تاکنون توانسته است به اهداف خود جامه عمل بپوشاند، به طوری که علاوه بر اهداف ذکر شده ، سازمان فوق یک سری اقدامات و اهداف را به طور اعلام نشده دنبال می کند که عبارتند از:انجام تبلیغات گسترده منفی علیه کشورهای عضو اوپک برای آماده سازی افکار عمومی ، تلاش در جهت تضعیف و حتی متلاشی کردن سازمان اوپک ، تبادل اطلاعات لازم برای اجرای سیاست های غرب که ژاپن هم در برگیرنده آن هست